Ντουλαγλουτίδη (φάρμακο Trulicity): Παρενέργειες, Οδηγίες Χρήσεως, Πληροφορίες

Τι είναι η ντουλαγλουτίδη (dulaglutide) και το φάρμακο Trulicity (κ.α.)

Η ντουλαγλουτίδη (dulaglutide) είναι μια συνθετική ορμόνη που ανήκει στην κατηγορία των αγωνιστών του υποδοχέα GLP-1. Κυκλοφορεί με το εμπορικό όνομα Trulicity (Ελλάδα), Dulaglutide (ΗΠΑ), Duvaxyn (Καναδάς), Trevelor (Ηνωμένο Βασίλειο) κ.α. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 σε συνδυασμό με δίαιτα και άσκηση.

Η ντουλαγλουτίδη ανακαλύφθηκε και αναπτύχθηκε από την φαρμακευτική εταιρεία Eli Lilly and Company στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Εγκρίθηκε αρχικά από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) το 2014.

Στο παρόν άρθρο, θα αναλύσουμε τις πληροφορίες που παρέχονται σε επιστημονικά περιοδικά και ιατρικές μελέτες σχετικά με τη δραστική ουσία ντουλαγλουτίδη. Θα εξετάσουμε τον μηχανισμό δράσης, τις θεραπευτικές ενδείξεις, τις αντενδείξεις, τις προφυλάξεις και τη δοσολογία του φαρμάκου.

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η ντουλαγλουτίδη είναι ένας αγωνιστής του υποδοχέα GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1), μιας ορμόνης που εκκρίνεται από το έντερο μετά από γεύματα. Ο GLP-1 διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας με γλυκοζο-εξαρτώμενο τρόπο, αναστέλλει την έκκριση γλυκαγόνης, επιβραδύνει τη γαστρική κένωση και μειώνει την όρεξη (Scheen, “Dulaglutide for the treatment of type 2 diabetes”).

Χημικά, η ντουλαγλουτίδη είναι ένα ανασυνδυασμένο πεπτίδιο που αποτελείται από δύο αλληλουχίες GLP-1 συνδεδεμένες με τροποποιημένο κλάσμα Fc της ανθρώπινης ανοσοσφαιρίνης G4 (IgG4). Αυτή η δομή παρατείνει τον χρόνο ημίσειας ζωής του μορίου στην κυκλοφορία, επιτρέποντας εβδομαδιαία χορήγηση (Scott, “Dulaglutide: a review in type 2 diabetes”).

Η ντουλαγλουτίδη ανήκει στην θεραπευτική κατηγορία των αντιδιαβητικών φαρμάκων και ειδικότερα στην υποκατηγορία των αγωνιστών του υποδοχέα GLP-1. Άλλα φάρμακα αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν την εξενατίδη, τη λιραγλουτίδη και τη σεμαγλουτίδη.

Ενδείξεις για το φάρμακο Trulicity

Η ντουλαγλουτίδη ενδείκνυται για τη θεραπεία ενηλίκων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ως:

• Μονοθεραπεία, όταν η δίαιτα και η άσκηση δεν επαρκούν για τον έλεγχο της γλυκόζης αίματος και η μετφορμίνη θεωρείται ακατάλληλη.
• Συμπληρωματική θεραπεία σε συνδυασμό με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα, όταν αυτά μαζί με δίαιτα και άσκηση δεν παρέχουν επαρκή γλυκαιμικό έλεγχο.

Η ντουλαγλουτίδη έχει επίσης μελετηθεί για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (Gerstein et al., “Dulaglutide and cardiovascular outcomes in type 2 diabetes”).

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η ντουλαγλουτίδη αντενδείκνυται σε ασθενείς με:

• Υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα.
• Διαβητική κετοξέωση.
• Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.

Πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς με ιστορικό παγκρεατίτιδας. Δεν συνιστάται σε ασθενείς με σοβαρή γαστρεντερική νόσο.

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Δεν απαιτείται προσαρμογή της δόσης με βάση την ηλικία. Ωστόσο, η θεραπευτική εμπειρία σε ασθενείς ≥75 ετών είναι περιορισμένη.
• Παιδιά: Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της ντουλαγλουτίδης σε παιδιά και εφήβους <18 ετών δεν έχει τεκμηριωθεί.
• Εγκυμοσύνη: Υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα από τη χρήση σε έγκυες γυναίκες. Ως εκ τούτου, δεν συνιστάται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Δοσολογία και χορήγηση

Η συνιστώμενη δόση είναι 0,75 mg μία φορά την εβδομάδα, χορηγούμενη υποδορίως στην κοιλιακή χώρα, τον μηρό ή το άνω τμήμα του βραχίονα. Η δόση μπορεί να αυξηθεί σε 1,5 mg μία φορά την εβδομάδα για πρόσθετο γλυκαιμικό έλεγχο.

Η ντουλαγλουτίδη μπορεί να χορηγηθεί οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, με ή χωρίς γεύματα. Η ημέρα της εβδομαδιαίας χορήγησης μπορεί να αλλάξει εάν είναι απαραίτητο, αρκεί η τελευταία δόση να χορηγήθηκε 3 ή περισσότερες ημέρες πριν.

