Στις 19 Απριλίου 1822, διαμορφώθηκε ένα σταυροδρόμι στην ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης με την σύνταξη ενός μνημονίου στις διασκέψεις της Βιέννης και Βερόνας. Ο Μέτερνιχ, ο ισχυρός άνδρας της Αυστρίας, κατάφερε να επηρεάσει τις ευρωπαϊκές δυνάμεις και να θέσει την Ελληνική Επανάσταση στο περιθώριο. Η συνέχεια του Ελληνικού Ζητήματος, από την άποψη της διεθνούς διπλωματίας, έδειχνε αβέβαιη. Η σημασία των συνεδρίων αυτών για την τύχη της Ελλάδας και τις επιπτώσεις τους στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή είναι αναμφισβήτητη.
Η Διπλωματική Σκακιέρα του Μέτερνιχ
Στις διασκέψεις της Βιέννης και της Βερόνας, ο Μέτερνιχ ανέδειξε τον ρόλο του ως ισχυρός διπλωμάτης, επηρεάζοντας τις ευρωπαϊκές δυνάμεις σε βάρος της Ελληνικής Επανάστασης. Το μνημόνιο της 19ης Απριλίου 1822, χώρισε τα θέματα σε “πραγματικά δικαιώματα” και “γενικά συμφέροντα”, θέτοντας τις βάσεις για μια νέα διπλωματική τακτική. Η Ελληνική Επανάσταση, παρόλο που αναγνωρίστηκε επισήμως, βρέθηκε στο περιθώριο των συζητήσεων. Οι ενέργειες του Μέτερνιχ αντανακλούν την πολιτική της εποχής και την επιδίωξη της Αυστρίας να διατηρήσει την σταθερότητα στην Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα η Ελλάδα αγωνιζόταν για την ανεξαρτησία της.
Η Συνάντηση της Βιέννης και ο Ρόλος της Αγγλίας
Στη συνάντηση της Βιέννης, η Ελληνική Επανάσταση παρουσιάστηκε ως ένα από τα “γενικά συμφέροντα”, αλλά στην πράξη παρέμεινε στο περιθώριο. Η επιρροή του Μέτερνιχ ήταν καθοριστική, καθώς κατάφερε να πείσει τους εκπροσώπους των μεγάλων δυνάμεων να αντιμετωπίσουν το Ελληνικό Ζήτημα ως δευτερεύον. Η στάση της Αγγλίας, μέσω του πρεσβευτή της στην Κωνσταντινούπολη, Λόρδου Στράγφορντ, ήταν κρίσιμη. Ο Στράγφορντ, υποστηρικτής της Τουρκικής ακεραιότητας, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στην Τουρκία, απαιτώντας την άμεση επαναφορά της κατάστασης στη Μολδαβία. Αυτό προκάλεσε ανησυχία στην Υψηλή Πύλη, η οποία έσπευσε να υποσχεθεί την εκκένωση των κυβερνητών. Ωστόσο, οι νέοι διορισμοί στη Μολδαβία και Βλαχία δεν ήταν Φαναριώτες, αλλά ντόπιοι κυβερνήτες, δείγμα της αλλαγής τακτικής της Τουρκίας.
Η Διάσκεψη της Βερόνας και η Στροφή της Ρωσίας
Η διάσκεψη της Βερόνας, που συνεκλήθη τον Οκτώβριο του ιδίου έτους, ήταν μία συνάντηση υψηλού επιπέδου με την παρουσία των ηγετών της Ρωσίας, της Πρωσίας και της Σαρδηνίας, καθώς και εκπροσώπων των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Κύριο θέμα της διάσκεψης ήταν η Ισπανική επανάσταση, όπου η Γαλλία ανέλαβε το ρόλο του διαμεσολαβητή για την καταστολή της. Ο Τσάρος Αλέξανδρος, αν και ικανοποιημένος με την καταστολή της Ισπανικής επανάστασης, δεν έδειξε αμετακίνητος στα θέματα της Τουρκίας. Ο Μέτερνιχ, από την πλευρά του, είχε δημιουργήσει μια εχθρική ατμόσφαιρα κατά των λαϊκών επαναστάσεων, συνδέοντας ταυτόχρονα την Ελληνική Επανάσταση με αυτές. Το Σύνταγμα της Επιδαύρου, που προέβαλε ιδέες ελευθερίας και λαϊκής εκπροσώπησης, προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς πολλοί χαρακτήρισαν τους Έλληνες μαχητές ως “Καρμπονάριους” και κοινούς συνωμότες. Η παρέμβαση υπέρ τους δεν συζητήθηκε και η καταστολή της επανάστασής τους θεωρήθηκε από πολλούς πολιτικούς της διάσκεψης ως σωτηρία για την Ευρώπη.
