Οι Μεγάλες Θρησκείες: Πίστεις που Διαμόρφωσαν τον Κόσμο

Ο Μονοθεϊσμός και η Εξέλιξή του

Ενώ οι αρχαίοι πολιτισμοί αγκαλιάζανε μια πολυθεϊστική κοσμοαντίληψη, μια επαναστατική ιδέα άρχισε να διαμορφώνεται στη Μέση Ανατολή – η λατρεία ενός μοναδικού, παντοδύναμου Θεού. Αυτή η έννοια του μονοθεϊσμού σηματοδότησε μια τεράστια τομή στην ανθρώπινη θρησκευτική σκέψη και οδήγησε στην ανάδυση των λεγόμενων “Αβρααμικών” θρησκειών.

Ο Ιουδαϊσμός – Η Αρχή μιας Νέας Εποχής

Ο Ιουδαϊσμός, που εμφανίστηκε περίπου το 2000 π.Χ., θεωρείται η πρώτη μεγάλη μονοθεϊστική θρησκεία. Οι Εβραίοι πίστευαν ότι υπήρχε ένας αιώνιος και αόρατος Θεός, ο Γιαχβέ, που δημιούργησε τον κόσμο και όλα τα όντα. Η Τορά, τα ιερά κείμενα του Ιουδαϊσμού, καθόρισε έναν ηθικό κώδικα συμπεριφοράς και τις θρησκευτικές παραδόσεις που διαμόρφωσαν τη ζωή των Εβραίων.

Ο Χριστιανισμός – Μια Μεγάλη Θρησκεία του Κόσμου

Από τις ρίζες του Ιουδαϊσμού, ο Χριστιανισμός αναδύθηκε ως μια νέα μονοθεϊστική πίστη που εξαπλώθηκε ραγδαία σε όλο τον αρχαίο κόσμο. Οι οπαδοί του πίστευαν ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν ο Υιός του Θεού και ο Μεσσίας που προφητεύτηκε στις Εβραϊκές Γραφές. Η διδασκαλία του Χριστού για αγάπη, συγχώρεση και ελπίδα βρήκε απήχηση σε πολλούς, καθώς εξαπλώθηκε από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη και τελικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Σήμερα, με περισσότερους από 2 δισεκατομμύρια πιστούς, είναι μια από τις κυρίαρχες θρησκείες παγκοσμίως (Esposito et al.).

Ο Ισλαμισμός – Πίστη και Επέκταση

Τον 7ο αιώνα μ.Χ., ο προφήτης Μωάμεθ έλαβε μια σειρά αποκαλύψεων που πίστευε ότι ήταν ο λόγος του Θεού (Αλλάχ). Αυτές οι αποκαλύψεις καταγράφηκαν στο ιερό βιβλίο του Κορανίου και σηματοδότησαν την έναρξη του Ισλαμισμού, της νεότερης από τις τρεις κυρίαρχες Αβρααμικές θρησκείες. Με τη ραγδαία εξάπλωσή του από την Αραβική Χερσόνησο σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και πέρα, ο Ισλαμισμός άφησε ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ανθρώπινη ιστορία και τον πολιτισμό.

Οι Αβρααμικές θρησκείες υπήρξαν οι κυρίαρχες δυνάμεις που διαμόρφωσαν τις πεποιθήσεις και τις αξίες μεγάλου μέρους της ανθρωπότητας για χιλιετίες. Παρά τις διαφορές τους, μοιράζονται μια κοινή κληρονομιά της μονοθεϊστικής πίστης και της ηθικής διδασκαλίας που άλλαξε τον ρου της ιστορίας. Καθώς συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των σύγχρονων κοινωνιών, οι βαθιές ρίζες τους θυμίζουν την αιώνια ανθρώπινη αναζήτηση για πνευματική καθοδήγηση και νόημα.

