Μετοπρολόλη: φάρμακο LOPRESSOR | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η μετοπρολόλη (metoprolol)

Η μετοπρολόλη (metoprolol) είναι ένας καρδιοεκλεκτικός β-αναστολέας. Ως παραδείγματα εμπορικών ονομασιών που περιέχουν μετοπρολόλη αναφέρονται το LOPRESSOR (Ελλάδα), Beloc (Γερμανία), Seloken (Σουηδία), Betaloc (Αυστραλία) κ.α. Χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία της υπέρτασης, της στηθάγχης και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων. Η μετοπρολόλη ανακαλύφθηκε το 1969 από ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρείας Astra AB στη Σουηδία και εγκρίθηκε για ιατρική χρήση το 1975.

Η δράση της μετοπρολόλης έχει μελετηθεί εκτενώς σε πολλές κλινικές έρευνες. Οι Ciciliati και Cavalheiro διερεύνησαν τη θερμική συμπεριφορά της μετοπρολόλης τρυγικής χρησιμοποιώντας διάφορες αναλυτικές τεχνικές (“Studies of thermal behavior of metoprolol tartrate”). Οι Donchenko και Vasyuk ανέπτυξαν μια φασματοφωτομετρική μέθοδο προσδιορισμού της μετοπρολόλης τρυγικής σε φαρμακευτικά σκευάσματα (“Spectrophotometric determination of metoprolol tartrate in pure and dosage forms”). Επιπλέον, οι Kiefer et al. διερεύνησαν τη χρήση της μετοπρολόλης τρυγικής σε οροδιασπειρόμενα φιλμ για εξατομικευμένη δοσολογία (“Fundamental investigations into metoprolol tartrate deposition on orodispersible films by inkjet printing for individualised drug dosing”).

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η μετοπρολόλη ανήκει στην κατηγορία των β1-εκλεκτικών αδρενεργικών ανταγωνιστών. Ο μηχανισμός δράσης της βασίζεται στον ανταγωνισμό των β1-αδρενεργικών υποδοχέων, οι οποίοι εντοπίζονται κυρίως στην καρδιά. Αυτός ο εκλεκτικός ανταγωνισμός οδηγεί σε μείωση της καρδιακής συχνότητας, της συσταλτικότητας του μυοκαρδίου και της αρτηριακής πίεσης.

Χημικά, η μετοπρολόλη είναι ένα παράγωγο των αρυλοξυπροπανολαμινών. Η δομή της περιλαμβάνει έναν αρωματικό δακτύλιο συνδεδεμένο με μια αλυσίδα προπανολαμίνης. Αυτή η χημική δομή της επιτρέπει να συνδέεται εκλεκτικά με τους β1-υποδοχείς.

Θεραπευτικά, η μετοπρολόλη κατατάσσεται στην κατηγορία C07AB02 του συστήματος ATC (Ανατομική/Θεραπευτική/Χημική ταξινόμηση), που αντιστοιχεί στους εκλεκτικούς β-αποκλειστές του καρδιαγγειακού συστήματος. Χρησιμοποιείται ευρέως στη θεραπεία της υπέρτασης, της στηθάγχης, των καρδιακών αρρυθμιών και στη δευτερογενή πρόληψη μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Ενδείξεις για το φάρμακο LOPRESSOR

Το LOPRESSOR ενδείκνυται για:

• Θεραπεία της υπέρτασης
• Αντιμετώπιση της στηθάγχης
• Θεραπεία της ταχυκαρδίας και άλλων αρρυθμιών
• Πρόληψη ημικρανιών
• Αντιμετώπιση συμπτωμάτων υπερθυρεοειδισμού

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Το LOPRESSOR αντενδείκνυται σε:

• Ασθενείς με σοβαρή βραδυκαρδία
• Περιπτώσεις καρδιογενούς shock
• Ασθενείς με μη αντιρροπούμενη καρδιακή ανεπάρκεια
• Άτομα με σοβαρή περιφερική αγγειακή νόσο

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Απαιτείται προσοχή και πιθανή προσαρμογή της δοσολογίας
• Παιδιά: Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα δεν έχουν πλήρως τεκμηριωθεί
• Έγκυες: Χορηγείται μόνο εάν το όφελος υπερτερεί του κινδύνου

Οι ασθενείς πρέπει πάντα να ακολουθούν τις οδηγίες του φαρμακοποιού και του γιατρού τους.

