Μεφαιναμικό οξύ: φάρμακο Ponstan | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι το μεφαιναμικό οξύ

Το μεφαιναμικό οξύ (mefenamic acid) είναι ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο (ΜΣΑΦ) με αντιφλεγμονώδη, αναλγητική και αντιπυρετική δράση. Κυκλοφορεί στην Ελλάδα με το εμπορικό όνομα Ponstan, ενώ διατίθεται και σε άλλες χώρες με διάφορες ονομασίες όπως Ponstel (ΗΠΑ), Parkemed (Ηνωμένο Βασίλειο), Ponalar (Ινδία) κ.α.

Το μεφαιναμικό οξύ χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή σε παθήσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η δυσμηνόρροια (επώδυνη περίοδος) και άλλες επώδυνες καταστάσεις. Ανακαλύφθηκε το 1962 από Βρετανούς ερευνητές και εγκρίθηκε για ιατρική χρήση το 1967.

Στην παρούσα ανάλυση θα εξετάσουμε επιστημονικές μελέτες και ανασκοπήσεις που αφορούν τη δραστική ουσία μεφαιναμικό οξύ, όπως τα άρθρα “An insight of non-steroidal anti-inflammatory drug mefenamic acid: A review” (S Rajat et al., 2019), “Mefenamic acid prodrugs and codrugs-two decades of development” (A Abu-Jaish et al., 2015) και “The effect of mefenamic acid and ginger on pain relief in primary dysmenorrhea: a randomized clinical trial” (MA Shirvani et al., 2015).

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Το μεφαιναμικό οξύ ανήκει στην κατηγορία των φαινυλαλκανοϊκών οξέων και η χημική του δομή χαρακτηρίζεται από την παρουσία δύο δακτυλίων βενζολίου συνδεδεμένων με μια γέφυρα καρβοξυλομάδας. Ο μηχανισμός δράσης του βασίζεται στην αναστολή της σύνθεσης των προσταγλανδινών μέσω της αναστολής των ενζύμων κυκλοοξυγενάση-1 (COX-1) και κυκλοοξυγενάση-2 (COX-2). Οι προσταγλανδίνες εμπλέκονται στην ανάπτυξη φλεγμονής, πόνου και πυρετού.

Όπως αναφέρεται στην ανασκόπηση “An insight of non-steroidal anti-inflammatory drug mefenamic acid: A review” (S Rajat et al., 2019), το μεφαιναμικό οξύ έχει κυρίως αναλγητική και αντιπυρετική δράση, με λιγότερο έντονη αντιφλεγμονώδη δράση σε σύγκριση με άλλα ΜΣΑΦ. Επιπλέον, έχουν αναπτυχθεί προφάρμακα και συνδυασμοί φαρμάκων (codrugs) του μεφαιναμικού οξέος με στόχο τη βελτίωση της διαλυτότητας, της απορρόφησης και της αποτελεσματικότητάς του, όπως αναλύεται στο άρθρο “Mefenamic acid prodrugs and codrugs-two decades of development” (A Abu-Jaish et al., 2015).

Ενδείξεις για το φάρμακο “Ponstan”

Το Ponstan ενδείκνυται για τη συμπτωματική αντιμετώπιση:

• Οξέος και χρόνιου πόνου, όπως μυοσκελετικός πόνος, οσφυαλγία, αυχεναλγία
• Δυσμηνόρροιας (επώδυνης περιόδου)
• Οδοντικού πόνου και πόνου μετά από οδοντιατρικές επεμβάσεις
• Κεφαλαλγίας και ημικρανίας
• Πόνου και φλεγμονής σε αρθρίτιδες (π.χ. οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα)

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Το Ponstan αντενδείκνυται σε περιπτώσεις:

• Υπερευαισθησίας στο μεφαιναμικό οξύ ή σε άλλα ΜΣΑΦ
• Ενεργού πεπτικού έλκους ή ιστορικού υποτροπιάζοντος έλκους
• Σοβαρής ηπατικής ή νεφρικής δυσλειτουργίας
• Τρίτου τριμήνου της εγκυμοσύνης

Θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς με:

• Ιστορικό γαστρεντερικών διαταραχών
• Καρδιαγγειακές παθήσεις ή παράγοντες κινδύνου
• Ηπατική ή νεφρική δυσλειτουργία
• Βρογχικό άσθμα ή αναπνευστικές αλλεργίες

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Αυξημένος κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών, ιδιαίτερα γαστρεντερικών. Συνιστάται χρήση της χαμηλότερης αποτελεσματικής δόσης.
• Παιδιά: Δεν συνιστάται η χρήση σε παιδιά κάτω των 14 ετών λόγω έλλειψης επαρκών δεδομένων ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.
• Έγκυοι: Αντενδείκνυται στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Συνιστάται αποφυγή χρήσης στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο, εκτός εάν είναι απολύτως απαραίτητο.

Δοσολογία και χορήγηση

Η συνήθης δόση για ενήλικες είναι 500mg τρεις φορές ημερησίως. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η δόση μπορεί να αυξηθεί σε 250mg τέσσερις φορές ημερησίως. Για τη δυσμηνόρροια, μπορεί να χορηγηθεί αρχική δόση 500mg, ακολουθούμενη από 250mg ανά 6 ώρες εάν χρειάζεται, για 2-3 ημέρες.

Τα δισκία Ponstan θα πρέπει να λαμβάνονται με άφθονο νερό, κατά προτίμηση μαζί ή αμέσως μετά τα γεύματα.

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση μεφαιναμικού οξέος;

Εάν παραλείψετε μια δόση, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας δοσολογικό πρόγραμμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.

Θυμηθείτε, είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε πάντα τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας για οποιεσδήποτε απορίες σχετικά με τη χρήση του μεφαιναμικού οξέος.

 

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας με μεφαιναμικό οξύ, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ναυτία και έμετο
• Επιγαστρικό άλγος
• Υπνηλία και ζάλη
• Σπασμούς ή σπανίως κώμα (σε σοβαρές περιπτώσεις)

Η διαχείριση της υπερδοσολογίας περιλαμβάνει γενικά υποστηρικτικά μέτρα, όπως παρακολούθηση των ζωτικών σημείων και συμπτωματική θεραπεία. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να απαιτείται νοσηλεία για παρακολούθηση και υποστηρικτική φροντίδα.

Παρενέργειες

Οι συχνότερες παρενέργειες του μεφαιναμικού οξέος περιλαμβάνουν:

• Γαστρεντερικές διαταραχές (π.χ. ναυτία, διάρροια, δυσπεψία)
• Κεφαλαλγία και ζάλη
• Εξάνθημα και κνησμό
• Οίδημα και κατακράτηση υγρών

Σπανιότερα, μπορεί να εμφανιστούν σοβαρότερες παρενέργειες όπως:

• Έλκη και αιμορραγία του γαστρεντερικού
• Ηπατική ή νεφρική δυσλειτουργία
• Καρδιαγγειακά συμβάντα (π.χ. έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο)
• Αιματολογικές διαταραχές (π.χ. ακοκκιοκυτταραιμία, θρομβοπενία)

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Το μεφαιναμικό οξύ μπορεί να αλληλεπιδράσει με διάφορα φάρμακα, όπως:

• Άλλα ΜΣΑΦ ή κορτικοστεροειδή (αυξημένος κίνδυνος γαστρεντερικών παρενεργειών)
• Αντιπηκτικά (π.χ. βαρφαρίνη) ή αντιαιμοπεταλιακά (π.χ. ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη)
• Διουρητικά και αντιϋπερτασικά φάρμακα (μειωμένη αποτελεσματικότητα)
• Λίθιο (αυξημένα επίπεδα λιθίου στο αίμα)

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές αλληλεπιδράσεις του μεφαιναμικού οξέος με τρόφιμα. Ωστόσο, η λήψη του φαρμάκου με γεύματα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου γαστρεντερικών παρενεργειών.