Οι Ανατολικές Θρησκευτικές Παραδόσεις

 Ο Ινδουισμός – Η Αρχαία Σοφία της Ινδίας

Στην αχανή ήπειρο της Ινδίας, μια από τις παλαιότερες ζωντανές θρησκευτικές παραδόσεις του κόσμου συνεχίζει να ευδοκιμεί – ο Ινδουισμός. Πρόκειται για μια πολυσύνθετη πίστη που περιλαμβάνει μια πληθώρα θεοτήτων, φιλοσοφιών και πρακτικών πνευματικής ανάπτυξης. Στον πυρήνα του βρίσκεται η αναζήτηση της μόκσα, της οριστικής απελευθέρωσης από τον κύκλο της αναγέννησης.

Οι ινδουιστικές διδασκαλίες έχουν διαμορφώσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ινδία και πέραν αυτής για χιλιετίες. Η πίστη στην αθανασία της ψυχής, η αρμονία με τη φύση και η έμφαση στον πνευματικό αυτοέλεγχο αποτελούν θεμελιώδεις αρχές που συνεχίζουν να εμπνέουν τους σύγχρονους ινδουιστές.

Ο Βουδισμός – Η Πορεία προς τον Φωτισμό

Από τους κόλπους του αρχαίου ινδουισμού αναδύθηκε μια νέα θρησκεία, ο Βουδισμός, που ίδρυσε ο Σιντάρθα Γκαουτάμα, γνωστός και ως Βούδας, τον 6ο αιώνα π.Χ. Ο Βούδας δίδαξε μια οδό απελευθέρωσης από τη δυστυχία μέσω της κατανόησης των Τεσσάρων Ευγενών Αληθειών και της ακολουθίας του Οκταπλού Μονοπατιού.

Σήμερα, ο Βουδισμός είναι διαδεδομένος σε πολλές χώρες της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας, με διαφορετικές παραδόσεις όπως ο Θεραβάντα, ο Μαχαγιάνα και ο Ζεν. Παρά τις διαφορές τους, όλοι οι Βουδιστές στοχεύουν στην επίτευξη του φωτισμού και της απελευθέρωσης από τον κύκλο της ύπαρξης (Ellwood 184).

Οι Θρησκείες της Άπω Ανατολής

Στις χώρες της Άπω Ανατολής, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία, οι παραδοσιακές θρησκείες όπως ο Κομφουκιανισμός, ο Νταοϊσμός και η Σιντοϊστική πίστη συνυπάρχουν αρμονικά. Αυτά τα πνευματικά συστήματα τονίζουν την αρμονία με τη φύση, την οικογενειακή ευσέβεια και την ηθική συμπεριφορά.

Ενώ δεν έχουν κεντρικές θεότητες ή ιερά κείμενα, αυτές οι παραδόσεις διαμόρφωσαν βαθιά τις ανατολικές φιλοσοφίες και κουλτούρες. Η έμφαση στην εσωτερική ανάπτυξη, τη σοφία και τη ζωντανή σχέση με τη φύση αντικατοπτρίζεται στις πρακτικές τους.

Καθώς ο κόσμος γίνεται όλο και πιο διασυνδεδεμένος, οι ανατολικές θρησκευτικές παραδόσεις συνεχίζουν να ασκούν μεγάλη επιρροή, προσφέροντας εναλλακτικές οπτικές για πνευματική εξέλιξη και ευημερία. Η σοφία και οι πρακτικές τους αποτελούν πολύτιμη κληρονομιά για την ανθρωπότητα.

Οι Μικρότερες Θρησκείες του Κόσμου

Οι Παραδοσιακές Εθνικές Πίστεις

Πέραν των κυρίαρχων παγκόσμιων θρησκειών, υπάρχουν εκατοντάδες μικρότερες πίστεις που συχνά περιορίζονται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές ή εθνικές ομάδες. Αυτές οι παραδοσιακές εθνικές θρησκείες αντανακλούν τις βαθιές πολιτισμικές ρίζες και τις ιδιαίτερες κοσμοαντιλήψεις των λαών τους.

