Τι είναι η βεραπαμίλη
Η βεραπαμίλη (verapamil hydrochloride) είναι ένα φάρμακο που ανήκει στην κατηγορία των ανταγωνιστών ασβεστίου. Κυκλοφορεί με διάφορες εμπορικές ονομασίες, όπως Isoptin (Ελλάδα), Calan και Verelan (ΗΠΑ), Cordilox (Ηνωμένο Βασίλειο) κ.α. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της υπέρτασης, της στηθάγχης, και ορισμένων καρδιακών αρρυθμιών.
Η βεραπαμίλη ανακαλύφθηκε το 1962 από τους Albrecht Fleckenstein και Godfraind στη Γερμανία. Εγκρίθηκε για ιατρική χρήση το 1981. Έκτοτε, έχουν δημοσιευθεί πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της βεραπαμίλης, όπως στα περιοδικά Microchemical Journal, Chemosphere και RSC Advances.
Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία
Η βεραπαμίλη ανήκει στους ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου, οι οποίοι δρουν αναστέλλοντας την είσοδο ιόντων ασβεστίου στα καρδιακά και αγγειακά λεία μυϊκά κύτταρα. Αυτό οδηγεί σε χάλαση των αρτηριών, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και βελτιώνοντας την αιμάτωση της καρδιάς. Επιπλέον, η βεραπαμίλη επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και μειώνει τη συσταλτικότητα του μυοκαρδίου.
Χημικά, η βεραπαμίλη είναι ένα παράγωγο της φαινυλαλκυλαμίνης. Ο μοριακός της τύπος είναι C27H38N2O4 • HCl. Είναι ένα λευκό ή σχεδόν λευκό κρυσταλλικό σκόνη, ελαφρώς διαλυτή στο νερό.
Θεραπευτικά, η βεραπαμίλη κατατάσσεται στην κατηγορία των αντιυπερτασικών και αντιστηθαγχικών φαρμάκων. Χρησιμοποιείται επίσης για τον έλεγχο ορισμένων υπερκοιλιακών αρρυθμιών.
Ενδείξεις για το φάρμακο Isoptin
Οι κύριες ενδείξεις για τη χρήση του Isoptin (βεραπαμίλη) περιλαμβάνουν:
- Υπέρταση
- Σταθερή και αγγειοσυσπαστική στηθάγχη
- Υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες
- Πρόληψη ημικρανιών
Αντενδείξεις και Προφυλάξεις
Η βεραπαμίλη αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
- Καρδιογενές σοκ
- Σοβαρή υπόταση
- Δεύτερου ή τρίτου βαθμού κολποκοιλιακό αποκλεισμό
- Σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια
- Ταυτόχρονη χορήγηση με ενδοφλέβια β-αποκλειστές
Πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς με ηπατική ή νεφρική δυσλειτουργία.
Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους
- Ηλικιωμένοι: Μπορεί να απαιτούνται χαμηλότερες δόσεις λόγω μειωμένης νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας.
- Παιδιά: Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σε παιδιά δεν έχουν τεκμηριωθεί πλήρως.
- Έγκυοι: Να χρησιμοποιείται μόνο εάν είναι απολύτως απαραίτητο. Μπορεί να επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό του εμβρύου.
Δοσολογία και χορήγηση
Η δοσολογία εξαρτάται από την ένδειξη και την ανταπόκριση του ασθενούς. Ενδεικτικά:
- Υπέρταση: 240-480 mg ημερησίως, διαιρεμένα σε 2-3 δόσεις.
- Στηθάγχη: 80-320 mg ημερησίως, διαιρεμένα σε 3-4 δόσεις.
- Υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες: 240-480 mg ημερησίως, διαιρεμένα σε 3-4 δόσεις.
Χορηγείται από το στόμα, με ή χωρίς τροφή. Οι ταμπλέτες πρέπει να καταπίνονται ολόκληρες, χωρίς να συνθλίβονται ή να μασώνται.
Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση βεραπαμίλης;
Εάν παραλείψετε μια δόση, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας δοσολογικό πρόγραμμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.
Υπερδοσολογία
Τα συμπτώματα υπερδοσολογίας βεραπαμίλης περιλαμβάνουν:
- Υπόταση
- Βραδυκαρδία
- Καρδιακός αποκλεισμός
- Καρδιογενές σοκ
- Μεταβολική οξέωση
- Υπνηλία ή λήθαργο
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει υποστηρικτικά μέτρα όπως χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών, αγγειοσυσπαστικών παραγόντων, ατροπίνης, γλυκαγόνης, και σε σοβαρές περιπτώσεις, προσωρινή βηματοδότηση.