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Το μεφαιναμικό οξύ έχει μελετηθεί εκτενώς σε προκλινικές και κλινικές μελέτες για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειάς του. Σύμφωνα με τους S Rajat et al., το μεφαιναμικό οξύ έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στη διαχείριση διαφόρων επώδυνων καταστάσεων, με ένα αποδεκτό προφίλ ασφάλειας όταν χρησιμοποιείται σύμφωνα με τις συνιστώμενες δόσεις και προφυλάξεις.

Μετεγκριτικές μελέτες και δεδομένα φαρμακοεπαγρύπνησης έχουν βοηθήσει στον εντοπισμό και την καλύτερη κατανόηση των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών του μεφαιναμικού οξέος, ιδιαίτερα των γαστρεντερικών και καρδιαγγειακών κινδύνων που σχετίζονται με τη μακροχρόνια χρήση ΜΣΑΦ. Αυτές οι πληροφορίες έχουν οδηγήσει σε συστάσεις για την προσεκτική χρήση και παρακολούθηση των ασθενών που λαμβάνουν το φάρμακο, ιδιαίτερα εκείνων με προϋπάρχοντες παράγοντες κινδύνου.

Αναφορικά με τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά του μεφαιναμικού οξέος, το φάρμακο απορροφάται καλά από το γαστρεντερικό σωλήνα μετά την από του στόματος χορήγηση, με μέγιστες συγκεντρώσεις στο πλάσμα να επιτυγχάνονται εντός 2-4 ωρών. Το μεφαιναμικό οξύ μεταβολίζεται εκτενώς στο ήπαρ και αποβάλλεται κυρίως μέσω των ούρων, με ένα χρόνο ημίσειας ζωής περίπου 2 ώρες.

Παρά τη μακροχρόνια κλινική εμπειρία με το μεφαιναμικό οξύ (φάρμακο Ponstan, Ponstel, Parkemed, Ponalar κ.α.), η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στη θεραπευτική του δράση δεν έχει αναφερθεί ως σημαντικό ζήτημα. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση ΜΣΑΦ μπορεί να σχετίζεται με αυξημένους κινδύνους ανεπιθύμητων ενεργειών, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της περιοδικής αξιολόγησης της θεραπείας και της χρήσης της χαμηλότερης αποτελεσματικής δόσης για το συντομότερο απαραίτητο χρονικό διάστημα.

 

Αποτελεσματικότητα του μεφαιναμικού οξέος (φάρμακο Ponstan)

Η αποτελεσματικότητα του μεφαιναμικού οξέος έχει αξιολογηθεί σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες για διάφορες ενδείξεις. Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν συνοψίσει τα διαθέσιμα στοιχεία, παρέχοντας μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της θεραπευτικής αξίας του φαρμάκου.

Σε μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση των S Rajat et al., το μεφαιναμικό οξύ βρέθηκε να είναι αποτελεσματικό στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα και δυσμηνόρροια. Η ανασκόπηση επισήμανε επίσης το αποδεκτό προφίλ ασφάλειας του φαρμάκου όταν χρησιμοποιείται σύμφωνα με τις συνιστώμενες δόσεις και προφυλάξεις.