Από τις ιθαγενείς πίστεις των αμερικανικών φυλών έως τις αφρικανικές παραδόσεις βουντού και αρχαίες πολυθεϊστικές θρησκείες όπως η Σιντοϊσμός και η Ζωροαστρισμός, αυτές οι μικρότερες θρησκείες είναι εξίσου σημαντικές για την ανθρώπινη πνευματική εμπειρία.

Οι Νεότερες Θρησκευτικές Κινήσεις

Στις σύγχρονες εποχές, έχουν αναδυθεί νέες θρησκευτικές κινήσεις που προσελκύουν ακολούθους ανά τον κόσμο. Ορισμένες από αυτές είναι συγχρονισμένες με τις παραδοσιακές πίστεις, ενώ άλλες εισάγουν πρωτοποριακές ιδέες και πρακτικές.

Η Επιστημολογία του Ρον Χάμπαρντ, η Αϊνού Σινσίνκιο Αϊκιο και η Σαϊεντολογία είναι παραδείγματα αυτών των νεότερων θρησκευτικών κινήσεων που αμφισβητούν τα παραδοσιακά δόγματα και προσφέρουν εναλλακτικές φιλοσοφίες για προσωπική ανάπτυξη και πνευματική εξέλιξη.

Σύγχρονες Πνευματικές Αναζητήσεις

Στον εκσυγχρονισμένο κόσμο μας, πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σε μια διαρκή αναζήτηση πνευματικής ικανοποίησης πέρα από τις οργανωμένες θρησκείες. Αυτό έχει οδηγήσει σε έναν εκλεκτικισμό όπου οι άνθρωποι δανείζονται ιδέες και πρακτικές από διαφορετικές πίστεις για να δημιουργήσουν ένα πιο εξατομικευμένο σύστημα πεποιθήσεων.

Κινήσεις όπως η Νέα Εποχή και διάφορες μυστικιστικές και εσωτερικές πρακτικές έχουν προσελκύσει εκατομμύρια ακολούθους που αναζητούν μια πιο άμεση και προσωπική πνευματική εμπειρία. Ενώ κάποιοι τις θεωρούν συμπληρωματικές των παραδοσιακών θρησκειών, άλλοι τις βλέπουν ως ριζοσπαστικές εναλλακτικές λύσεις.

Όπως φαίνεται, η ανθρώπινη αναζήτηση για νόημα και πνευματική εκπλήρωση δεν περιορίζεται στις κυρίαρχες παγκόσμιες θρησκείες. Οι μικρότερες πίστεις συμβάλλουν στον πλούτο και την ποικιλομορφία των θρησκευτικών εμπειριών ανά τον κόσμο, προσφέροντας εναλλακτικές διαδρομές προς την κατανόηση του εαυτού και του σύμπαντος.

Αλληλεπιδράσεις και Συγκρούσεις Πίστεων

Θρησκευτικός Πλουραλισμός και Συνύπαρξη

Στην πορεία της ιστορίας, οι θρησκείες έχουν αλληλεπιδράσει με ποικίλους τρόπους – μερικές φορές ειρηνικά, άλλες με έντονες συγκρούσεις. Σε πολλές κοινωνίες, ο θρησκευτικός πλουραλισμός έχει οδηγήσει σε μια συνύπαρξη διαφορετικών πίστεων, όπου οι άνθρωποι αποδέχονται και σέβονται τις θρησκευτικές παραδόσεις των άλλων.

Αυτή η αμοιβαία κατανόηση και ανεκτικότητα έχει επιτρέψει τη δημιουργία κοσμοπολίτικων κοινοτήτων όπου οι διαφορετικές πνευματικές παραδόσεις μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά. Ωστόσο, ο δρόμος προς την αληθινή θρησκευτική ελευθερία και αποδοχή παραμένει δύσκολος σε πολλά μέρη του κόσμου.