Η Απομόνωση της Ελλάδας και η Διεθνής Αδιαφορία
Η Ελλάδα, εν μέσω της ένοπλης επανάστασής της για ανεξαρτησία, βρέθηκε απομονωμένη στο διεθνές περιβάλλον. Η στάση των μεγάλων δυνάμεων στις διασκέψεις της Βιέννης και της Βερόνας αντικατόπτριζε μια γενικότερη αδιαφορία ή ακόμα και εχθρότητα προς τον ελληνικό αγώνα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρξει ουσιαστική υποστήριξη ή αναγνώριση του αγώνα από τις ευρωπαϊκές χώρες. Οι ελπίδες των Ελλήνων για διεθνή αλληλεγγύη και υποστήριξη εξανεμίστηκαν, καθώς οι διασκέψεις κατέληξαν σε αποφάσεις που αφορούσαν κυρίως την ενίσχυση της Ρωσίας στις διεκδικήσεις της εναντίον της Τουρκίας. Οι Έλληνες αγωνιστές, οι οποίοι πολεμούσαν για την ελευθερία τους, εξελήφθησαν ως απειλή για την ευρωπαϊκή σταθερότητα και χαρακτηρίστηκαν ως “συνωμότες”.
Η Στάση της Ρωσίας και ο Ρόλος του Καποδίστρια
Η στάση της Ρωσίας κατά τη διάρκεια των διασκέψεων ήταν πολυσήμαντη. Αφενός, ο Τσάρος Αλέξανδρος επέδειξε ενδιαφέρον για την τύχη των συνομοθρήσκων του στην Τουρκία, αφετέρου όμως, απέφευγε την ενεργητική υποστήριξη του Ελληνικού αγώνα, φοβούμενος μια γενικευμένη επαναστατική έξαρση. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, προσωπικότητα κεντρική στην εποχή του και ενεργός διπλωμάτης, απομακρύνθηκε από την πολιτική σκηνή πριν από τις διασκέψεις, γεγονός που στέρησε από τους Έλληνες μια σημαντική φωνή υποστήριξης. Η στάση της Ρωσίας αποτέλεσε παράδειγμα της περίπλοκης διπλωματίας της εποχής, όπου οι εθνικές επιδιώξεις συγκρούονταν με τα ευρύτερα συμφέροντα της Ευρώπης. Η Ελληνική Επανάσταση, ως επαναστατική κίνηση, αντιμετωπίστηκε με επιφυλακτικότητα από τις μεγάλες δυνάμεις, που φοβούνταν την εξάπλωση του επαναστατικού πνεύματος στα δικά τους εδάφη.
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική και η Επίδρασή της στην Ελληνική Επανάσταση
Η ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή της εποχής επηρέασε βαθύτατα την Ελληνική Επανάσταση. Η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας την αδιαφορία και κατά καιρούς την εχθρότητα των μεγάλων δυνάμεων, βρέθηκε σε μια δύσκολη θέση. Οι δυνάμεις αυτές, απασχολημένες με τη διατήρηση της σταθερότητας και την καταστολή των επαναστάσεων στα εδάφη τους, έβλεπαν την Ελληνική Επανάσταση ως πηγή ανησυχίας. Η στάση τους οδήγησε σε μια σειρά διπλωματικών ενεργειών που αποσκοπούσαν στην απομόνωση της Ελλάδας και στην περιορισμένη, αν όχι ανύπαρκτη, διεθνή υποστήριξη του αγώνα της. Η ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση αντανακλά τις ευρύτερες τάσεις της εποχής, όπου η επιδίωξη της σταθερότητας και η αποφυγή της αναταραχής ήταν υπέρτερες των αρχών της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης.
