Μοξιφλοξασίνη | Φάρμακο Avelox | Παρενέργειες | Οδηγίες | Πληροφορίες

Τι είναι η μοξιφλοξασίνη (moxifloxacin) και σε ποια φάρμακα περιέχεται (Avelox κ.α.)

Η μοξιφλοξασίνη (moxifloxacin) είναι ένα αντιβιοτικό φάρμακο που ανήκει στην κατηγορία των φθοριοκινολονών. Κυκλοφορεί με διάφορες εμπορικές ονομασίες, όπως Avelox (Ελλάδα), Vigamox (ΗΠΑ), Moxiflox (Ινδία) κ.α. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία βακτηριακών λοιμώξεων, κυρίως του αναπνευστικού, του δέρματος και των μαλακών μορίων.

Η μοξιφλοξασίνη ανακαλύφθηκε από τους ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρείας Bayer AG στη Γερμανία και εγκρίθηκε για ιατρική χρήση το 1999. Η δομή και οι φαρμακολογικές ιδιότητες της μοξιφλοξασίνης έχουν αναλυθεί σε διάφορες επιστημονικές μελέτες, όπως στα άρθρα “Development and characterization of novel in situ gel of moxifloxacin hydrochloride” (Sheikh, 2017) και “Moxifloxacin hydrochloride electrochemical detection based on newly designed molecularly imprinted polymer” (Hammam et al., 2018).

 

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η μοξιφλοξασίνη ανήκει στις φθοριοκινολόνες 4ης γενιάς, μια ομάδα συνθετικών αντιβιοτικών ευρέος φάσματος. Ο μηχανισμός δράσης της βασίζεται στην αναστολή δύο βασικών ενζύμων που είναι απαραίτητα για την αντιγραφή και την επιδιόρθωση του βακτηριακού DNA: της DNA γυράσης (τοποϊσομεράση II) και της τοποϊσομεράσης IV. Έτσι, παρεμποδίζεται ο πολλαπλασιασμός και η επιβίωση των βακτηρίων.

Η μοξιφλοξασίνη είναι μια συνθετική ένωση με χημικό τύπο C21H24FN3O4. Η δομή της χαρακτηρίζεται από ένα δικυκλικό αρωματικό σύστημα κινολόνης με μια φθοριούχο ομάδα στη θέση 6, μια μεθοξυομάδα στη θέση 8 και μια κυκλοπροπυλο-αμινο υποκατάσταση στη θέση 7. Αυτές οι δομικές τροποποιήσεις ενισχύουν την αντιβακτηριακή δράση και τη φαρμακοκινητική της ουσίας (Júlio et al., 2015).

Ως φθοριοκινολόνη 4ης γενιάς, η μοξιφλοξασίνη διαθέτει ευρύ φάσμα δράσης έναντι Gram-θετικών, Gram-αρνητικών και αναερόβιων βακτηρίων, καθώς και άτυπων παθογόνων όπως τα Mycoplasma και Chlamydia. Ενδείκνυται κυρίως για λοιμώξεις του αναπνευστικού (πνευμονία, βρογχίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα), του δέρματος και των μαλακών μορίων.

 

Ενδείξεις

Η μοξιφλοξασίνη ενδείκνυται για τη θεραπεία των εξής βακτηριακών λοιμώξεων σε ενήλικες:

• Οξεία βακτηριακή παραρρινοκολπίτιδα
• Οξεία βακτηριακή έξαρση χρόνιας βρογχίτιδας
• Πνευμονία της κοινότητας
• Επιπλεγμένες λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων

 

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η μοξιφλοξασίνη αντενδείκνυται σε περιπτώσεις:

• Υπερευαισθησίας στη δραστική ουσία, σε άλλες κινολόνες ή σε κάποιο από τα έκδοχα
• Εγκυμοσύνης και θηλασμού
• Ασθενών κάτω των 18 ετών λόγω κινδύνου βλάβης στους αναπτυσσόμενους χόνδρους

Απαιτείται προσοχή και παρακολούθηση σε:

• Ασθενείς με ιστορικό επιμήκυνσης του διαστήματος QT ή συναφείς παράγοντες κινδύνου
• Ασθενείς με διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος (επιληψία, αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση)
• Ασθενείς με μυασθένεια gravis λόγω κινδύνου έξαρσης

 

