Τον Φεβρουάριο του 1831 εκδηλώθηκε η πρώτη ενεργός επαναστατική αντίδραση των Μανιατών κατά του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, η οποία οδήγησε στην Επανάσταση της Μάνης. Οι Μανιάτες, εγκαταλελειμμένοι στα άγονα βουνά τους χωρίς αποζημίωση για τις θυσίες τους στον Αγώνα, εξεγέρθηκαν. Η σύλληψη του ηγέτη τους Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη οδήγησε σε νέα ένταση.
Η δυσαρέσκεια των Μανιατών πολεμιστών
Οι Μανιάτες πολεμιστές, οι οποίοι είχαν πολεμήσει στον Αγώνα τόσο εντός όσο και εκτός Πελοποννήσου, είχαν εγκαταληφθεί άπρακτοι και άχρηστοι στις πλαγιές του Ταΰγετου. Η κυβέρνηση δεν τους επέτρεπε να μετακινηθούν προς τα εύφορα εδάφη της Μεσσηνίας ή της Σπάρτης, μήπως και προκαλέσουν συμπλοκές και λεηλασίες.
Εγκαταλελειμμένοι στα άγονα βουνά τους, χωρίς αποζημίωση για τις θυσίες τους στον Αγώνα, χωρίς ενίσχυση ή συνδρομή, οι Μανιάτες είχαν περιέλθει σε ακραία δυστυχία. Η δυσφορία και η αγανάκτηση είχε κυριεύσει ολόκληρο τον πληθυσμό, ενώ η αντίδραση υποδαυλιζόταν και από τους ηγέτες της Μάνης.
Οι Μαυρομιχάληδες ειδικά, που είχαν προσφέρει τεράστιες υπηρεσίες στον Αγώνα θυσιάζοντας δεκαοχτώ μέλη της οικογένειάς τους, γογγύζανε για την εγκατάλειψή τους και ώθησαν τους Μανιάτες σε εξέγερση. Άλλωστε, οι Μανιάτες ζούσαν επί αιώνες αυτοδιοικούμενοι, με τους πανάρχαιους άγραφους νόμους, τα ήθη και τα έθιμά τους. Δεν ήταν εύκολο να τους επιβληθούν ξαφνικά οι νόμοι και η διοίκηση του κράτους.
Αρχικά, ο ηγέτης της Μάνης Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, μεγάλος παράγοντας του Αγώνα, δεν φαινόταν να συμμερίζεται τις επαναστατικές διαθέσεις των συμπατριωτών του. Απολάμβανε την εκτίμηση του Κυβερνήτη, ο οποίος τον είχε διορίσει γερουσιαστή. Όσο όμως έφταναν οι ειδήσεις για τη γενική κατακραυγή στη Μάνη, χωρίς να λαμβάνονται μέτρα βελτίωσης της κατάστασης, ο γηραιός άρχοντας φαινόταν να επηρεάζεται. Πολλοί στενοί συγγενείς του διώκονταν και φυλακίζονταν. Οι αντιπολιτευόμενοι στο Ναύπλιο εργάζονταν ενεργά για να τον προσεταιριστούν.
Ο Καποδίστριας άρχισε να υποπτεύεται τον Πετρόμπεη και να παρακολουθεί τις κινήσεις του. Όταν πληροφορήθηκε πως υδραϊκά πλοία έφεραν πυρομαχικά στη Μάνη και οι Μανιάτες βρίσκονταν πάλι σε εξέγερση, θεώρησε τους Μαυρομιχάληδες υπεύθυνους και έθεσε υπό περιορισμό όσους βρίσκονταν στο Ναύπλιο. Όταν ο Πετρόμπεης ζήτησε άδεια να πάει στη Μάνη, ο Κυβερνήτης του την αρνήθηκε. Τότε εκείνος διέφυγε κρυφά στη Ζάκυνθο και από εκεί στη Μάνη.
Η φυγή και σύλληψη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη
Εξοργισμένος, ο Καποδίστριας κήρυξε λιποτάκτη τον Πετρόμπεη, φυγά και αποστάτη. Το πλοίο όμως που τον μετέφερε αναγκάστηκε λόγω κακοκαιρίας να καταφύγει στο Κατάκολο, όπου συνελήφθη από τον Κανάρη. Παρά τις εκκλήσεις του Πετρόμπεη να τον ακούσει, ο Κυβερνήτης διέταξε να φυλακιστεί στο φρούριο της Παλαμηδίας, ενώ έθεσε υπό περιορισμό και τους υπόλοιπους Μαυρομιχάληδες.