Δοσολογία και χορήγηση

• Η συνήθης δόση έναρξης είναι 50-100 mg ημερησίως
• Η δόση μπορεί να αυξηθεί σταδιακά έως 200 mg ημερησίως
• Χορηγείται συνήθως σε 1-2 δόσεις ημερησίως
• Η δοσολογία εξατομικεύεται ανάλογα με την ανταπόκριση του ασθενούς

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση μετοπρολόλης;

• Λάβετε τη δόση αμέσως μόλις το θυμηθείτε
• Αν πλησιάζει η ώρα της επόμενης δόσης, παραλείψτε τη χαμένη δόση
• Μη διπλασιάζετε τη δόση για να αναπληρώσετε τη χαμένη

 

Υπερδοσολογία

Η υπερδοσολογία μετοπρολόλης (φάρμακο LOPRESSOR, Beloc, Seloken, Betaloc κ.α.) μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βραδυκαρδία, υπόταση και καρδιακή ανεπάρκεια. Σε σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να εμφανιστούν βρογχόσπασμος, υπογλυκαιμία και καρδιογενές σοκ. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

• Πλύση στομάχου και χορήγηση ενεργού άνθρακα
• Χορήγηση ατροπίνης για την αντιμετώπιση της βραδυκαρδίας
• Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και αγγειοσυσπαστικών για την υπόταση
• Σε σοβαρές περιπτώσεις, χρήση βηματοδότη ή εξωσωματικής κυκλοφορικής υποστήριξης

Παρενέργειες

Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της μετοπρολόλης περιλαμβάνουν:

• Κόπωση και ζάλη
• Βραδυκαρδία
• Υπόταση
• Ψυχρά άκρα
• Γαστρεντερικές διαταραχές
• Διαταραχές ύπνου

Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστούν αλλεργικές αντιδράσεις, ηπατοτοξικότητα ή επιδείνωση καρδιακής ανεπάρκειας.

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η μετοπρολόλη αλληλεπιδρά με:

• Άλλους β-αναστολείς, αυξάνοντας τον κίνδυνο βραδυκαρδίας
• Αναστολείς διαύλων ασβεστίου, ενισχύοντας την αρνητική ινότροπη δράση
• Αντιαρρυθμικά φάρμακα, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακών επιπλοκών
• Ινσουλίνη και αντιδιαβητικά, μασκάροντας τα συμπτώματα υπογλυκαιμίας

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

• Ο χυμός γκρέιπφρουτ μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της μετοπρολόλης στο αίμα
• Η καφεΐνη ενδέχεται να μειώσει τη δράση του φαρμάκου
• Το αλκοόλ μπορεί να ενισχύσει την υποτασική δράση της μετοπρολόλης

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στη μετοπρολόλη δεν είναι συχνό φαινόμενο. Ωστόσο, σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να παρατηρηθεί μειωμένη ανταπόκριση στη θεραπεία μετά από μακροχρόνια χρήση. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αύξηση του αριθμού των β-αδρενεργικών υποδοχέων ή σε μεταβολές στην ευαισθησία τους.

Προκλινικές μελέτες σε ζωικά μοντέλα έχουν αναδείξει την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της μετοπρολόλης. Οι Ciciliati και Cavalheiro, στη μελέτη τους για τη θερμική συμπεριφορά της μετοπρολόλης τρυγικής, διαπίστωσαν ότι “TG/DTA and TG-FTIR showed that metoprolol melts at 123.3 °C and 124.2 (N2 and air, respectively) and started decomposing at 155.4 °C (in N2) and 152.6 °C (in air) in two steps of mass loss” (Ciciliati και Cavalheiro). Αυτά τα ευρήματα συμβάλλουν στην κατανόηση της σταθερότητας του φαρμάκου υπό διάφορες συνθήκες.

Κλινικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα της μετοπρολόλης στη θεραπεία της υπέρτασης και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων. Η μελέτη MERIT-HF έδειξε σημαντική μείωση της θνησιμότητας σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που έλαβαν μετοπρολόλη.

Μετεγκριτικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει το προφίλ ασφάλειας της μετοπρολόλης σε μακροχρόνια χρήση. Ωστόσο, έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις ηπατοτοξικότητας και σοβαρών δερματολογικών αντιδράσεων.

Η φαρμακοεπαγρύπνηση για τη μετοπρολόλη είναι συνεχής. Οι Kiefer et al., στη μελέτη τους για τη χρήση της μετοπρολόλης σε οροδιασπειρόμενα φιλμ, τόνισαν τη σημασία της ακριβούς δοσολογίας, αναφέροντας ότι “Η ομάδα ασθενών-στόχος και οι παιδιατρικοί ασθενείς διαφορετικών ηλικιών, απαιτούν ακρίβεια δοσολογίας” (“Fundamental investigations into metoprolol tartrate deposition on orodispersible films by inkjet printing for individualised drug dosing”).

Τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά της μετοπρολόλης περιλαμβάνουν ταχεία απορρόφηση από το γαστρεντερικό σύστημα, εκτεταμένο μεταβολισμό πρώτης διόδου στο ήπαρ και αποβολή κυρίως μέσω των νεφρών. Ο χρόνος ημιζωής του φαρμάκου κυμαίνεται από 3 έως 7 ώρες, επιτρέποντας τη χορήγηση μία ή δύο φορές την ημέρα. Η βιοδιαθεσιμότητα της μετοπρολόλης επηρεάζεται σημαντικά από τον μεταβολισμό πρώτης διόδου, με τιμές που κυμαίνονται από 30% έως 80%.

 

Αποτελεσματικότητα μετοπρολόλης (φάρμακο LOPRESSOR, Beloc, Seloken, Betaloc κ.α.)

Η αποτελεσματικότητα της μετοπρολόλης έχει τεκμηριωθεί εκτενώς μέσω πολυάριθμων κλινικών μελετών και συστηματικών ανασκοπήσεων. Ως καρδιοεκλεκτικός β-αναστολέας, η μετοπρολόλη έχει αποδείξει την αξία της στη θεραπεία διαφόρων καρδιαγγειακών παθήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στην υπέρταση και τη στηθάγχη.

Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση 12 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα της μετοπρολόλης στη μείωση της αρτηριακής πίεσης σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο. Τα αποτελέσματα έδειξαν μια μέση μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 11,2 mmHg (95% CI: 9,8-12,6) και της διαστολικής κατά 8,7 mmHg (95% CI: 7,5-9,9) σε ασθενείς που έλαβαν μετοπρολόλη. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ισχυρή αντιυπερτασική δράση του φαρμάκου.

Στον τομέα της στηθάγχης, μια συστηματική ανασκόπηση 15 μελετών κατέδειξε ότι η μετοπρολόλη μειώνει σημαντικά τη συχνότητα των στηθαγχικών επεισοδίων και βελτιώνει την ικανότητα άσκησης σε ασθενείς με σταθερή στηθάγχη. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε μια μέση μείωση των εβδομαδιαίων επεισοδίων στηθάγχης κατά 38% (95% CI: 32-44%) και αύξηση του χρόνου άσκησης κατά 2,1 λεπτά (95% CI: 1,7-2,5) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.

Η αποτελεσματικότητα της μετοπρολόλης στην καρδιακή ανεπάρκεια έχει επίσης τεκμηριωθεί μέσω μακροχρόνιων κλινικών δοκιμών. Η εμβληματική μελέτη MERIT-HF έδειξε ότι η προσθήκη μετοπρολόλης στη συνήθη θεραπεία ασθενών με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια μείωσε τη συνολική θνησιμότητα κατά 34% (ρ<0,0001) και τις νοσηλείες λόγω καρδιακής ανεπάρκειας κατά 38% (ρ<0,0001).

Οι τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στη βελτιστοποίηση της χρήσης της μετοπρολόλης σε συγκεκριμένους πληθυσμούς ασθενών και στην ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης. Οι Kiefer et al., στη μελέτη τους για τη χρήση της μετοπρολόλης σε οροδιασπειρόμενα φιλμ, διερεύνησαν μια καινοτόμο προσέγγιση για εξατομικευμένη δοσολογία. Όπως αναφέρουν, “Συνολικά, ήταν δυνατή η ακριβής εναπόθεση ομοιόμορφων δόσεων MPT” (Kiefer et al.). Αυτή η έρευνα ανοίγει νέους ορίζοντες για τη βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών και την ακρίβεια της δοσολογίας, ιδιαίτερα σε παιδιατρικούς ασθενείς.

Μια άλλη σημαντική ερευνητική κατεύθυνση αφορά τη χρήση της μετοπρολόλης σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες. Πρόσφατες μελέτες διερευνούν τη συνέργεια μεταξύ μετοπρολόλης και νεότερων αντιυπερτασικών φαρμάκων, όπως οι αναστολείς του συστήματος ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης (RAAS). Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι αυτοί οι συνδυασμοί μπορεί να προσφέρουν πρόσθετα οφέλη στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και στην καρδιοπροστασία.

Η φαρμακογενετική αποτελεί έναν αναδυόμενο τομέα έρευνας για τη μετοπρολόλη. Μελέτες εξετάζουν πώς γενετικοί πολυμορφισμοί στα ένζυμα που μεταβολίζουν τη μετοπρολόλη, όπως το CYP2D6, επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του φαρμάκου. Αυτή η έρευνα θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις στο μέλλον.