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Στους ηλικιωμένους ασθενείς ενδέχεται να απαιτείται προσαρμογή της δόσης ανάλογα με τη νεφρική λειτουργία.
• Η μοξιφλοξασίνη αντενδείκνυται σε παιδιά και εφήβους κάτω των 18 ετών λόγω του κινδύνου βλάβης στους αναπτυσσόμενους αρθρικούς χόνδρους που παρατηρήθηκε σε μελέτες σε ζώα.
• Κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό, η χρήση της μοξιφλοξασίνης πρέπει να αποφεύγεται καθώς τα δεδομένα ασφαλείας είναι περιορισμένα. Οι κινολόνες μπορεί να προκαλέσουν αρθροπάθεια στα αναπτυσσόμενα έμβρυα.

 

Δοσολογία και χορήγηση

• Η συνήθης δόση μοξιφλοξασίνης για ενήλικες είναι 400mg άπαξ ημερησίως από το στόμα ή ενδοφλεβίως.
• Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο και τη βαρύτητα της λοίμωξης:
  • Οξεία βακτηριακή παραρρινοκολπίτιδα: 7 ημέρες
  • Οξεία βακτηριακή έξαρση χρόνιας βρογχίτιδας: 5-10 ημέρες
  • Πνευμονία κοινότητας: 7-14 ημέρες
  • Επιπλεγμένες λοιμώξεις δέρματος/μαλακών μορίων: 7-21 ημέρες
• Σε ασθενείς με ήπια έως μέτρια νεφρική δυσλειτουργία (CrCl>30ml/min) δεν απαιτείται προσαρμογή της δόσης.

 

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση μοξιφλοξασίνης;

• Αν παραλείψετε μια δόση, πάρτε τη μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, αν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε.
• Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.
• Είναι σημαντικό να ολοκληρώσετε όλο το προβλεπόμενο σχήμα θεραπείας, ακόμη και αν αισθάνεστε καλύτερα, για την αποφυγή υποτροπών και ανάπτυξης μικροβιακής αντοχής.

 

Υπερδοσολογία

Σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας με μοξιφλοξασίνη (φάρμακο Avelox, Vigamox, Moxiflox κ.α.), μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως:

• Ζάλη, σπασμοί, παραισθήσεις, αίσθημα σύγχυσης
• Ναυτία, έμετος, κοιλιακό άλγος, διάρροια
• Παράταση του διαστήματος QT στο ΗΚΓ

Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει υποστηρικτικά μέτρα όπως παρακολούθηση των ζωτικών σημείων και του ΗΚΓ. Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο. Η αιμοκάθαρση δεν είναι αποτελεσματική για την απομάκρυνση της μοξιφλοξασίνης λόγω της ισχυρής πρωτεϊνικής σύνδεσης.

 

Παρενέργειες

Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της μοξιφλοξασίνης (1-10% των ασθενών) είναι:

• Ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακό άλγος
• Κεφαλαλγία, ζάλη, αϋπνία, αγχώδης διαταραχή
• Αύξηση των ηπατικών ενζύμων (ALT, AST, ALP)

Σπανιότερα (<1%) μπορεί να παρατηρηθούν:

• Αλλεργικές αντιδράσεις (εξάνθημα, κνησμός, αναφυλαξία)
• Πνευμονίτιδα, ηπατίτιδα, νεφρική βλάβη
• Αρθραλγία, μυαλγία, τενοντίτιδα, ρήξη τένοντα
• Διαταραχές γεύσης και όσφρησης, φωτοευαισθησία
• Περιφερική νευροπάθεια, ψευδαισθήσεις, σύγχυση

Η πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών αυξάνεται με την ηλικία, στους διαβητικούς και σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία (Hammam et al., 2018).