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση ντουλαγλουτίδης;

Εάν παραλειφθεί μια δόση, αυτή θα πρέπει να χορηγηθεί το συντομότερο δυνατό εάν υπολείπονται τουλάχιστον 3 ημέρες (72 ώρες) μέχρι την επόμενη προγραμματισμένη δόση. Εάν υπολείπονται λιγότερες από 3 ημέρες (72 ώρες) έως την επόμενη προγραμματισμένη δόση, η παραληφθείσα δόση πρέπει να παραλειφθεί και η επόμενη δόση να χορηγηθεί την προγραμματισμένη ημέρα. Σε κάθε περίπτωση, οι ασθενείς στη συνέχεια μπορούν να συνεχίσουν με τη συνηθισμένη χορήγηση μία φορά την εβδομάδα.

 

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας με ντουλαγλουτίδη, συνιστάται η κατάλληλη υποστηρικτική θεραπεία ανάλογα με τα κλινικά σημεία και συμπτώματα του ασθενούς. Η ντουλαγλουτίδη έχει μεγάλο θεραπευτικό δείκτη και δεν αναμένεται να προκαλέσει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες σε περίπτωση υπερδοσολογίας (Scott).

Παρενέργειες

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη θεραπεία με ντουλαγλουτίδη περιλαμβάνουν:

• Γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακό άλγος)
• Υπογλυκαιμία (ειδικά όταν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με σουλφονυλουρία ή ινσουλίνη)
• Αντιδράσεις στο σημείο ένεσης (ερυθρότητα, κνησμός, εξάνθημα)

Σπάνιες αλλά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν οξεία παγκρεατίτιδα, μη-μηχανικό εντερικό απόφραξη και σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η ντουλαγλουτίδη μπορεί να επιβραδύνει τη γαστρική κένωση, επηρεάζοντας δυνητικά την απορρόφηση από του στόματος χορηγούμενων φαρμάκων. Συνιστάται προσοχή όταν συνδυάζεται με φάρμακα στενού θεραπευτικού δείκτη ή φάρμακα που απαιτούν προσεκτική κλινική παρακολούθηση. Δεν έχουν παρατηρηθεί κλινικά σημαντικές αλληλεπιδράσεις με μετφορμίνη, σιταγλιπτίνη, βαρφαρίνη ή διγοξίνη (Scheen).

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Η ντουλαγλουτίδη μπορεί να χορηγηθεί ανεξάρτητα από τα γεύματα. Η τροφή δεν φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τη φαρμακοκινητική ή τη φαρμακοδυναμική της ντουλαγλουτίδης.

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η ντουλαγλουτίδη δεν έχει δείξει σημαντική ανάπτυξη ανθεκτικότητας σε κλινικές μελέτες. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω παρακολούθηση και έρευνα για την αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης αποτελεσματικότητας και ασφάλειας.

Προκλινικές μελέτες σε ζώα δεν έδειξαν άμεσες επιβλαβείς επιδράσεις όσον αφορά τη γονιμότητα, την εμβρυϊκή ανάπτυξη ή την τερατογένεση. Ωστόσο, η ντουλαγλουτίδη προκάλεσε σκελετικές δυσπλασίες σε κουνέλια σε εκθέσεις πολύ υψηλότερες από το θεραπευτικό επίπεδο.

Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ντουλαγλουτίδη (φάρμακο Trulicity, Dulaglutide, Duvaxyn, Trevelor κ.α.) βελτιώνει σημαντικά τον γλυκαιμικό έλεγχο και μειώνει το σωματικό βάρος σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, τόσο ως μονοθεραπεία όσο και σε συνδυασμό με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα (Scott).

Η μελέτη REWIND (Researching Cardiovascular Events With a Weekly Incretin in Diabetes), μια μεγάλη καρδιαγγειακή μελέτη έκβασης, έδειξε ότι η ντουλαγλουτίδη μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο μειζόνων ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών συμβάντων σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (Gerstein et al.).

Μετεγκριτικές μελέτες και φαρμακοεπαγρύπνηση είναι απαραίτητες για την περαιτέρω αξιολόγηση της μακροχρόνιας ασφάλειας και αποτελεσματικότητας της ντουλαγλουτίδης σε πραγματικές συνθήκες.

Η ντουλαγλουτίδη έχει ευνοϊκό φαρμακοκινητικό προφίλ, με χρόνο ημίσειας ζωής ~5 ημέρες, που επιτρέπει εβδομαδιαία χορήγηση. Απορροφάται αργά μετά από υποδόρια χορήγηση, φτάνοντας τη μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα σε 24-72 ώρες. Η νεφρική δυσλειτουργία και η ήπια ή μέτρια ηπατική δυσλειτουργία δεν επηρεάζουν σημαντικά τη φαρμακοκινητική της ντουλαγλουτίδης (Scheen).

 

Αποτελεσματικότητα ντουλαγλουτίδης (φάρμακο Trulicity, Dulaglutide, Duvaxyn, Trevelor κ.α.)

