Μεθυλπρεδνιζολόνη (Medrol): Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η μεθυλπρεδνιζολόνη

Η μεθυλπρεδνιζολόνη (methylprednisolone) είναι ένα συνθετικό γλυκοκορτικοειδές φάρμακο. Ως παράδειγμα εμπορικών ονομασιών αναφέρεται το Medrol (Ελλάδα), το Solu-Medrol (ΗΠΑ), το Depo-Medrol (Καναδάς) κ.α. Ανήκει στην κατηγορία των κορτικοστεροειδών και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία διαφόρων φλεγμονωδών και αυτοάνοσων παθήσεων.

Πρόσφατες μελέτες έχουν διερευνήσει τη χρήση της μεθυλπρεδνιζολόνης σε ασθενείς με COVID-19 και σοβαρή πνευμονία. Οι Hong et al. στο άρθρο τους “The roles of methylprednisolone treatment in patients with COVID-19: A systematic review and meta-analysis” ανέλυσαν την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της μεθυλπρεδνιζολόνης σε αυτούς τους ασθενείς. Επιπλέον, οι Meduri et al. στη μελέτη “Low-dose methylprednisolone treatment in critically ill patients with severe community-acquired pneumonia” διερεύνησαν τη χρήση χαμηλών δόσεων μεθυλπρεδνιζολόνης σε βαρέως πάσχοντες με σοβαρή πνευμονία της κοινότητας. Η μεθυλπρεδνιζολόνη έχει αντιφλεγμονώδεις και ανοσοκατασταλτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ευρέως στην κλινική πράξη για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως αρθρίτιδα, άσθμα, αλλεργικές αντιδράσεις και αυτοάνοσα νοσήματα.

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η μεθυλπρεδνιζολόνη είναι ένα συνθετικό γλυκοκορτικοειδές με χημικό τύπο C22H30O5. Ανήκει στην κατηγορία των κορτικοστεροειδών και δρα κυρίως μέσω σύνδεσης με τους ενδοκυτταρικούς υποδοχείς γλυκοκορτικοειδών. Το σύμπλοκο φαρμάκου-υποδοχέα μεταφέρεται στον πυρήνα του κυττάρου, όπου επηρεάζει τη μεταγραφή γονιδίων που σχετίζονται με τη φλεγμονώδη απόκριση.

Οι Mehta et al. στο άρθρο τους “Role of dexamethasone and methylprednisolone corticosteroids in coronavirus disease 2019 hospitalized patients: a review” αναφέρουν ότι “η μεθυλπρεδνιζολόνη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σύνδεσή της με ενδοκυτταρικούς υποδοχείς γλυκοκορτικοειδών σε αντίθεση με το ότι εξαρτάται λιγότερο από τους υποδοχείς μεταλλοκορτικοειδών”.

Η αντιφλεγμονώδης δράση της μεθυλπρεδνιζολόνης οφείλεται κυρίως στην αναστολή της παραγωγής προφλεγμονωδών κυτταροκινών και στην ενεργοποίηση αντιφλεγμονωδών μηχανισμών. Επιπλέον, έχει ανοσοκατασταλτική δράση μειώνοντας τον πολλαπλασιασμό και τη λειτουργία των λεμφοκυττάρων. Η χημική δομή της μεθυλπρεδνιζολόνης περιλαμβάνει έναν στεροειδή δακτύλιο με μεθυλομάδα στη θέση 6, που της προσδίδει αυξημένη γλυκοκορτικοειδή δράση σε σχέση με την πρεδνιζολόνη.

Ενδείξεις για το Medrol

Το Medrol (μεθυλπρεδνιζολόνη) ενδείκνυται για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων, όπως:

• Ρευματικά νοσήματα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, οστεοαρθρίτιδα)
• Αλλεργικές καταστάσεις (άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα)
• Δερματολογικές παθήσεις (έκζεμα, ψωρίαση)
• Οφθαλμικές παθήσεις (ιρίτιδα, ραγοειδίτιδα)
• Αιματολογικές διαταραχές (αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία)
• Γαστρεντερικές παθήσεις (ελκώδης κολίτιδα, νόσος του Crohn)
• Πνευμονικές παθήσεις (σαρκοείδωση, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια)

Πρόσφατες μελέτες διερευνούν τη χρήση της μεθυλπρεδνιζολόνης σε ασθενείς με σοβαρή COVID-19 πνευμονία.