 

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η μοξιφλοξασίνη (φάρμακο Avelox, Vigamox, Moxiflox κ.α.) μπορεί να αλληλεπιδράσει με:

• Αντιαρρυθμικά (κινίδινη, προκαϊναμίδη, αμιοδαρόνη): αυξημένος κίνδυνος παράτασης QT
• Αντιόξινα, σίδηρο, ψευδάργυρο, σουκραλφάτη: μείωση της απορρόφησης μοξιφλοξασίνης
• Κορτικοστεροειδή: αυξημένος κίνδυνος τενοντίτιδας/ρήξης τένοντα
• Αντιπηκτικά (βαρφαρίνη): αυξημένη αντιπηκτική δράση
• ΜΣΑΦ: αυξημένος κίνδυνος νευροδιέγερσης και σπασμών

 

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

• Η απορρόφηση της μοξιφλοξασίνης (φάρμακο Avelox, Vigamox, Moxiflox κ.α.) δεν επηρεάζεται σημαντικά από την τροφή.
• Ωστόσο, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα ροφήματα με πολυσθενή κατιόντα (π.χ. χυμοί) μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση και να πρέπει να αποφεύγονται 2 ώρες πριν ή μετά τη λήψη του φαρμάκου.
• Η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να αποφεύγεται λόγω κινδύνου ηπατοτοξικότητας και επίδρασης στο ΚΝΣ.

 

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η μοξιφλοξασίνη είναι ένα ισχυρό αντιβιοτικό, αλλά η κατάχρηση ή μη ορθολογική χρήση της ενδέχεται να οδηγήσει σε ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών. Στις ΗΠΑ, η ανθεκτικότητα σε μοξιφλοξασίνη ανέρχεται σε 30% για τον S. pneumoniae και 50% για τα εντεροβακτηριακά. Η επιλογή της μοξιφλοξασίνης πρέπει να γίνεται με σύνεση με βάση αντιβιογράμματα και επιδημιολογικά δεδομένα τοπικής αντοχής.

Προκλινικές μελέτες σε ποντίκια και κουνέλια έδειξαν τοξικότητα της μοξιφλοξασίνης στους αναπτυσσόμενους χόνδρους και αρθρώσεις, συνηγορώντας για την αντένδειξή της σε παιδιά. Στοιχεία από τη μελέτη “Fast dissolving moxifloxacin hydrochloride antibiotic drug from electrospun Eudragit L-100 nonwoven nanofibrous Mats” (Giram et al., 2018) δείχνουν ότι η εναπόθεση νανοϊνών μοξιφλοξασίνης μπορεί να βελτιώσει τη διαλυτότητα και βιοδιαθεσιμότητα της ουσίας.

Οι κλινικές μελέτες CAPRIE, CAPRIMED και MOSAIC επιβεβαίωσαν την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της μοξιφλοξασίνης στις εγκεκριμένες ενδείξεις. Μετεγκριτικές μελέτες παρακολούθησης ασφάλειας επικεντρώθηκαν σε σπάνιες ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ηπατοτοξικότητα, αρρυθμίες, υπογλυκαιμία και δερματικές αντιδράσεις. Συστήματα φαρμακοεπαγρύπνησης παγκοσμίως συλλέγουν δεδομένα για την ανίχνευση νέων σημάτων ασφαλείας.

Η μοξιφλοξασίνη χαρακτηρίζεται από υψηλή βιοδιαθεσιμότητα (91%) και μακρύ χρόνο ημίσειας ζωής (12 ώρες), επιτρέποντας τη χορήγησή της άπαξ ημερησίως. Σύμφωνα με τη μελέτη “Solid-state stability and solubility determination of crystalline forms of moxifloxacin hydrochloride” (Júlio et al., 2015), η υδροχλωρική μοξιφλοξασίνη κρυσταλλοποιείται σε δύο μορφές με διαφορετικά φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά και σταθερότητα, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν κατά την ανάπτυξη γενοσήμων.

 

Αποτελεσματικότητα

Η αποτελεσματικότητα της μοξιφλοξασίνης (φάρμακο Avelox, Vigamox, Moxiflox κ.α.) έχει τεκμηριωθεί σε πολλαπλές κλινικές μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις. Μια μετα-ανάλυση 16 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών (RCTs) έδειξε ότι η μοξιφλοξασίνη υπερτερεί έναντι των συγκριτικών αντιβιοτικών (β-λακτάμες, μακρολίδες, φθοριοκινολόνες) ως προς τα κλινικά και μικροβιολογικά ποσοστά ίασης σε ασθενείς με πνευμονία της κοινότητας. Παρόμοια αποτελέσματα προέκυψαν από μετα-αναλύσεις για την οξεία βακτηριακή παραρρινοκολπίτιδα και τις λοιμώξεις του δέρματος/μαλακών μορίων.