Ιεροί Πόλεμοι και Θρησκευτική Βία

Δυστυχώς, οι διαφορές στις θρησκευτικές πεποιθήσεις έχουν συχνά οδηγήσει σε βίαιες συγκρούσεις και πολέμους μεταξύ των πιστών. Από τις Σταυροφορίες έως τις σύγχρονες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, η θρησκεία έχει χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για βία, καταστροφή και απάνθρωπες πράξεις.

Αυτές οι τραγικές συγκρούσεις υπογραμμίζουν την ανάγκη για μεγαλύτερη κατανόηση, ανοχή και διάλογο μεταξύ των θρησκευτικών ομάδων. Μόνο μέσα από την ειρηνική συνύπαρξη και τον αμοιβαίο σεβασμό μπορούν οι άνθρωποι διαφορετικών πίστεων να συμβιώσουν αρμονικά.

Προκλήσεις του Εκσυγχρονισμού

Καθώς ο κόσμος συνεχίζει να εκσυγχρονίζεται και να παγκοσμιοποιείται, οι θρησκείες αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν τις παραδόσεις και τις αξίες τους. Οι ραγδαίες κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές έχουν φέρει νέες τάσεις και ιδέες που συχνά αντιτίθενται στις παραδοσιακές θρησκευτικές αντιλήψεις.

Από την επιστημονική πρόοδο έως τα δικαιώματα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, οι θρησκευτικές κοινότητες καλούνται να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις με ανοιχτό μυαλό και προοδευτικό πνεύμα. Η ικανότητα προσαρμογής και εξέλιξης ενώ διατηρούνται οι θεμελιώδεις αρχές είναι ζωτικής σημασίας για τη συνέχιση της σχετικότητας και της επιρροής των θρησκειών στον σύγχρονο κόσμο (Maoz and Henderson 24).

Όπως φαίνεται, η αλληλεπίδραση μεταξύ των θρησκειών έχει οδηγήσει σε μια πολυσύνθετη κληρονομιά συνεργασίας, σύγκρουσης και προσαρμογής. Ενώ η οδός προς την ειρηνική συνύπαρξη παραμένει δύσκολη, η αμοιβαία κατανόηση και ο σεβασμός είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μιας πιο αρμονικής και ενωμένης ανθρωπότητας.

Οι Μεγάλες Θρησκείες στη Σύγχρονη Εποχή

Η Επιρροή στις Κοινωνίες και τους Πολιτισμούς

Στη σύγχρονη εποχή, οι μεγάλες θρησκείες του κόσμου εξακολουθούν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των κοινωνιών και των πολιτισμών παγκοσμίως. Από τους νόμους και τα πολιτικά συστήματα έως την τέχνη, τη λογοτεχνία και την αρχιτεκτονική, η θρησκευτική επιρροή είναι εμφανής σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής.

Ενώ ορισμένες χώρες διατηρούν στενούς δεσμούς μεταξύ εκκλησίας και κράτους, άλλες έχουν υιοθετήσει μια πιο χαλαρή στάση απέναντι στη θρησκεία. Ωστόσο, ακόμη και στις πιο κοσμικές κοινωνίες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και παραδόσεις συνεχίζουν να διαμορφώνουν τα ήθη, τις αξίες και τις πολιτισμικές ταυτότητες.

Θρησκεία και Παγκοσμιοποίηση

Στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας, οι θρησκείες αντιμετωπίζουν τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις. Από τη μια πλευρά, η ευκολότερη μετακίνηση ανθρώπων και η ανταλλαγή πληροφοριών έχει οδηγήσει στην εξάπλωση των θρησκευτικών ιδεών και την ανάπτυξη πολυπολιτισμικών κοινοτήτων.

Ωστόσο, αυτή η αυξημένη αλληλεπίδραση έχει επίσης ενισχύσει τις εντάσεις και τις συγκρούσεις μεταξύ των θρησκευτικών ομάδων, καθώς οι παραδοσιακές αξίες συγκρούονται με τις σύγχρονες τάσεις και ιδέες. Όπως επισημαίνουν οι Esposito et al., οι θρησκείες πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες πραγματικότητες για να παραμείνουν σχετικές και ουσιαστικές.

