Τραστουζουμάμπη: φάρμακο Herceptin | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η τραστουζουμάμπη

Η τραστουζουμάμπη (trastuzumab) είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία του HER2-θετικού καρκίνου του μαστού. Μερικά από τα δημοφιλή εμπορικά ονόματα που περιέχουν τραστουζουμάμπη είναι το Herceptin (Ελλάδα), το Ogivri (ΗΠΑ), το Herzuma (Ηνωμένο Βασίλειο), το Ontruzant (Ευρωπαϊκή Ένωση) κ.α.

Η τραστουζουμάμπη αναπτύχθηκε από την εταιρία Genentech στη δεκαετία του 1990 και εγκρίθηκε για πρώτη φορά από τον FDA το 1998 για τη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του μαστού. Έκτοτε, έχει μελετηθεί εκτενώς σε πολλές κλινικές δοκιμές και έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει σημαντικά την επιβίωση σε ασθενείς με HER2-θετικό καρκίνο του μαστού.

Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε τη δράση της τραστουζουμάμπης, τις ενδείξεις και αντενδείξεις της, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τη δοσολογία και τη χορήγησή της, βασιζόμενοι σε δεδομένα από έγκυρα ιατρικά περιοδικά και μελέτες.

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η τραστουζουμάμπη είναι ένα εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα IgG1 που στοχεύει ειδικά τον υποδοχέα HER2 (Human Epidermal growth factor Receptor 2). Ο HER2 είναι ένας διαμεμβρανικός υποδοχέας που εμπλέκεται στην κυτταρική αύξηση και διαφοροποίηση. Σε ορισμένους τύπους καρκίνου, ιδιαίτερα στον καρκίνο του μαστού, παρατηρείται υπερέκφραση του HER2, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό.

Η τραστουζουμάμπη δρα μέσω διαφόρων μηχανισμών:

1. Δεσμεύεται στην εξωκυτταρική περιοχή του HER2, αποτρέποντας τη μεταγωγή σήματος που προάγει την κυτταρική αύξηση.
2. Προκαλεί αντισωμο-εξαρτώμενη κυτταρική κυτταροτοξικότητα (ADCC), επιτρέποντας στο ανοσοποιητικό σύστημα να στοχεύει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα.
3. Αναστέλλει την αγγειογένεση του όγκου, περιορίζοντας την παροχή αίματος και θρεπτικών συστατικών στα καρκινικά κύτταρα.

Χημικά, η τραστουζουμάμπη αποτελείται από δύο αλυσίδες, μια βαριά αλυσίδα 449 αμινοξέων και μια ελαφριά αλυσίδα 214 αμινοξέων. Ανήκει στην κατηγορία των στοχευμένων αντικαρκινικών θεραπειών, που επιτίθενται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα, ελαχιστοποιώντας τη βλάβη στα υγιή κύτταρα.

Ενδείξεις για την τραστουζουμάμπη (Herceptin)

Η τραστουζουμάμπη ενδείκνυται για τη θεραπεία ασθενών με HER2-θετικό καρκίνο του μαστού, τόσο σε πρώιμο όσο και σε προχωρημένο στάδιο. Συγκεκριμένα:

• Πρώιμος καρκίνος του μαστού: Ως επικουρική θεραπεία μετά από χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία.
• Μεταστατικός καρκίνος του μαστού: Ως θεραπεία πρώτης γραμμής σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή ως μονοθεραπεία σε ασθενείς που έχουν λάβει προηγουμένως χημειοθεραπεία.

Επιπλέον, η τραστουζουμάμπη χρησιμοποιείται και για τη θεραπεία του HER2-θετικού μεταστατικού γαστρικού καρκίνου, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία.

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η τραστουζουμάμπη (φάρμακο Herceptin, Ontruzant κ.α.) αντενδείκνυται σε ασθενείς με γνωστή υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα. Επίσης, δεν πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς με σοβαρή καρδιακή δυσλειτουργία ή ανεξέλεγκτη υπέρταση.

Πριν την έναρξη της θεραπείας, είναι απαραίτητη η αξιολόγηση της καρδιακής λειτουργίας και η στενή παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της θεραπείας, καθώς η τραστουζουμάμπη μπορεί να προκαλέσει καρδιοτοξικότητα.