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

• Υπερευαισθησία στη μεθυλπρεδνιζολόνη ή σε άλλα συστατικά του φαρμάκου
• Συστηματικές μυκητιασικές λοιμώξεις
• Ενεργός φυματίωση
• Πεπτικό έλκος
• Ψύχωση
• Σοβαρή οστεοπόρωση
• Σακχαρώδης διαβήτης μη ελεγχόμενος
• Γλαύκωμα

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στη χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης σε ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους. Οι ηλικιωμένοι μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι στις ανεπιθύμητες ενέργειες. Στα παιδιά υπάρχει κίνδυνος καθυστέρησης της ανάπτυξης. Η χρήση κατά την εγκυμοσύνη πρέπει να γίνεται μόνο εάν το όφελος υπερτερεί του κινδύνου για το έμβρυο. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες του θεράποντος ιατρού και του φαρμακοποιού.

Δοσολογία και χορήγηση

Η δοσολογία της μεθυλπρεδνιζολόνης εξατομικεύεται ανάλογα με τη νόσο, τη βαρύτητά της και την ανταπόκριση του ασθενούς. Συνήθεις δοσολογίες περιλαμβάνουν:

• Από του στόματος: 4-48 mg ημερησίως σε 1-4 διαιρεμένες δόσεις
• Ενδομυϊκά/ενδοφλέβια: 10-40 mg κάθε 4-6 ώρες ανάλογα με την κλινική κατάσταση

Η διάρκεια της θεραπείας ποικίλλει από λίγες ημέρες έως εβδομάδες ή μήνες ανάλογα με την πάθηση.

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση μεθυλπρεδνιζολόνης;

• Εάν παραλείψετε μια δόση, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε
• Αν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη προγραμματισμένη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε
• Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε
• Συμβουλευτείτε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας εάν έχετε αμφιβολίες

 

Υπερδοσολογία

Η οξεία υπερδοσολογία μεθυλπρεδνιζολόνης είναι σπάνια αλλά μπορεί να προκαλέσει:

• Υπεργλυκαιμία
• Υπέρταση
• Οίδημα
• Γαστρεντερικές διαταραχές

Σε χρόνια υπερδοσολογία παρατηρούνται συμπτώματα συνδρόμου Cushing. Η θεραπεία είναι υποστηρικτική και συμπτωματική.

Παρενέργειες

Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν:

• Αύξηση σωματικού βάρους
• Οστεοπόρωση
• Υπέρταση
• Υπεργλυκαιμία
• Γαστρεντερικές διαταραχές
• Μυϊκή αδυναμία
• Ψυχιατρικές διαταραχές

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

• Αντιπηκτικά: Αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας
• Αντιδιαβητικά: Μειωμένη υπογλυκαιμική δράση
• ΜΣΑΦ: Αυξημένος κίνδυνος γαστρεντερικών επιπλοκών
• Αντιυπερτασικά: Μειωμένη αντιυπερτασική δράση

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

• Γκρέιπφρουτ: Αύξηση επιπέδων μεθυλπρεδνιζολόνης στο αίμα
• Αλκοόλ: Αυξημένος κίνδυνος γαστρεντερικών επιπλοκών
• Τροφές πλούσιες σε νάτριο: Ενίσχυση κατακράτησης υγρών

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η μεθυλπρεδνιζολόνη (φάρμακο Medrol, Solu-Medrol, Depo-Medrol κ.α.) χρησιμοποιείται ευρέως στην κλινική πράξη λόγω της ισχυρής αντιφλεγμονώδους και ανοσοκατασταλτικής της δράσης. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση της μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη ανθεκτικότητας και μείωση της αποτελεσματικότητάς της. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μειωμένη ευαισθησία των κυτταρικών υποδοχέων γλυκοκορτικοειδών.

Προκλινικές μελέτες σε πειραματόζωα έχουν αναδείξει την αποτελεσματικότητα της μεθυλπρεδνιζολόνης σε διάφορα μοντέλα φλεγμονής και αυτοανοσίας. Κλινικές δοκιμές έχουν επιβεβαιώσει τη θεραπευτική της αξία σε πολλές παθήσεις. Οι Hong et al. στη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυσή τους διαπίστωσαν ότι “η θεραπεία με μεθυλπρεδνιζολόνη σε ασθενείς με COVID-19 συσχετίστηκε με μειωμένη βραχυπρόθεσμη θνησιμότητα, μικρότερη ανάγκη για εισαγωγή σε ΜΕΘ και μηχανικό αερισμό”.

Μετεγκριτικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει το προφίλ ασφάλειας της μεθυλπρεδνιζολόνης, αναδεικνύοντας παράλληλα σπάνιες αλλά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως άσηπτη νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου. Η φαρμακοεπαγρύπνηση παραμένει σημαντική για την έγκαιρη ανίχνευση νέων ανεπιθύμητων ενεργειών.

Τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά της μεθυλπρεδνιζολόνης περιλαμβάνουν ταχεία απορρόφηση μετά από του στόματος χορήγηση, υψηλή βιοδιαθεσιμότητα (περίπου 80%) και χρόνο ημίσειας ζωής 2,5-3,5 ώρες. Μεταβολίζεται κυρίως στο ήπαρ και απεκκρίνεται στα ούρα. Οι Meduri et al. στη μελέτη τους για τη χρήση χαμηλών δόσεων μεθυλπρεδνιζολόνης σε ασθενείς με σοβαρή πνευμονία της κοινότητας ανέφεραν ότι “η παρατεταμένη θεραπεία με χαμηλή δόση μεθυλπρεδνιζολόνης δεν μείωσε σημαντικά τη θνησιμότητα 60 ημερών”. Ωστόσο, η μελέτη αυτή υπογραμμίζει τη σημασία της εξατομικευμένης προσέγγισης στη χορήγηση κορτικοστεροειδών.

 

Αποτελεσματικότητα

Η μεθυλπρεδνιζολόνη (φάρμακο Medrol, Solu-Medrol, Depo-Medrol κ.α.) αποτελεί ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο κορτικοστεροειδές με ισχυρή αντιφλεγμονώδη και ανοσοκατασταλτική δράση. Η αποτελεσματικότητά της έχει αξιολογηθεί σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις για διάφορες παθολογικές καταστάσεις.

Στο πεδίο των αυτοάνοσων νοσημάτων, η μεθυλπρεδνιζολόνη έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στον έλεγχο της φλεγμονής και στη βελτίωση των κλινικών συμπτωμάτων. Σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, η χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης οδηγεί σε σημαντική μείωση του πόνου, της πρωινής δυσκαμψίας και του αριθμού των διογκωμένων αρθρώσεων. Παρόμοια οφέλη έχουν παρατηρηθεί σε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και άλλες συστηματικές αυτοάνοσες διαταραχές.

Στον τομέα των αναπνευστικών παθήσεων, η μεθυλπρεδνιζολόνη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του σοβαρού άσθματος και της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ). Σε οξείες παροξύνσεις άσθματος, η ενδοφλέβια χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει ταχέως την αναπνευστική λειτουργία και μειώνει τη διάρκεια νοσηλείας. Στη ΧΑΠ, η βραχυχρόνια χρήση του φαρμάκου κατά τη διάρκεια οξέων παροξύνσεων συμβάλλει στην ταχύτερη ανάρρωση και στη μείωση του κινδύνου υποτροπής.

Πρόσφατα, το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας στράφηκε στη χρήση της μεθυλπρεδνιζολόνης σε ασθενείς με σοβαρή πνευμονία από COVID-19. Οι Hong et al. στη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυσή τους με τίτλο “The roles of methylprednisolone treatment in patients with COVID-19: A systematic review and meta-analysis” διερεύνησαν την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της μεθυλπρεδνιζολόνης σε αυτόν τον πληθυσμό ασθενών. Τα ευρήματά τους υποδεικνύουν ότι “η θεραπεία με μεθυλπρεδνιζολόνη σε ασθενείς με COVID-19 συσχετίστηκε με μειωμένη βραχυπρόθεσμη θνησιμότητα, λιγότερη ανάγκη για εισαγωγή σε ΜΕΘ και μηχανικό αερισμό, αυξημένες ημέρες χωρίς αναπνευστήρα στις 28 ημέρες”. Ωστόσο, οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι η θεραπεία “θα μπορούσε να παρατείνει ελαφρώς τη διάρκεια της ιικής αποβολής”.

Παρά τα ενθαρρυντικά αυτά αποτελέσματα, η χρήση της μεθυλπρεδνιζολόνης στην COVID-19 παραμένει αμφιλεγόμενη. Οι Meduri et al. στη μελέτη τους “Low-dose methylprednisolone treatment in critically ill patients with severe community-acquired pneumonia” διαπίστωσαν ότι “η παρατεταμένη θεραπεία με χαμηλή δόση μεθυλπρεδνιζολόνης δεν μείωσε σημαντικά τη θνησιμότητα 60 ημερών” σε ασθενείς με σοβαρή πνευμονία της κοινότητας. Αυτή η διαφορά στα αποτελέσματα υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και εξατομικευμένη προσέγγιση στη χορήγηση κορτικοστεροειδών σε ασθενείς με λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Οι τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στη βελτιστοποίηση των δοσολογικών σχημάτων και της διάρκειας θεραπείας με μεθυλπρεδνιζολόνη σε διάφορες κλινικές καταστάσεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας χαμηλών δόσεων του φαρμάκου για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, με στόχο τη μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών χωρίς απώλεια της θεραπευτικής δράσης.