Η σύλληψη του Πετρόμπεη ήταν μάλλον βιαστική και αντιπολιτική ενέργεια του Κυβερνήτη. Ο Πετρόμπεης και οι Μαυρομιχάληδες γενικότερα είχαν προσφέρει πολλά στον Αγώνα, που θα άξιζαν μεγαλύτερη επιείκεια. Όμως τους τελευταίους μήνες της ζωής του ο Καποδίστριας είχε νευρικότητα και ευερεθιστότητα που εξηγούν έως ένα βαθμό τη στάση του. Παρόλη την προχωρημένη ηλικία και την κλονισμένη υγεία του, εργαζόταν ακατάπαυστα μέρα νύχτα για να ανταπεξέλθει στις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετώπιζε.
Παράλληλα, αισθανόταν πικρία για την καχυποψία και τις συκοφαντίες που δεχόταν. Χαρακτηριζόταν ως απαίσιος τύραννος και ξενόδουλος προδότης, ενώ υπονομευόταν συνεχώς από τους αυξανόμενους αντιπάλους του. Αυτή η εκνευριστική κατάσταση μάλλον τον οδήγησε σε βιαστικές και αψυχολόγητες αποφάσεις σε βάρος του Πετρόμπεη και των Μαυρομιχάληδων.
Η Επανάσταση της Μάνης και οι τραγικές συνέπειες
Η φυλάκιση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη υπήρξε σημείο καμπής για την κατάσταση που επικρατούσε στη Μάνη. Οι συμπατριώτες του, ήδη εξοργισμένοι με την εγκατάλειψή τους από την κυβέρνηση, πυροδοτήθηκαν ακόμη περισσότερο. Θεώρησαν τη σύλληψη του ηγέτη τους ως προσβολή για ολόκληρη τη Μάνη.
Σύντομα, τα επαναστατικά στίφη άρχισαν να κινούνται εναντίον των κυβερνητικών δυνάμεων με αυξανόμενη ορμή. Ο Καποδίστριας πήρε άμεσα αντίμετρα για να σταματήσει την εξάπλωση της εξέγερσης στην υπόλοιπη Πελοπόννησο. Με τη βοήθεια του Κολοκοτρώνη διατηρήθηκε η τάξη, ενώ ο Νικηταράς και ο Κανάρης απώθησαν τους Μανιάτες πίσω στα ορεινά τους καταφύγια.
Παρόλο που φαινομενικά η επανάσταση κατεστάλη, οι φλόγες της δυσαρέσκειας συνέχιζαν να καίνε στη Μάνη. Η αυθαίρετη σύλληψη και φυλάκιση ενός τόσο σεβαστού οπλαρχηγού όξυνε ακόμη περισσότερο τα πνεύματα, αντί να τα κατευνάσει. Ο Καποδίστριας, παρά την πολιτική του διορατικότητα, σε αυτή την περίπτωση φάνηκε να παίρνει μια βιαστική και λανθασμένη απόφαση που επιδείνωσε την κρίση.
Η Επανάσταση της Μάνης το 1831 υπήρξε σημαντική εκδήλωση της γενικότερης δυσαρέσκειας στην Ελλάδα εναντίον του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Ως αποτέλεσμα της εγκατάλειψης και της έλλειψης αποζημίωσης για τις θυσίες στον Αγώνα, η εξέγερση κλιμακώθηκε με τη σύλληψη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Παρά την προσωρινή καταστολή, είχε μακροχρόνιες συνέπειες στη Μάνη και την Ελλάδα.
Βιβλιογραφία
Malamas, Μ. (2023). Οι Μανιάτες οπλαρχηγοί και η συμβολή τους στην Ελληνική Επανάσταση: Παναγιώτης και Διονύσιος Τρουπάκης, Ηλίας Χρυσοσπάθης, Κυριάκος Καμαρινός. Ανακτήθηκε από amitos.library.uop.gr
Μπρεγιάννη, Κ. (2015). Μνήμων. Ανακτήθηκε από ejournals.epublishing.ekt.gr
Γιαγλής, Α., Πόρτολας, Π., & Φαναριώτης, Ι. (1998). Το Κάστρο του Πορτοκάγιου στη Μάνη. Ανακτήθηκε από okeanis.lib.teipir.gr
Για αυτό το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν ανθρώπινος παράγοντας και τεχνητή νοημοσύνη. Δείτε τους Όρους Χρήσης της ιστοσελίδας.