Μετφορμίνη | φάρμακο Glucophage | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η Μετφορμίνη (Glucophage, Siofor, κ.α.)

Η μετφορμίνη (metformin hydrochloride) αποτελεί θεμέλιο λίθο στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, δρώντας ως αντιυπεργλυκαιμικός παράγοντας για τη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Κυκλοφορεί σε διάφορα σκευάσματα όπως το Glucophage (Ελλάδα), Siofor (Γερμανία), Fortamet (ΗΠΑ) κ.α. Η ανακάλυψή της ανάγεται στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ η κλινική χρήση της ξεκίνησε στη Γαλλία τη δεκαετία του 1950.

Στο άρθρο αυτό, θα αναλυθεί η μετφορμίνη βασιζόμενοι σε επιστημονικές δημοσιεύσεις όπως “Metformin: historical overview” (C.J. Bailey, Diabetologia, 2017) και “Pharmaceutical, clinical, and immunohistochemical studies of metformin hydrochloride topical hydrogel for wound healing application” (H.M. Tawfeek et al., Archives of Dermatological Research, 2020). Θα εξετάσουμε τη δράση, τις ενδείξεις, τις αντενδείξεις και άλλες σημαντικές πληροφορίες για την ασφαλή και αποτελεσματική χρήση της.

Μηχανισμός Δράσης, Χημική Δομή και Θεραπευτική Κατηγορία

• Μηχανισμός Δράσης: Η μετφορμίνη δρα με πολλαπλούς τρόπους για να μειώσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα:
  • Μειώνει την παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ (γλυκονεογένεση).
  • Αυξάνει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη, βελτιώνοντας την πρόσληψη γλυκόζης από τα κύτταρα.
  • Μειώνει την απορρόφηση γλυκόζης από το έντερο.
• Χημική Δομή: Η μετφορμίνη είναι ένα παράγωγο της biguanide με χημικό τύπο C4H11N5 · HCl.
• Θεραπευτική Κατηγορία: Ανήκει στην κατηγορία των αντιδιαβητικών φαρμάκων, ειδικά στους biguanides.

Ενδείξεις

Η μετφορμίνη (Glucophage, Siofor, κ.α.) ενδείκνυται κυρίως για τη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 σε ενήλικες και παιδιά άνω των 10 ετών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS).

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η μετφορμίνη αντενδείκνυται σε άτομα με:

• Υπερευαισθησία στη μετφορμίνη
• Σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία
• Οξεία μεταβολική οξέωση
• Σοβαρές ηπατικές παθήσεις

Προφυλάξεις: ία:* Η δόση πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τη νεφρική λειτουργία για να αποφευχθεί η συσσώρευση του φαρμάκου και ο κίνδυνος γαλακτικής οξέωσης.

• Καρδιακή Ανεπάρκεια: Η μετφορμίνη πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο γαλακτικής οξέωσης σε αυτές τις περιπτώσεις.
• Αλκοόλ: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο γαλακτικής οξέωσης, ιδίως σε άτομα με ηπατική νόσο ή υποσιτισμό.

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Οι ηλικιωμένοι ασθενείς (άνω των 65 ετών) διατρέχουν αυξημένο κίας και γαλακτικής οξέωσης.
• Παιδιά: Η μετφορμίνη ενδείκνυται για παιδιά άνω των 10 ετών, αλλά η δόση πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την ηλικία και το βάρος.
• Εγκυμοσύνη: Η μετφορμίνη θεωρείται γενικά ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά η ινσουλίνη συνιστάται ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τον διαβήτη κύησης.

Δοσολογία και χορήγηση

Η δόση της μετφορμίνης (Glucophage, Siofor, κ.α.) ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, τη νεφρική λειτουργία και την ανοχή του ασθενούς. Συνήθως, η θεραπεία ξεκινά με χαμηλή δόση και αυξάνεται σταδιακά μέχρι να επιτευχθεί ο επιθυμητός γλυκαιμικός έλεγχος. Η μέγιστη ημερήσια δόση είναι 2550 mg.

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση μετφορμίνης;

Εάν παραλείψετε μια δόση μετφορμίνης, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε, εκτός εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση. Σε αυτή την περίπτωση, παραλείψτε τη χαμένη δόση και συνεχίστε το κανονικό σας πρόγραμμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη χαμένη.

Υπερδοσολογία

Η υπερδοσολογία μετφορμίνης (Glucophage, Siofor, κ.α.) μπορεί να οδηγήσει σε γαλακτική οξέωση, μια σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα. Συμπτώματα υπερδοσολογίας μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, διάρροια, κοιλιακό άλγος, μυϊκές κράμπες, υπνηλία, ζάλη, δυσκολία στην αναπνοή, αργό ή ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό.

Παρενέργειες

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες της μετφορμίνης (φάρμακο Glucophage, Siofor, κ.α.) είναι γαστρεντερικής φύσεως και περιλαμβάνουν:

• Ναυτία
• Έμετο
• Διάρροια
• Κοιλιακό άλγος
• Ανορεξία

Αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες συνήθως υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου και μπορούν να ελαχιστοποιηθούν με τη λήψη του φαρμάκου μαζί με το φαγητό ή με τη σταδιακή αύξηση της δόσης.