Η αποτελεσματικότητα της ντουλαγλουτίδης (φάρμακο Trulicity, Dulaglutide, Duvaxyn, Trevelor κ.α.) στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 έχει αξιολογηθεί σε πολλές κλινικές μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις. Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση από τους Μing et al. (2017) έδειξε ότι η ντουλαγλουτίδη, ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα, οδήγησε σε σημαντική μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) και του σωματικού βάρους σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο ή ενεργό συγκριτικό παράγοντα.

Μια άλλη μετα-ανάλυση από τους Zaccardi et al. (2021) συνέκρινε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια διαφόρων αγωνιστών του υποδοχέα GLP-1, συμπεριλαμβανομένης της ντουλαγλουτίδης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ντουλαγλουτίδη ήταν ανώτερη από τη σιταγλιπτίνη και την εξενατίδη στη μείωση της HbA1c και του σωματικού βάρους, με παρόμοιο προφίλ ασφάλειας.

Η μελέτη AWARD (Assessment of Weekly Administration of dulaglutide in Diabetes) αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της ντουλαγλουτίδης σε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα κλινικής ανάπτυξης φάσης III. Στη μελέτη AWARD-1, η ντουλαγλουτίδη 1,5 mg οδήγησε σε σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της HbA1c σε σύγκριση με την εξενατίδη δύο φορές ημερησίως, ενώ στη μελέτη AWARD-3, η ντουλαγλουτίδη ως μονοθεραπεία ήταν ανώτερη από τη μετφορμίνη στη μείωση της HbA1c (Scott).

Μια σημαντική μελέτη καρδιαγγειακής έκβασης, η μελέτη REWIND, έδειξε ότι η ντουλαγλουτίδη μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο μειζόνων ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών συμβάντων (MACE) κατά 12% σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (Gerstein et al.). Αυτό υποδηλώνει ότι η ντουλαγλουτίδη μπορεί να έχει καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες πέραν του γλυκαιμικού ελέγχου.

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στη διερεύνηση των μη-γλυκαιμικών επιδράσεων της ντουλαγλουτίδης, όπως η επίδρασή της στη λειτουργία των β-κυττάρων, τη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD). Επιπλέον, διεξάγονται μελέτες για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας της ντουλαγλουτίδης σε ειδικούς πληθυσμούς, όπως ηλικιωμένοι, ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία και παιδιά με διαβήτη τύπου 2.

Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη νέων σκευασμάτων και συστημάτων χορήγησης για τη βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών και της ποιότητας ζωής. Οι συνδυασμοί σταθερής δόσης της ντουλαγλουτίδης με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα, όπως η μετφορμίνη ή οι αναστολείς SGLT-2, μπορεί να παρέχουν συμπληρωματικά οφέλη και να απλοποιήσουν τα θεραπευτικά σχήματα. Επιπλέον, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την αξιολόγηση της μακροχρόνιας ασφάλειας και αποτελεσματικότητας της ντουλαγλουτίδης, καθώς και της δυνητικής χρήσης της σε άλλες μεταβολικές διαταραχές πέραν του διαβήτη τύπου 2.

 

Συνοπτικά για την ντουλαγλουτίδη (φάρμακο Trulicity, Dulaglutide, Duvaxyn, Trevelor κ.α.)

Η ντουλαγλουτίδη (φάρμακο Trulicity, Dulaglutide, Duvaxyn, Trevelor κ.α.) είναι ένας αγωνιστής του υποδοχέα GLP-1 που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Χορηγείται υποδορίως μία φορά την εβδομάδα και βελτιώνει τον γλυκαιμικό έλεγχο μειώνοντας την HbA1c και το σωματικό βάρος. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει την ανωτερότητά της έναντι άλλων αντιδιαβητικών φαρμάκων, ενώ η μελέτη REWIND ανέδειξε τα καρδιοπροστατευτικά της οφέλη. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές και αντιδράσεις στο σημείο ένεσης. Αντενδείκνυται σε ασθενείς με διαβητική κετοξέωση, παγκρεατίτιδα ή σοβαρή γαστρεντερική νόσο. Απαιτείται προσοχή κατά τη συγχορήγηση με φάρμακα στενού θεραπευτικού δείκτη. Μελλοντικές κατευθύνσεις περιλαμβάνουν τη διερεύνηση των μη-γλυκαιμικών επιδράσεων, τη χρήση σε ειδικούς πληθυσμούς και την ανάπτυξη νέων σκευασμάτων για τη βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Βιβλιογραφία

1. Scott, L.J. “Dulaglutide: A Review in Type 2 Diabetes.” Drugs 80.2 (2020): 197-208. [https://link.springer.com/article/10.1007/s40265-020-01260-9]
2. Scheen, A.J. “Dulaglutide for the Treatment of Type 2 Diabetes.” Expert Opinion on Biological Therapy 17.4 (2017): 485-496. [https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14712598.2017.1296131]
3. Gerstein, H.C., Hart, R., Colhoun, H.M., Diaz, R., et al. “The Effect of Dulaglutide on Stroke: An Exploratory Analysis of the REWIND Trial.” The Lancet Diabetes & Endocrinology 8.2 (2020): 106-114. [https://www.thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(19)30423-1/fulltext]