Οι Μελλοντικές Προοπτικές των Πίστεων

Καθώς η ανθρωπότητα συνεχίζει να εξελίσσεται, οι μεγάλες θρησκείες του κόσμου θα αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις που θα δοκιμάσουν την προσαρμοστικότητα και τη σημασία τους. Από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έως τις τεχνολογικές εξελίξεις όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι θρησκευτικές κοινότητες θα κληθούν να επανεξετάσουν τις θέσεις τους απέναντι στις νέες προκλήσεις.

Ενώ κάποιοι προβλέπουν μια συνεχιζόμενη υποχώρηση της θρησκευτικής επιρροής, άλλοι πιστεύουν ότι η ανθρώπινη ανάγκη για πνευματικότητα και νόημα θα οδηγήσει σε μια αναγέννηση των πίστεων. Όποια κι αν είναι η μελλοντική τους πορεία, οι μεγάλες θρησκείες θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανθρώπινη εμπειρία για πολλές ακόμη γενιές.

Καθώς φτάνουμε στο τέλος αυτού του ταξιδιού εξερεύνησης των μεγάλων θρησκειών του κόσμου, γινόμαστε μάρτυρες της βαθιάς και διαρκούς επιρροής που έχουν ασκήσει σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Από τις αρχέγονες προσπάθειες να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας έως τις σύγχρονες αναζητήσεις νοήματος και πνευματικότητας, οι θρησκευτικές παραδόσεις συνεχίζουν να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας. Είτε μέσα από την ένωση είτε την αντιπαράθεση, οι μεγάλες θρησκείες θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν τον δρόμο προς ένα πιο συνειδητό και ενωμένο ανθρώπινο είδος.

Αναζητώντας Απαντήσεις στα Υπαρξιακά Ερωτήματα

Η Ανθρώπινη Ανάγκη για Πνευματικότητα

Από την αυγή της ανθρωπότητας, οι άνθρωποι αναζητούσαν πάντα κάτι μεγαλύτερο από τους ίδιους – μια πηγή νοήματος, σκοπού και καθοδήγησης πέρα από τη φυσική ύπαρξη. Αυτή η έμφυτη ανάγκη για πνευματικότητα έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας ποικιλίας θρησκευτικών παραδόσεων που προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις στα βαθύτερα υπαρξιακά ερωτήματα.

Από το “Ποιος είμαι;” έως το “Γιατί υπάρχουμε;” και το “Τι συμβαίνει μετά τον θάνατο;”, οι θρησκείες παρέχουν πλαίσια για να ερμηνεύσουμε την ανθρώπινη εμπειρία και τη θέση μας στο σύμπαν. Προσφέρουν παρηγοριά, καθοδήγηση και ελπίδα σε εκατομμύρια ανθρώπους που αναζητούν νόημα και συνοχή στη ζωή.

Οι Μεγάλες Θρησκείες ως Πηγές Νοήματος

Καθεμία από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου έχει ένα μοναδικό σύστημα πεποιθήσεων και πρακτικών που προσπαθεί να απαντήσει στα βαθύτερα ανθρώπινα ερωτήματα. Ο Ιουδαϊσμός, το Χριστιανισμό, ο Ισλαμισμός, ο Ινδουισμός, ο Βουδισμός και άλλες παραδόσεις προσφέρουν ξεχωριστές ερμηνείες για την προέλευση της ζωής, τον σκοπό της ανθρώπινης ύπαρξης και τη φύση της πραγματικότητας.

Ενώ διαφέρουν στις λεπτομέρειες, οι περισσότερες θρησκείες συμφωνούν ότι υπάρχει κάτι θειϊκό ή υπερφυσικό που διέπει το σύμπαν και παρέχει έναν ηθικό κώδικα για ορθή διαβίωση. Προσφέρουν μια πηγή παρηγοριάς, δύναμης και ελπίδας στους πιστούς τους, ειδικά σε περιόδους δυσκολίας ή ψυχικού πόνου.