Επιπλέον, μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή των MA Shirvani et al. διερεύνησε τη σύγκριση της αποτελεσματικότητας του μεφαιναμικού οξέος με το φυτικό συμπλήρωμα τζίντζερ για την ανακούφιση από τον πόνο σε γυναίκες με πρωτογενή δυσμηνόρροια. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τόσο το μεφαιναμικό οξύ όσο και το τζίντζερ ήταν αποτελεσματικά στη μείωση της έντασης του πόνου, με το μεφαιναμικό οξύ να επιδεικνύει ελαφρώς μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

Οι τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στην περαιτέρω βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας του μεφαιναμικού οξέος. Όπως αναφέρουν οι A Abu-Jaish et al., έχουν αναπτυχθεί προφάρμακα και συνδυασμοί φαρμάκων (codrugs) του μεφαιναμικού οξέος με στόχο τη βελτίωση της διαλυτότητας, της απορρόφησης και της αποτελεσματικότητάς του, ενώ ταυτόχρονα ελαχιστοποιούνται οι ανεπιθύμητες ενέργειες.

Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη νέων φαρμακοτεχνικών μορφών και συστημάτων χορήγησης του μεφαιναμικού οξέος για τη βελτιστοποίηση της θεραπευτικής του δράσης. Επιπλέον, η διερεύνηση πιθανών συνεργειών με άλλους φαρμακολογικούς παράγοντες ή φυτικά συμπληρώματα, όπως το τζίντζερ, θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές και εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Παρά τα ενθαρρυντικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του μεφαιναμικού οξέος, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι η ανταπόκριση στη θεραπεία μπορεί να διαφέρει μεταξύ των ασθενών. Η προσεκτική παρακολούθηση και η εξατομίκευση της θεραπείας με βάση τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του κάθε ασθενούς παραμένουν απαραίτητες για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων.

Συνολικά, το μεφαιναμικό οξύ (φάρμακο Ponstan, Ponstel, Parkemed, Ponalar κ.α.) αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για διάφορες επώδυνες και φλεγμονώδεις καταστάσεις, με τις συνεχιζόμενες έρευνες να υπόσχονται περαιτέρω βελτιώσεις στη χρήση του. Ωστόσο, η λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση του φαρμάκου θα πρέπει πάντα να βασίζεται σε μια προσεκτική αξιολόγηση των οφελών και των κινδύνων για κάθε ασθενή, λαμβάνοντας υπόψη τις ιατρικές συμβουλές και τις πιο πρόσφατες επιστημονικές ενδείξεις.

 

Συνοπτικά

Το μεφαιναμικό οξύ (φάρμακο Ponstan, Ponstel, Parkemed, Ponalar κ.α.) είναι ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο (ΜΣΑΦ) που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του πόνου, της φλεγμονής και του πυρετού. Έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό σε παθήσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η δυσμηνόρροια. Ωστόσο, όπως και με άλλα ΜΣΑΦ, υπάρχουν πιθανοί κίνδυνοι και παρενέργειες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, ιδιαίτερα σε ασθενείς με προϋπάρχοντες παράγοντες κινδύνου. Η συνεχιζόμενη έρευνα επικεντρώνεται στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας του μεφαιναμικού οξέος, με την ανάπτυξη νέων φαρμακοτεχνικών μορφών και τη διερεύνηση συνεργειών με άλλες θεραπείες. Η λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση του φαρμάκου θα πρέπει πάντα να βασίζεται σε προσεκτική αξιολόγηση των οφελών και των κινδύνων για κάθε ασθενή, λαμβάνοντας υπόψη τις ιατρικές συμβουλές.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Βιβλιογραφία

1. Abu-Jaish, A., Mecca, G., Jumaa, S., & Thawabteh, A. (2015). Mefenamic acid prodrugs and codrugs-two decades of development. dspace.alquds.edu
2. Rajat, S., Kumar, M. M., Kumar, P. A., & Biological and …, G. (2019). An insight of non-steroidal anti-inflammatory drug mefenamic acid: A review. GSC Biological and …. gsconlinepress.com
3. Shirvani, M. A., Motahari-Tabari, N., & Alipour, A. (2015). The effect of mefenamic acid and ginger on pain relief in primary dysmenorrhea: a randomized clinical trial. Archives of Gynecology and Obstetrics, 291(6), 1277–1281. doi.org

Συχνές Ερωτήσεις