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η μετφορμίνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με διάφορα φάρμακα, όπως:

• Διουρητικά
• Κορτικοστεροειδή
• Φάρμακα για την υπέρταση
• Ορισμένα αντιβιοτικά

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο γαλακτικής οξέωσης σε άτομα που λαμβάνουν μετφορμίνη. Επίσης, η λήψη μετφορμίνης μαζί με ορισμένα τρόφιμα μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση του φαρμάκου.

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στη μετφορμίνη (Glucophage, Siofor, κ.α.) δεν είναι συχνή, αλλά μπορεί να συμβεί σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά σε ασθενείς που δεν ακολουθούν τις συστάσεις του γιατρού τους σχετικά με τη διατροφή και την άσκηση.

Προκλινικές και κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μετφορμίνη είναι αποτελεσματική στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και στη μείωση του κινδύνου επιπλοκών του διαβήτη. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο El-Ridy et al. στο “Metformin hydrochloride and wound healing: from nanoformulation to pharmacological evaluation,” η μελέτη της μετφορμίνης συνεχίζεται, με νέες έρευνες να διερευνούν πιθανές πρόσθετες χρήσεις της, όπως στην επούλωση τραυμάτων σε διαβητικούς ασθενείς.

Οι μετεγκριτικές μελέτες και η φαρμακοεπαγρύπνηση είναι σημαντικές για την παρακολούθηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας της μετφορμίνης στην κλινική πράξη. Η φαρμακοκινητική μελέτη της μετφορμίνης δείχνει ότι απορροφάται καλά από το γαστρεντερικό σωλήνα και αποβάλλεται κυρίως μέσω των νεφρών.

Αποτελεσματικότητα Μετφορμίνης (φάρμακο Glucophage, Siofor, κ.α.)

Η μετφορμίνη (φάρμακο Glucophage, Siofor, κ.α.) έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και στη μείωση του κινδύνου επιπλοκών του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, νεφροπάθεια και νευροπάθεια.

Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις κλινικών μελετών έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα της μετφορμίνης στη βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου, μείωση της HbA1c (μέση τιμή γλυκόζης αίματος τους τελευταίους 2-3 μήνες), μείωση της θνησιμότητας από κάθε αιτία και μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, η μετφορμίνη έχει αποδειχθεί ότι είναι καλά ανεκτή από τους περισσότερους ασθενείς, με σχετικά λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες σε σύγκριση με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα.

Οι τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις εστιάζουν στη διερεύνηση πιθανών πρόσθετων πλεονεκτημάτων της μετφορμίνης σε άλλες παθήσεις, πέρα από τον διαβήτη. Μελέτες όπως αυτή του El-Ridy et al. στο Journal of Liposome Research εξετάζουν τη χρήση της μετφορμίνης σε τοπική μορφή για την επούλωση τραυμάτων σε διαβητικούς ασθενείς. Ενώ τα αποτελέσματα είναι προκαταρκτικά, υποδεικνύουν ότι η μετφορμίνη μπορεί να έχει ευεργετικές επιδράσεις στην επούλωση τραυμάτων, ενδεχομένως μέσω της ικανότητάς της να μειώνει τη φλεγμονή και να βελτιώνει την αγγειογένεση.

Οι μελλοντικές προοπτικές της μετφορμίνης είναι ευοίωνες, με τη συνεχιζόμενη έρευνα να διευρύνει τις γνώσεις μας για τη δράση και τις εφαρμογές της. Ενώ η μετφορμίνη παραμένει το φάρμακο πρώτης γραμμής για τον διαβήτη τύπου 2, η εξερεύνηση νέων χρήσεων της μπορεί να οδηγήσει σε καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις για μια σειρά από παθήσεις.

Συνοπτικά

Η μετφορμίνη (φάρμακο Glucophage, Siofor, κ.α.) αποτελεί ένα από τα βασικά φάρμακα για τη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, συμβάλλοντας στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Δρα με πολλαπλούς μηχανισμούς, όπως η μείωση της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης και η βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη. Παρά τις ευεργετικές της ιδιότητες, ενέχει κινδύνους, όπως η γαλακτική οξέωση, ειδικά σε άτομα με νεφρική δυσλειτουργία. Η προσεκτική παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας και η τήρηση της συνιστώμενης δοσολογίας είναι απαραίτητες για την ασφαλή και αποτελεσματική χρήση της. Οι συνεχιζόμενες έρευνες διερευνούν πιθανές πρόσθετες χρήσεις της μετφορμίνης, όπως στην επούλωση τραυμάτων, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη θεραπευτική της αξία.

elpedia.gr

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Ενεργοποιήστε τους ελληνικούς υπότιτλους από τις ρυθμίσεις του βίντεο, πατώντας το εικονίδιο “CC” και επιλέγοντας “Ελληνικά”.

Βιβλιογραφία

• El-Ridy, MS, et al. “Metformin hydrochloride and wound healing: from nanoformulation to pharmacological evaluation.” Journal of Liposome Research, 2019, tandfonline.com
• Bailey, CJ. “Metformin: historical overview.” Diabetologia, 2017, link.springer.com
• Tawfeek, HM, et al. “Pharmaceutical, clinical, and immunohistochemical studies of metformin hydrochloride topical hydrogel for wound healing application.” Archives of Dermatological Research, 2020, link.springer.com

Συχνές Ερωτήσεις