Παρενέργειες
Οι συχνότερες παρενέργειες της βεραπαμίλης είναι:
- Ζάλη ή ίλιγγος
- Κεφαλαλγία
- Ναυτία
- Δυσκοιλιότητα
- Περιφερικό οίδημα
- Εξάψεις
- Βραδυκαρδία
- Κολποκοιλιακός αποκλεισμός
Σπανιότερα, μπορεί να εμφανιστούν εξανθήματα, γυναικομαστία, ηπατική βλάβη, ή αιματολογικές διαταραχές.
Αλληλεπιδράσεις
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου
Η βεραπαμίλη (φάρμακο Isoptin, Calan κ.α.) μπορεί να αλληλεπιδράσει με διάφορα φάρμακα, όπως:
- β-αποκλειστές (π.χ. ατενολόλη, προπρανολόλη)
- Διγοξίνη
- Αντιαρρυθμικά (π.χ. κινιδίνη, φλεκαϊνίδη)
- Φαινυτοΐνη
- Καρβαμαζεπίνη
- Κυκλοσπορίνη
- Κλαριθρομυκίνη και ερυθρομυκίνη
Οι συνδυασμοί μπορεί να οδηγήσουν σε υπόταση, βραδυκαρδία, καρδιακό αποκλεισμό, ή αυξημένα επίπεδα των φαρμάκων στο αίμα.
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής
Ο χυμός γκρέιπφρουτ μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα βεραπαμίλης στο αίμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο παρενεργειών. Συνιστάται η αποφυγή κατανάλωσης χυμού γκρέιπφρουτ κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες
Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στη βεραπαμίλη (φάρμακο Isoptin, Cordilox κ.α.) δεν έχει αναφερθεί ως σημαντικό κλινικό πρόβλημα. Ωστόσο, σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να παρατηρηθεί μειωμένη ανταπόκριση με την πάροδο του χρόνου, πιθανώς λόγω αντισταθμιστικών νευροορμονικών μηχανισμών.
Προκλινικές μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι η βεραπαμίλη έχει αρνητική ινότροπη και χρονότροπη δράση στην καρδιά, καθώς και αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες. Κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα της βεραπαμίλης στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, τη βελτίωση των συμπτωμάτων στηθάγχης και τον έλεγχο της καρδιακής συχνότητας σε ασθενείς με υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες.
Μετεγκριτικές μελέτες και δεδομένα φαρμακοεπαγρύπνησης έχουν επιβεβαιώσει το προφίλ ασφάλειας της βεραπαμίλης. Σε μια ανάλυση των Santos Moreira και Lourenco, που δημοσιεύθηκε στο Microchemical Journal, αναπτύχθηκε και βελτιστοποιήθηκε μια χρωματογραφική μέθοδος για την αξιολόγηση της σταθερότητας της βεραπαμίλης και των προσμίξεών της σε δισκία.
Φαρμακοκινητικά, η βεραπαμίλη απορροφάται σχεδόν πλήρως μετά από του στόματος χορήγηση, αλλά υφίσταται εκτεταμένο μεταβολισμό πρώτης διόδου στο ήπαρ, με αποτέλεσμα βιοδιαθεσιμότητα περίπου 20-35%. Μεταβολίζεται κυρίως μέσω του κυτοχρώματος CYP3A4 και αποβάλλεται κυρίως στα κόπρανα. Ο χρόνος ημίσειας ζωής κυμαίνεται από 3 έως 7 ώρες.
Σε μια μελέτη των Krishna et al. που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Chemosphere, διερευνήθηκε η αποδόμηση της βεραπαμίλης σε νερό με τη χρήση εκκένωσης τόξου ολίσθησης, μιας υποσχόμενης τεχνικής για την απομάκρυνση φαρμακευτικών ρύπων από το νερό.
Αποτελεσματικότητα βεραπαμίλης (φάρμακο Isoptin, Calan, Verelan, Cordilox κ.α.)
Η αποτελεσματικότητα της βεραπαμίλης έχει τεκμηριωθεί σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες για διάφορες καρδιαγγειακές παθήσεις. Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν συνοψίσει τα διαθέσιμα στοιχεία, επιβεβαιώνοντας τη θέση της βεραπαμίλης ως μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή.
Στην υπέρταση, η βεραπαμίλη έχει δείξει σημαντική μείωση τόσο της συστολικής όσο και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης, με αποτελέσματα συγκρίσιμα με άλλες κατηγορίες αντιυπερτασικών φαρμάκων. Επιπλέον, έχει ευνοϊκές επιδράσεις στην υπερτροφία της αριστερής κοιλίας και τη μικροαλβουμινουρία, δείκτες βλάβης οργάνων-στόχων.