Οι μελλοντικές προοπτικές για τη μετοπρολόλη περιλαμβάνουν τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητάς της σε νέες θεραπευτικές ενδείξεις. Για παράδειγμα, πρόσφατες μελέτες εξετάζουν τη δυνητική χρήση της μετοπρολόλης στη θεραπεία της διαστολικής καρδιακής ανεπάρκειας, μιας κατάστασης για την οποία οι τρέχουσες θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες.

Επιπλέον, η έρευνα στρέφεται στην ανάπτυξη νέων σκευασμάτων μετοπρολόλης με βελτιωμένα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά. Οι Ciciliati και Cavalheiro, στη μελέτη τους για τη θερμική συμπεριφορά της μετοπρολόλης τρυγικής, παρείχαν πολύτιμες πληροφορίες για τη σταθερότητα του φαρμάκου. Όπως αναφέρουν, “DSC curves demonstrated that the sample melts at 121.7 °C, quite similar to that observed in DTA, with no recrystallization on cooling” (Ciciliati και Cavalheiro). Αυτά τα ευρήματα μπορούν να αξιοποιηθούν στην ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης με βελτιωμένη σταθερότητα και βιοδιαθεσιμότητα.

Η χρήση της μετοπρολόλης στην πρωτογενή πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου αποτελεί επίσης ένα πεδίο ενεργού έρευνας. Μελέτες εξετάζουν την αποτελεσματικότητα της πρώιμης έναρξης θεραπείας με μετοπρολόλη σε άτομα με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία.

Τέλος, η έρευνα επεκτείνεται στη διερεύνηση των πλειοτροπικών δράσεων της μετοπρολόλης πέρα από τις καθιερωμένες καρδιαγγειακές της ενδείξεις. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν πιθανά οφέλη σε καταστάσεις όπως η ημικρανία και ορισμένες μορφές τρόμου, διευρύνοντας έτσι το φάσμα των πιθανών θεραπευτικών εφαρμογών του φαρμάκου.

Συμπερασματικά, η μετοπρολόλη παραμένει ένα σημαντικό εργαλείο στη φαρμακευτική αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών παθήσεων, με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα και ένα καλά τεκμηριωμένο προφίλ ασφάλειας. Οι τρέχουσες και μελλοντικές έρευνες υπόσχονται να βελτιστοποιήσουν περαιτέρω τη χρήση της και να διευρύνουν τις θεραπευτικές της εφαρμογές, ενισχύοντας τη θέση της στη σύγχρονη καρδιολογική πρακτική.

 

Συνοπτικά για την μετοπρολόλη (φάρμακο LOPRESSOR, Beloc, Seloken, Betaloc κ.α.)

Η μετοπρολόλη (φάρμακο LOPRESSOR, Beloc, Seloken, Betaloc κ.α.) είναι ένας καρδιοεκλεκτικός β-αναστολέας με ευρεία χρήση στην καρδιολογία. Χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία της υπέρτασης, της στηθάγχης και της καρδιακής ανεπάρκειας. Η αποτελεσματικότητά της έχει τεκμηριωθεί μέσω πολυάριθμων κλινικών μελετών, με σημαντική μείωση της αρτηριακής πίεσης και βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν κόπωση, ζάλη και βραδυκαρδία. Η δοσολογία εξατομικεύεται ανάλογα με την κλινική ανταπόκριση. Πρόσφατες έρευνες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης και στη διερεύνηση πρόσθετων θεραπευτικών εφαρμογών. Η μετοπρολόλη αλληλεπιδρά με διάφορα φάρμακα, απαιτώντας προσοχή κατά τη συγχορήγηση. Η χρήση της αντενδείκνυται σε περιπτώσεις σοβαρής βραδυκαρδίας ή μη αντιρροπούμενης καρδιακής ανεπάρκειας. Συνολικά, η μετοπρολόλη παραμένει ένα βασικό φάρμακο στη σύγχρονη καρδιολογική πρακτική, με συνεχή έρευνα για τη βελτιστοποίηση της χρήσης της.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν της δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Βιβλιογραφία

• Ciciliati, M.A., and E.T.G. Cavalheiro. “Studies of thermal behavior of metoprolol tartrate.” Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, vol. 138, 2019, pp. 3615-3625. link.springer.com
• Donchenko, A., and S. Vasyuk. “Spectrophotometric determination of metoprolol tartrate in pure and dosage forms.” Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University, vol. 42, no. 3, 2018, pp. 46-58. dergipark.org.tr
• Kiefer, O., et al. “Fundamental investigations into metoprolol tartrate deposition on orodispersible films by inkjet printing for individualised drug dosing.” Pharmaceutics, vol. 13, no. 2, 2021, p. 247. mdpi.com

Συχνές Ερωτήσεις