Άλλες σημαντικές προφυλάξεις περιλαμβάνουν:

• Παρακολούθηση για σημεία και συμπτώματα πνευμονίτιδας ή πνευμονικής διάμεσης νόσου.
• Προσοχή σε ασθενείς με προϋπάρχουσες αιματολογικές διαταραχές.
• Αξιολόγηση της ηπατικής λειτουργίας πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Απαιτείται προσοχή λόγω αυξημένου κινδύνου καρδιοτοξικότητας και άλλων ανεπιθύμητων ενεργειών.
• Παιδιά: Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα δεν έχουν τεκμηριωθεί σε παιδιά και εφήβους.
• Έγκυοι: Η τραστουζουμάμπη μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο έμβρυο. Συνιστάται αποφυγή της εγκυμοσύνης κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για 7 μήνες μετά την τελευταία δόση.

Δοσολογία και χορήγηση

Η τραστουζουμάμπη χορηγείται με ενδοφλέβια έγχυση. Η δοσολογία εξαρτάται από το σωματικό βάρος του ασθενούς και την ένδειξη:

• Πρώιμος καρκίνος του μαστού: Εναρκτήρια δόση 8 mg/kg, ακολουθούμενη από 6 mg/kg ανά 3 εβδομάδες για συνολικά 1 έτος θεραπείας.
• Μεταστατικός καρκίνος του μαστού: Εναρκτήρια δόση 8 mg/kg, ακολουθούμενη από 6 mg/kg ανά 3 εβδομάδες μέχρι την εξέλιξη της νόσου.
• Μεταστατικός γαστρικός καρκίνος: Εναρκτήρια δόση 8 mg/kg, ακολουθούμενη από 6 mg/kg ανά 3 εβδομάδες, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία.

Η πρώτη έγχυση χορηγείται σε διάστημα 90 λεπτών, ενώ οι επόμενες μπορούν να χορηγηθούν σε 30 λεπτά εφόσον η πρώτη έγχυση είναι καλά ανεκτή.

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση τραστουζουμάμπης;

Εάν παραλείψετε μια προγραμματισμένη δόση τραστουζουμάμπης, επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας. Συνήθως, η επόμενη δόση χορηγείται το συντομότερο δυνατό, χωρίς να περιμένετε μέχρι την επόμενη προγραμματισμένη δόση. Ο γιατρός σας θα αποφασίσει πότε πρέπει να λάβετε την επόμενη δόση και αν χρειάζεται προσαρμογή της δοσολογίας.

Είναι σημαντικό να μην παραλείπετε ή να καθυστερείτε τις δόσεις της τραστουζουμάμπης χωρίς να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας, καθώς αυτό μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

 

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας με τραστουζουμάμπη (φάρμακο Herceptin, Ontruzant κ.α.), οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά για σημεία ή συμπτώματα ανεπιθύμητων αντιδράσεων και να λαμβάνουν κατάλληλη συμπτωματική θεραπεία εάν είναι απαραίτητο. Δεν υπάρχει γνωστό αντίδοτο για την υπερδοσολογία με τραστουζουμάμπη.

Παρενέργειες

Οι πιο συχνές παρενέργειες της τραστουζουμάμπης περιλαμβάνουν:

• Καρδιοτοξικότητα (μειωμένο κλάσμα εξώθησης, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια)
• Αντιδράσεις σχετιζόμενες με την έγχυση (πυρετός, ρίγη, ναυτία, έμετος, πονοκέφαλος)
• Τοξικότητα του αιμοποιητικού συστήματος (ουδετεροπενία, αναιμία, θρομβοπενία)
• Πνευμονική τοξικότητα (δύσπνοια, βήχας, πνευμονίτιδα)
• Γαστρεντερικές διαταραχές (διάρροια, έμετος, κοιλιακό άλγος)

Σπανιότερες, αλλά σοβαρές παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν αναφυλακτικές αντιδράσεις, καρδιακές αρρυθμίες και σοβαρές πνευμονικές διαταραχές.

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η ταυτόχρονη χρήση της τραστουζουμάμπης με ανθρακυκλίνες (π.χ. δοξορουβικίνη, επιρουβικίνη) αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοτοξικότητας. Συνιστάται η αποφυγή ταυτόχρονης χρήσης ή η προσεκτική παρακολούθηση της καρδιακής λειτουργίας εάν δεν υπάρχει εναλλακτική.

Η τραστουζουμάμπη μπορεί να ενισχύσει την αιματολογική τοξικότητα της χημειοθεραπείας, απαιτώντας προσαρμογή της δόσης ή αναβολή της θεραπείας.