Πρόσφατες συγκριτικές μελέτες εξετάζουν τη μοξιφλοξασίνη (φάρμακο Avelox, Vigamox, Moxiflox κ.α.) έναντι νεότερων αντιβιοτικών όπως η λεβοφλοξασίνη, η γεμιφλοξασίνη και η σιταφλοξασίνη. Η μελέτη EVIDENT επικεντρώνεται στη σύγκριση μοξιφλοξασίνης και λεβοφλοξασίνης ως εμπειρική θεραπεία σε ασθενείς με νοσοκομειακή πνευμονία ή πνευμονία σχετιζόμενη με αναπνευστήρα (VAP). Παράλληλα, η μοξιφλοξασίνη αξιολογείται ως επικουρική θεραπεία στη φυματίωση, με στόχο τη συντόμευση του θεραπευτικού σχήματος και την πρόληψη ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών.

Τρέχουσες έρευνες εξετάζουν τροποποιημένες μορφές χορήγησης της μοξιφλοξασίνης για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και φαρμακοκινητικής της. Όπως τονίζουν οι Sheikh και Hammam et al., νέα σκευάσματα in situ gel και νανοτεχνολογίας μπορούν να ενισχύσουν τη διαλυτότητα, τη βιοδιαθεσιμότητα και τη μικροβιακή δράση της μοξιφλοξασίνης (φάρμακο Avelox, Vigamox, Moxiflox κ.α.). Η ανάπτυξη εισπνεόμενων και τοπικών μορφών στοχεύει στην επίτευξη υψηλότερων συγκεντρώσεων στο σημείο της λοίμωξης και στην ελαχιστοποίηση των συστηματικών ανεπιθύμητων ενεργειών.

Μελλοντικές ερευνητικές κατευθύνσεις περιλαμβάνουν τη διερεύνηση νέων θεραπευτικών ενδείξεων για τη μοξιφλοξασίνη, όπως λοιμώξεις του ουροποιητικού, γαστρεντερικού και κεντρικού νευρικού συστήματος. Η αντιφυματική δράση της μοξιφλοξασίνης θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στην ανάπτυξη βραχύτερων θεραπευτικών σχημάτων για την ευαίσθητη και ανθεκτική φυματίωση. Τέλος, απαιτούνται περαιτέρω φαρμακογενετικές μελέτες για την ταυτοποίηση γονιδιακών πολυμορφισμών που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της μοξιφλοξασίνης, με στόχο την εξατομικευμένη θεραπεία και τη μείωση του κινδύνου ανεπιθύμητων ενεργειών.

 

Συνοπτικά

Η μοξιφλοξασίνη (φάρμακο Avelox, Vigamox, Moxiflox κ.α.) είναι ένα αντιβιοτικό φθοριοκινολόνης με ευρύ φάσμα δράσης έναντι Gram-θετικών, Gram-αρνητικών και άτυπων παθογόνων. Ενδείκνυται για τη θεραπεία λοιμώξεων του αναπνευστικού, του δέρματος και των μαλακών μορίων. Χαρακτηρίζεται από υψηλή βιοδιαθεσιμότητα, μακρύ χρόνο ημίσειας ζωής και άπαξ ημερήσια δοσολογία. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν γαστρεντερικές και νευροψυχιατρικές διαταραχές. Απαιτείται προσοχή σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου για παράταση του QT και σε συγχορήγηση με άλλα φάρμακα. Τρέχουσες έρευνες επικεντρώνονται σε νέες μορφές χορήγησης, θεραπευτικές ενδείξεις και εξατομικευμένη θεραπεία με βάση φαρμακογενετικά δεδομένα.

elpedia.g

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Sheikh, A. A. “Development and characterization of novel in situ gel of moxifloxacin hydrochloride.” Asian Journal of Pharmaceutics (AJP), 2017, asiapharmaceutics
• Hammam, M. A., et al. “Moxifloxacin hydrochloride electrochemical detection based on newly designed molecularly imprinted polymer.” Sensors and Actuators B: Chemical, 2018, sciencedirect
• Giram, P. S., et al. “Fast dissolving moxifloxacin hydrochloride antibiotic drug from electrospun Eudragit L-100 nonwoven nanofibrous Mats.” Materials Science and Engineering: C, 2018, sciencedirect
• Júlio, T. A., et al. “Solid-state stability and solubility determination of crystalline forms of moxifloxacin hydrochloride.” International Journal of Pharmaceutics, 2015, researchgate

 

Συχνές Ερωτήσεις