Ο Αντίκτυπος της Διπλωματίας στην Ελληνική Επανάσταση
Η διπλωματία της εποχής είχε άμεσο αντίκτυπο στην Ελληνική Επανάσταση. Οι διάφορες συναντήσεις και διασκέψεις που πραγματοποιήθηκαν στη Βιέννη και τη Βερόνα δεν οδήγησαν σε ουσιαστική υποστήριξη της Ελληνικής πλευράς. Αντιθέτως, οι αποφάσεις που λήφθηκαν αποτέλεσαν εμπόδια στην προσπάθεια των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Η διπλωματία της εποχής, χαρακτηριζόμενη από την επιδίωξη της σταθερότητας και της ισορροπίας των δυνάμεων, απέτρεψε τη δυνατότητα διεθνούς παρέμβασης υπέρ της Ελληνικής υπόθεσης. Το αποτέλεσμα ήταν η επανάσταση να βιώσει μια περίοδο δυσκολιών και αβεβαιότητας, καθώς η διεθνής κοινότητα παρέμεινε απαθής ή εχθρική στον αγώνα της.
Η Αντίδραση της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Κοινής Γνώμης
Παρά την απομόνωση της Ελληνικής Επανάστασης από τους επίσημους διπλωματικούς κύκλους, η ευρωπαϊκή δημόσια κοινή γνώμη αντέδρασε διαφορετικά. Οι σφαγές της Χίου και άλλες βίαιες πράξεις εναντίον των Ελλήνων προκάλεσαν κύμα συμπάθειας και στήριξης στην Ευρώπη. Φιλέλληνες από διάφορες χώρες, μεταξύ αυτών συγγραφείς, ποιητές και δημόσιοι διανοούμενοι, έγραψαν και μίλησαν υπέρ της ελληνικής υπόθεσης, δημιουργώντας ένα κλίμα υποστήριξης που έφθασε μέχρι και τις ελίτ της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Αυτή η αλλαγή στην κοινή γνώμη, αν και δεν αλλοίωσε άμεσα τη στάση των κυβερνήσεων, έδωσε ένα αίσθημα ελπίδας και ηθικής υποστήριξης στους Έλληνες αγωνιστές.
Η Παρέμβαση των Φιλελλήνων και η Διεθνής Υποστήριξη
Η παρέμβαση των φιλελλήνων στον ελληνικό αγώνα ήταν ένα κρίσιμο σημείο που άλλαξε την πορεία της Επανάστασης. Άτομα από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, εμπνευσμένα από την ιδέα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, ήρθαν στην Ελλάδα για να πολεμήσουν ενάντια στην Τουρκική κυριαρχία. Η διεθνής αυτή υποστήριξη, με τη μορφή στρατιωτικής βοήθειας, χρηματοδοτήσεων και διπλωματικής πίεσης, άρχισε να αλλάζει τη δυναμική του αγώνα. Αυτή η αυξανόμενη υποστήριξη, παρά τις αρχικές δυσκολίες, άρχισε να ενισχύει την Ελληνική πλευρά, δίνοντας ένα νέο πνεύμα στον αγώνα για ανεξαρτησία.
Η Κληρονομιά των Διασκέψεων και ο Αντίκτυπος στην Ιστορία
Οι διασκέψεις της Βιέννης και της Βερόνας είχαν μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην ιστορία. Παρά την αρχική απογοήτευση και τις δυσκολίες, η Ελληνική Επανάσταση τελικά επικράτησε. Ο αγώνας των Ελλήνων για ανεξαρτησία απέδειξε τη δύναμη της επιμονής και της αυτοθυσίας, αλλά και τη σημασία της διεθνούς υποστήριξης και της φιλελληνικής κίνησης. Η ιστορία αυτής της περιόδου αναδεικνύει τη σημασία των διπλωματικών σχέσεων και τις πολύπλοκες διαδρομές προς την ελευθερία.
Η Ελληνική Επανάσταση και οι διπλωματικές προκλήσεις που αντιμετώπισε αποτελούν ένα μοναδικό κεφάλαιο στην ευρωπαϊκή ιστορία. Οι διασκέψεις της Βιέννης και της Βερόνας, αν και αρχικά φαίνονταν να αποτελούν εμπόδιο, τελικά αποτέλεσαν ένα μέρος της διαδρομής προς την ελευθερία.
Βιβλιογραφία
Kalebras, P. (1856). Επιστολαί η τα κατά την επανάστασιν της Ελλάδος και τα προ αυτής συμβάντα, ανέκδοτα πολιτικά και θρησκευτικά μυστικοσυμβούλια… Retrieved from books.google.com.
Nikolopoulou, H. (2022). The Siege and Exodus of Messolonghi during the Greek Revolution and their reception in relation to Orthodox Anthropology and ethics. Hellenic Open University. Retrieved from apothesis.eap.gr.
Για αυτό το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν ανθρώπινος παράγοντας και τεχνητή νοημοσύνη. Δείτε τους Όρους Χρήσης της ιστοσελίδας.