Στο πρώτο έτος της Ελληνικής Επανάστασης, το 1821, συγκλονιστικά γεγονότα όπως οι μαζικές σφαγές των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη και η εκτέλεση του Πατριάρχη Γρηγορίου, έφεραν τη Ρωσική Αντίδραση και έντονη διπλωματική κινητοποίηση.
Ρωσική Αντίδραση και Διπλωματικές Πρωτοβουλίες Κατά των Οθωμανικών Μαζικών Σφαγών
Η Ρωσία, υπό την ηγεσία του Τσάρου, βίωσε βαθιά την τραγωδία της Ελληνικής Επανάστασης. Η εκτέλεση του Πατριάρχη Γρηγορίου και οι μαζικές σφαγές των Ελλήνων προκάλεσαν έντονη αντίδραση στη Ρωσική κοινωνία και την κυβέρνηση. Ο Τσάρος, επικαλούμενος το δικαίωμα προστασίας των χριστιανών που απορρέει από τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, έθεσε σε κίνηση την πολιτική της χώρας του προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ρωσική Αντίδραση
Η Ρωσία, αντιμέτωπη με την απάντηση της Υψηλής Πύλης, η οποία αρνήθηκε κάθε διαμεσολάβηση, βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Η αποστολή του Ρωσικού πρέσβη, Στρογκόνοφ, στην Κωνσταντινούπολη, επικεντρώθηκε στην καταγγελία των παραβιάσεων των συνθηκών και των σφαγών των αθώων χριστιανών. Παρά τις πιέσεις των Αγγλικών και Αυστριακών πρεσβευτών για μετριασμό της Οθωμανικής συμπεριφοράς, η κατάσταση παρέμεινε τεταμένη.
Η απόσυρση του Στρογκόνοφ από την Κωνσταντινούπολη και η διακοπή των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας ήταν ένδειξη υπερίσχυσης της πολεμοχαρούς πτέρυγας στη Ρωσία, πίσω από την οποία κρυβόταν ο Καποδίστριας. Η Αγγλία και η Αυστρία, ανησυχώντας για τις εξελίξεις, συντόνισαν τις ενέργειές τους, με τον Μέτερνιχ να προωθεί την ιδέα της επικοινωνίας της Υψηλής Πύλης με τον τσάρο.
Το διπλωματικό παιχνίδι εντάθηκε, με τη Ρωσία να παραμένει σε δύσκολη θέση, μεταξύ της αποφυγής του πολέμου και της επιδίωξης προστασίας των χριστιανών. Αυτή η στρατηγική αμηχανία και η προσπάθεια για διατήρηση της ισορροπίας, προσέδωσαν στη Ρωσία έναν ρόλο καίριας σημασίας στην περίοδο αυτή της ιστορίας, αν και οι ενέργειές της δεν έφεραν τα αποτελέσματα που ανέμενε η Ελληνική πλευρά.
Η Στάση της Αγγλίας και της Αυστρίας έναντι της Τουρκικής Ακεραιότητας και η Αντι-Ελληνική Πολιτική
Η Αγγλία και η Αυστρία, κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, υιοθέτησαν μια στάση που επικεντρωνόταν στην διατήρηση της τουρκικής ακεραιότητας, αποτελώντας έναν σημαντικό παράγοντα στην εξέλιξη των γεγονότων. Η Αγγλία, μέσω του πρεσβευτή της στα Ιόνια Νησιά, Μέιτλαντ, εφάρμοσε μια αυστηρά αντι-ελληνική πολιτική, απαγορεύοντας την επαναπρομήθεια των επαναστατών και την αναχώρηση εθελοντών, καθώς και κάθε εκδήλωση αλληλεγγύης του Επτανησιακού λαού προς τον ελληνικό αγώνα.
Από την άλλη πλευρά, η Αυστρία, με επικεφαλής τον Μέτερνιχ, διαδραμάτισε έναν ενεργό ρόλο στην προώθηση της ιδέας της τουρκικής ακεραιότητας, υποστηρίζοντας ότι οποιαδήποτε συμβουλή ενάντια σε αυτή θεωρείται αντίθετη με την ευρωπαϊκή ισορροπία. Η ένωση των Αγγλο-Αυστριακών προσπαθειών κατέστησε δύσκολη την προσπάθεια της Ρωσίας να παρέμβει υπέρ των Ελλήνων. Η στάση αυτή των δύο μεγάλων δυνάμεων προκάλεσε σημαντική αναταραχή στην εξέλιξη του ελληνικού αγώνα, διαμορφώνοντας το πολιτικό περιβάλλον της εποχής και επηρεάζοντας αποφασιστικά την κατάληξη των γεγονότων.
Η Στρατηγική του Τσάρου Αλέξανδρου Ι και οι Δυσκολίες στην Επίτευξη Ρωσικής Παρέμβασης
Η ρωσική πολιτική ήταν διχασμένη μεταξύ της επιθυμίας για παρέμβαση και του φόβου μιας ευρύτερης σύγκρουσης με τις άλλες Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ο Τσάρος, ενώ αρχικά φάνηκε να υποστηρίζει την ιδέα της δημιουργίας αυτόνομων εδαφών στην περιοχή, απέφυγε τελικά την άμεση σύγκρουση με την Αγγλία και την Αυστρία. Η αποφυγή αυτή οδήγησε σε περαιτέρω δυσκολίες για τον ελληνικό αγώνα, καθώς η Τουρκία συνέχισε τις σκληρές ενέργειες κατά των Ελλήνων.
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 αποτελεί ένα κρίσιμο γεγονός στην ευρωπαϊκή ιστορία, με την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων να διαμορφώνει τις εξελίξεις. Η στάση της Ρωσίας, η αντι-ελληνική πολιτική της Αγγλίας και της Αυστρίας και οι ενδοτικές στρατηγικές του Τσάρου Αλέξανδρου Ι, συνέβαλαν στην τελική μορφή του αγώνα για την ελευθερία. Αυτή η πτυχή της ιστορίας, αποτελεί ένα παράθυρο στις διπλωματικές και πολιτικές δυναμικές της εποχής, παρέχοντας βαθύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της Επανάστασης.
Παραπομπές
Dakin, Douglas. “The Greek Struggle for Independence, 1821-1833.” University of California Press, 1973.
Fleming, K.E. “The Muslim Bonaparte: Diplomacy and Orientalism in Ali Pasha’s Greece.” Princeton University Press, 1999.
Η Ελληνική Επανάσταση και ο Βρετανικός τύπος. Accessed 23 January 2024.
Πρακτικά Συνεδρίου. Accessed 23 January 2024.
St. Clair, William. “That Greece Might Still Be Free: The Philhellenes in the War of Independence.” Oxford University Press, 1972.