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ της τραστουζουμάμπης και των τροφών. Ωστόσο, οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνουν τον γιατρό τους για τυχόν διατροφικά συμπληρώματα ή φυτικά προϊόντα που λαμβάνουν.

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην τραστουζουμάμπη μπορεί να συμβεί με την πάροδο του χρόνου, οδηγώντας σε μειωμένη ανταπόκριση στη θεραπεία. Μηχανισμοί ανθεκτικότητας μπορεί να περιλαμβάνουν μεταλλάξεις στον HER2, ενεργοποίηση εναλλακτικών σηματοδοτικών οδών ή απώλεια της έκφρασης του HER2 (Modi et al., 2020). Για την αντιμετώπιση της ανθεκτικότητας, διερευνώνται νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως ο συνδυασμός της τραστουζουμάμπης με άλλους στοχευμένους παράγοντες ή ανοσοθεραπείες.

Σε προκλινικές μελέτες, η τραστουζουμάμπη (φάρμακο Herceptin, Ontruzant κ.α.) έδειξε ισχυρή αντικαρκινική δράση σε ξενομοσχεύματα όγκων που υπερεκφράζουν τον HER2. Οι κλινικές μελέτες επιβεβαίωσαν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της τραστουζουμάμπης σε ασθενείς με HER2-θετικό καρκίνο του μαστού και του στομάχου, οδηγώντας στην έγκρισή της από τις ρυθμιστικές αρχές.

Μετεγκριτικές μελέτες και η συνεχής φαρμακοεπαγρύπνηση παρακολουθούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της τραστουζουμάμπης στον πραγματικό κόσμο. Σε μια πρόσφατη μελέτη, η τραστουζουμάμπη deruxtecan, ένα σύζευγμα αντισώματος-φαρμάκου, έδειξε ανώτερη αποτελεσματικότητα έναντι της τραστουζουμάμπης emtansine σε ασθενείς με HER2-θετικό μεταστατικό καρκίνο του μαστού που είχαν λάβει προηγούμενη θεραπεία με τραστουζουμάμπη (Cortés et al., 2022), υποδεικνύοντας μια πιθανή νέα θεραπευτική επιλογή.

Όσον αφορά τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά, η τραστουζουμάμπη εμφανίζει μη γραμμική φαρμακοκινητική, με μεγαλύτερη από την αναλογική αύξηση της συστηματικής έκθεσης σε υψηλότερες δόσεις. Ο μέσος χρόνος ημίσειας ζωής είναι περίπου 28,5 ημέρες (Maximiano et al., 2016). Η κάθαρση της τραστουζουμάμπης μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες όπως το σωματικό βάρος, τα επίπεδα της εξωκυτταρικής περιοχής του HER2 και την παρουσία αντισωμάτων κατά του φαρμάκου.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ορισμένοι ασθενείς μπορεί να μην ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη μονοθεραπεία με τραστουζουμάμπη (φάρμακο Herceptin κ.α.). Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνιστάται ο συνδυασμός της με χημειοθεραπεία ή άλλες στοχευμένες θεραπείες για τη βελτίωση των κλινικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, η στενή παρακολούθηση της καρδιακής λειτουργίας και η διαχείριση των παρενεργειών είναι απαραίτητες για την ασφαλή χρήση της τραστουζουμάμπης.

 

Αποτελεσματικότητα

Η αποτελεσματικότητα της τραστουζουμάμπης στη θεραπεία του HER2-θετικού καρκίνου του μαστού και του στομάχου έχει αποδειχθεί σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες. Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν επιβεβαιώσει τα οφέλη της τραστουζουμάμπης στην επιβίωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Μια μετα-ανάλυση από τους Maximiano et al. (2016) έδειξε ότι η προσθήκη της τραστουζουμάμπης στη χημειοθεραπεία βελτίωσε σημαντικά την ολική επιβίωση και την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου σε ασθενείς με HER2-θετικό μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Η θεραπεία με τραστουζουμάμπη σχετίστηκε επίσης με υψηλότερα ποσοστά ανταπόκρισης και μεγαλύτερη διάρκεια ανταπόκρισης σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία μόνο.

Στον πρώιμο καρκίνο του μαστού, μια άλλη μετα-ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επικουρική θεραπεία με τραστουζουμάμπη μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο υποτροπής και θανάτου σε ασθενείς με HER2-θετική νόσο. Τα οφέλη παρατηρήθηκαν ανεξάρτητα από την ηλικία, το στάδιο της νόσου, την ορμονική κατάσταση των υποδοχέων και τη χρήση επικουρικής χημειοθεραπείας.