Στη σταθερή στηθάγχη, η βεραπαμίλη βελτιώνει την ανοχή στην άσκηση, αυξάνει το χρόνο μέχρι την εμφάνιση στηθαγχικού άλγους και μειώνει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των επεισοδίων στηθάγχης. Αυτά τα οφέλη αποδίδονται στις αγγειοδιασταλτικές και αρνητικές ινότροπες ιδιότητες του φαρμάκου.
Στις υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες, η βεραπαμίλη είναι αποτελεσματική στον έλεγχο της καρδιακής συχνότητας και την πρόληψη των υποτροπών. Έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στην κολπική μαρμαρυγή, την κολπική ταχυκαρδία και τον πολλαπλασιασμό από τον κολποκοιλιακό κόμβο.
Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις εστιάζουν στο ρόλο της βεραπαμίλης πέρα από τις παραδοσιακές καρδιαγγειακές ενδείξεις. Υπάρχει ενδιαφέρον για τις πιθανές νευροπροστατευτικές ιδιότητες της βεραπαμίλης, με μελέτες να διερευνούν τη χρήση της σε παθήσεις όπως η νόσος του Alzheimer και η σκλήρυνση κατά πλάκας. Επιπλέον, διερευνάται η αντικαρκινική δράση της βεραπαμίλης, καθώς έχει δείξει ικανότητα αναστροφής της πολυφαρμακευτικής αντοχής σε ορισμένους τύπους καρκίνου.
Αξιοσημείωτη είναι η μελέτη των Li et al., που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό RSC Advances, όπου αναπτύχθηκαν πολυμεροσώματα ευαίσθητα στο pH για τη συγχορήγηση υδροχλωρικής δοξορουβικίνης και υδροχλωρικής βεραπαμίλης, με στόχο την αντιστροφή της πολυφαρμακευτικής αντίστασης. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση αντιπροσωπεύει μια πιθανή μελλοντική κατεύθυνση στη θεραπεία του καρκίνου.
Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη νέων τρόπων χορήγησης της βεραπαμίλης για βελτιωμένη αποτελεσματικότητα και συμμόρφωση των ασθενών, όπως παρατεταμένης αποδέσμευσης και διαδερμικά συστήματα. Επιπλέον, η διερεύνηση των πλειοτροπικών επιδράσεων της βεραπαμίλης μπορεί να οδηγήσει στην επέκταση των θεραπευτικών της εφαρμογών σε νέους τομείς, πέρα από την καρδιαγγειακή ιατρική.
Εν κατακλείδι, η βεραπαμίλη παραμένει ένας ακρογωνιαίος λίθος στη διαχείριση διαφόρων καρδιαγγειακών παθήσεων, με καλά τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα και ένα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας. Καθώς η έρευνα συνεχίζεται, αναμένεται να αναδυθούν νέες και συναρπαστικές εφαρμογές για αυτό το ευέλικτο φάρμακο.
Συνοπτικά
Η βεραπαμίλη (φάρμακο Isoptin, Calan, Verelan, Cordilox κ.α.) είναι ένας ανταγωνιστής διαύλων ασβεστίου που χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία της υπέρτασης, της στηθάγχης και διαφόρων καρδιακών αρρυθμιών. Δρα χαλαρώνοντας τα αιμοφόρα αγγεία και μειώνοντας τον καρδιακό ρυθμό και τη συσταλτικότητα του μυοκαρδίου. Η αποτελεσματικότητά της έχει τεκμηριωθεί σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες, ενώ παράλληλα παρουσιάζει ένα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας. Ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες όπως ζάλη, κεφαλαλγία και δυσκοιλιότητα, και αλληλεπιδρά με διάφορα άλλα φάρμακα. Η έρευνα συνεχίζεται για να διερευνηθούν νέες πιθανές εφαρμογές της βεραπαμίλης πέρα από το καρδιαγγειακό σύστημα.
elpedia.gr
ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.
Βιβλιογραφία
- Li, N., Zhang, P., Huang, C., Song, Y., Garg, S., & Luan, Y. (2015). Co-delivery of doxorubicin hydrochloride and verapamil hydrochloride by pH-sensitive polymersomes for the reversal of multidrug resistance. RSC Advances. pubs.rsc.org
- Santos Moreira, C., & Lourenco, F. R. (2020). Development and optimization of a stability-indicating chromatographic method for verapamil hydrochloride and its impurities in tablets using an analytical quality by design approach. Microchemical Journal. sciencedirect.com
- Krishna, S., Maslani, A., Izdebski, T., Horakova, M., Klementova, M., Spatenka, J., Ctvrtlik, R., & Hrabovsky, M. (2016). Degradation of Verapamil hydrochloride in water by gliding arc discharge. Chemosphere. sciencedirect.com