Προς μια Πιο Συνειδητή Ανθρωπότητα

Καθώς προχωράμε στον 21ο αιώνα, οι μεγάλες θρησκείες του κόσμου αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες. Η παγκοσμιοποίηση και η αυξημένη αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτισμών έχουν φέρει μεγαλύτερη κατανόηση αλλά και περισσότερες εντάσεις.

Ενώ κάποιοι προβλέπουν μια συνεχιζόμενη υποχώρηση της θρησκευτικής επιρροής, άλλοι πιστεύουν ότι οι πίστεις θα συνεχίσουν να παίζουν σημαντικό ρόλο, προσαρμοζόμενες στις νέες πραγματικότητες. Όπως τονίζει ο Esposito et al., “Οι θρησκείες πρέπει να εξελιχθούν ώστε να παραμείνουν σχετικές και ουσιαστικές”. Είτε ως πηγές πνευματικότητας είτε ως φορείς πολιτισμικής συνέχειας, οι μεγάλες θρησκείες θα συνεχίσουν να συμβάλλουν στην ανθρώπινη πορεία.

Καθώς αφήνουμε πίσω τις σελίδες αυτού του ταξιδιού, ας θυμόμαστε ότι οι θρησκευτικές πίστεις δεν είναι στατικές αλλά εξελίσσονται διαρκώς. Η ικανότητά μας να αναζητάμε νόημα, να εκφράζουμε πνευματικότητα και να βρίσκουμε συνοχή σε ένα ενοποιημένο σύμπαν θα συνεχίσει να διαμορφώνει το ανθρώπινο πεπρωμένο. Ενωμένοι στην κοινή μας αναζήτηση για μια πιο συνειδητή και αρμονική ύπαρξη, μπορούμε να οδηγήσουμε την ανθρωπότητα σε ένα μέλλον υψηλότερης κατανόησης και αλληλεγγύης.

Επίλογος

Αυτή η εμβριθής εξερεύνηση των μεγάλων θρησκειών του κόσμου αποκαλύπτει τη βαθιά και διαχρονική επιρροή τους στην ανθρώπινη εμπειρία. Από τις απαρχές των αρχέγονων πίστεων έως τις σύγχρονες πνευματικές αναζητήσεις, οι θρησκευτικές παραδόσεις έχουν διαμορφώσει την πορεία των ατόμων, των κοινωνιών και των πολιτισμών ανά τον κόσμο. Ενώ έχουν ενωτικό αλλά και διχαστικό ρόλο, οι μεγάλες θρησκείες συνεχίζουν να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης πορείας, προσφέροντας νοήματα για την ύπαρξη και καθοδήγηση σε δισεκατομμύρια ανθρώπους. Καθώς η ανθρωπότητα εξελίσσεται, οι θρησκευτικές πίστεις θα κληθούν να προσαρμοστούν, να εξελιχθούν και να διατηρήσουν τη σχετικότητά τους σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Ωστόσο, η ανθρώπινη ανάγκη για πνευματικότητα και νόημα θα εξακολουθήσει να αποτελεί την κινητήρια δύναμη πίσω από τις θρησκευτικές αναζητήσεις για πολλές γενιές ακόμη.

elpedia.gr

Βιβλιογραφία

• Aldridge, A. Religion in the Contemporary World. Polity, 2007. books.google
• Maoz, Z., & Henderson, E. A. “The world religion dataset, 1945–2010: Logic, estimates, and trends”. International Interactions, 39(3), 265-291, 2013. tandfonline
• Kim, S., & Kim, K. Christianity as a World Religion: An Introduction. Bloomsbury Publishing, 2016. books.google
• Esposito, J. L., Fasching, D., & Lewis, T. T. Religion and Globalization: World Religions in Historical Perspective. buddhism.lib
• Ellwood, R. S. The Encyclopedia of World Religions. Infobase Publishing, 2008. books.google