Πρόσφατες μελέτες έχουν διερευνήσει νέους συνδυασμούς και σχήματα θεραπείας με τραστουζουμάμπη για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων και την αντιμετώπιση της ανθεκτικότητας. Για παράδειγμα, η μελέτη DESTINY-Breast03 (Cortés et al., 2022) έδειξε ότι η τραστουζουμάμπη deruxtecan, ένα σύζευγμα αντισώματος-φαρμάκου, ήταν ανώτερη από την τραστουζουμάμπη emtansine όσον αφορά την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου σε ασθενείς με HER2-θετικό μεταστατικό καρκίνο του μαστού που είχαν λάβει προηγούμενη θεραπεία με τραστουζουμάμπη. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η τραστουζουμάμπη deruxtecan θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα θεραπευτική επιλογή για ασθενείς με προχωρημένη νόσο.

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις περιλαμβάνουν τη διερεύνηση νέων συνδυασμών της τραστουζουμάμπης με ανοσοθεραπευτικούς παράγοντες, όπως αναστολείς σημείων ελέγχου, καθώς και την ανάπτυξη εξατομικευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων με βάση τα μοριακά χαρακτηριστικά των όγκων. Επιπλέον, η αναγνώριση βιοδεικτών για την πρόβλεψη της ανταπόκρισης στη θεραπεία και την έγκαιρη ανίχνευση της ανθεκτικότητας αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο έρευνας.

Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν την επέκταση της χρήσης της τραστουζουμάμπης σε άλλους τύπους καρκίνου που υπερεκφράζουν τον HER2, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, του παγκρέατος και του προστάτη. Επιπλέον, η ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης, όπως υποδόρια ή από του στόματος σκευάσματα, θα μπορούσε να βελτιώσει την ευκολία χρήσης και τη συμμόρφωση των ασθενών.

Συμπερασματικά, η τραστουζουμάμπη έχει επιφέρει σημαντική πρόοδο στη θεραπεία του HER2-θετικού καρκίνου του μαστού και του στομάχου, βελτιώνοντας την επιβίωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω έρευνα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της ανθεκτικότητας και να αναπτυχθούν νέες, πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Η συνεχιζόμενη εξέλιξη των στοχευμένων θεραπειών και η εξατομικευμένη ιατρική αναμένεται να οδηγήσουν σε περαιτέρω βελτιώσεις στα κλινικά αποτελέσματα για ασθενείς με HER2-θετικούς όγκους.

 

Συνοπτικά

Η τραστουζουμάμπη (φάρμακο Herceptin, Ogivri, Herzuma, Ontruzant κ.α.) είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του HER2-θετικού καρκίνου του μαστού και του στομάχου. Δρα στοχεύοντας ειδικά τον υποδοχέα HER2, αναστέλλοντας την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Η αποτελεσματικότητα της τραστουζουμάμπης έχει αποδειχθεί σε πολλές κλινικές μελέτες, καθώς βελτιώνει σημαντικά την επιβίωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, όπως καρδιοτοξικότητα, αντιδράσεις σχετιζόμενες με την έγχυση και αιματολογικές διαταραχές. Η τραστουζουμάμπη χορηγείται ενδοφλεβίως και η δοσολογία εξαρτάται από το σωματικό βάρος και την ένδειξη. Συνεχίζονται οι έρευνες για την ανάπτυξη νέων συνδυασμών και στρατηγικών θεραπείας με στόχο τη βελτιστοποίηση των κλινικών αποτελεσμάτων και την αντιμετώπιση της ανθεκτικότητας.

 

elpedia.gr

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Βιβλιογραφία

• Cortés, J., Kim, S. B., Chung, W. P., Im, S. A., Park, Y. H., Hegg, R., … & Iwata, H. (2022). Trastuzumab deruxtecan versus trastuzumab emtansine for breast cancer. New England Journal of Medicine, 386(12), 1143-1154. nejm.org/doi
• Maximiano, S., Magalhaes, P., Guerreiro, M. P., & Morgado, M. (2016). Trastuzumab in the treatment of breast cancer. BioDrugs, 30(2), 75-86. link.springer.com
• Modi, S., Saura, C., Yamashita, T., Park, Y. H., Kim, S. B., Tamura, K., … & Krop, I. (2020). Trastuzumab deruxtecan in previously treated HER2-positive breast cancer. New England Journal of Medicine, 382(7), 610-621. nejm.org

Συχνές Ερωτήσεις