Επιπλέον, η έρευνα στρέφεται στην ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης της μεθυλπρεδνιζολόνης, όπως τα συστήματα στοχευμένης απελευθέρωσης, που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και να μειώσουν τις συστηματικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι Mehta et al. στο άρθρο τους “Role of dexamethasone and methylprednisolone corticosteroids in coronavirus disease 2019 hospitalized patients: a review” αναφέρουν ότι “η μεθυλπρεδνιζολόνη έχει υψηλότερη διείσδυση στους πνεύμονες σε σύγκριση με τη δεξαμεθαζόνη”, γεγονός που υποδηλώνει πιθανά οφέλη σε αναπνευστικές παθήσεις.

Οι μελλοντικές προοπτικές της έρευνας περιλαμβάνουν τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της μεθυλπρεδνιζολόνης σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, όπως βιολογικούς παράγοντες, σε αυτοάνοσα νοσήματα. Επίσης, η αναγνώριση βιοδεικτών που θα μπορούσαν να προβλέψουν την ανταπόκριση στη θεραπεία με μεθυλπρεδνιζολόνη αποτελεί ένα πεδίο έντονου ερευνητικού ενδιαφέροντος. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις και βελτιωμένα κλινικά αποτελέσματα.

Συμπερασματικά, η μεθυλπρεδνιζολόνη παραμένει ένα πολύτιμο θεραπευτικό εργαλείο σε ένα ευρύ φάσμα παθολογικών καταστάσεων. Η συνεχιζόμενη έρευνα αναμένεται να διευρύνει περαιτέρω τις θεραπευτικές της εφαρμογές και να βελτιστοποιήσει τη χρήση της στην κλινική πράξη. Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η χορήγηση της μεθυλπρεδνιζολόνης πρέπει πάντα να γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση και με προσεκτική εκτίμηση της σχέσης οφέλους-κινδύνου για κάθε ασθενή ξεχωριστά.

 

Συνοπτικά

Η μεθυλπρεδνιζολόνη (φάρμακο Medrol, Solu-Medrol, Depo-Medrol κ.α.) είναι ένα συνθετικό γλυκοκορτικοειδές με ισχυρή αντιφλεγμονώδη και ανοσοκατασταλτική δράση. Χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία διαφόρων φλεγμονωδών και αυτοάνοσων παθήσεων. Η αποτελεσματικότητά της έχει τεκμηριωθεί σε πολλές κλινικές μελέτες, ιδιαίτερα σε ρευματικά νοσήματα, αναπνευστικές παθήσεις και σοβαρή πνευμονία από COVID-19. Ωστόσο, η χρήση της απαιτεί προσεκτική εξατομίκευση και παρακολούθηση λόγω πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών. Πρόσφατες έρευνες εστιάζουν στη βελτιστοποίηση των δοσολογικών σχημάτων και στην ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης. Η συνεχιζόμενη έρευνα αναμένεται να διευρύνει περαιτέρω τις θεραπευτικές εφαρμογές της μεθυλπρεδνιζολόνης και να βελτιώσει τη σχέση οφέλους-κινδύνου για τους ασθενείς.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν της δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Βιβλιογραφία

• Hong, S., Wang, H., Zhang, Z., & Qiao, L. (2022). The roles of methylprednisolone treatment in patients with COVID-19: A systematic review and meta-analysis. Steroids, 183, 109022. sciencedirect.com
• Meduri, G. U., Shih, M. C., Bridges, L., Martin, T. J., El-Solh, A., Seam, N., … & Huang, G. D. (2022). Low-dose methylprednisolone treatment in critically ill patients with severe community-acquired pneumonia. Intensive Care Medicine, 48, 1009-1023. link.springer.com
• Mehta, J., Rolta, R., Mehta, B. B., Kaushik, N., Choi, E. H., & Kaushik, N. K. (2022). Role of dexamethasone and methylprednisolone corticosteroids in coronavirus disease 2019 hospitalized patients: A review. Frontiers in Microbiology, 13, 813358. www.frontiersin.org

Συχνές Ερωτήσεις