Κλοπιδογρέλη | φάρμακο Clopidogrel | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η κλοπιδογρέλη (φάρμακα Clopidogrel, Plavix, Iscover κ.α.);

Η κλοπιδογρέλη (clopidogrel) είναι ένα αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο που χρησιμοποιείται για την πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων. Ορισμένα δημοφιλή εμπορικά σκευάσματα που περιέχουν κλοπιδογρέλη είναι το Clopidogrel (Ελλάδα), το Plavix (ΗΠΑ), το Iscover (Ηνωμένο Βασίλειο) κ.ά. Η κλοπιδογρέλη αναστέλλει την συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων στα αιμοφόρα αγγεία. Ενδείκνυται κυρίως για την πρόληψη εμφράγματος του μυοκαρδίου, εγκεφαλικών επεισοδίων και περιφερικής αρτηριακής νόσου σε ασθενείς υψηλού κινδύνου.

Η κλοπιδογρέλη ανακαλύφθηκε στη δεκαετία του 1970 από ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρείας Sanofi. Πρόκειται για ένα παράγωγο της τικλοπιδίνης, με βελτιωμένο προφίλ ασφάλειας. Εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 1997 και έκτοτε χρησιμοποιείται ευρέως στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νόσων. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της κλοπιδογρέλης έχουν μελετηθεί εκτενώς σε κλινικές δοκιμές και επιστημονικά περιοδικά, όπως το CAPRIE, το CURE και το COMMIT. Αυτές οι μελέτες επιβεβαίωσαν τα οφέλη της κλοπιδογρέλης στη μείωση των καρδιαγγειακών συμβάντων σε διάφορους πληθυσμούς ασθενών.

 

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η κλοπιδογρέλη ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων των υποδοχέων P2Y12 της αδενοσίνης διφωσφορικής (ADP) στην επιφάνεια των αιμοπεταλίων. Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα προφάρμακο που μετατρέπεται στον ενεργό μεταβολίτη του από το ηπατικό κυτόχρωμα P450. Ο ενεργός μεταβολίτης συνδέεται μη αναστρέψιμα με τους υποδοχείς P2Y12, εμποδίζοντας την πρόσδεση της ADP. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή της ενεργοποίησης και της συσσωμάτωσης των αιμοπεταλίων, καθώς και της απελευθέρωσης επιπλέον παραγόντων που ευνοούν τη θρόμβωση.

Χημικά, η κλοπιδογρέλη είναι ένα παράγωγο της θειενοπυριδίνης. Ο χημικός της τύπος είναι C16H16ClNO2S και έχει μοριακό βάρος 321,82 g/mol. Πρόκειται για μια λευκή ή υπόλευκη κρυσταλλική σκόνη, ελαφρώς διαλυτή στο νερό και ευδιάλυτη σε μεθανόλη.

Από θεραπευτικής άποψης, η κλοπιδογρέλη κατατάσσεται στα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, μαζί με το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (ασπιρίνη), την τικαγκρελόρη, την πρασουγρέλη και άλλες ουσίες που αναστέλλουν τη λειτουργία των αιμοπεταλίων. Συχνά συνδυάζεται με την ασπιρίνη για την επίτευξη συνεργικής αντιθρομβωτικής δράσης σε ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο ή μετά από τοποθέτηση ενδοστεφανιαίων stents.

 

Ενδείξεις κλοπιδογρέλης (φάρμακο Clopidogrel, Plavix, Iscover κ.α.)

Η κλοπιδογρέλη ενδείκνυται για:

• Πρόληψη αθηροθρομβωτικών επεισοδίων σε ασθενείς με ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου, ισχαιμικού αγκεφαλικού επεισοδίου ή περιφερικής αρτηριακής νόσου.
• Πρόληψη οξέων στεφανιαίων συμβάντων σε ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ασταθή στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του ST διαστήματος) σε συνδυασμό με ασπιρίνη.
• Πρόληψη θρόμβωσης μετά από τοποθέτηση στεφανιαίων stents.

 

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

• Ενεργός παθολογική αιμορραγία (π.χ. πεπτικό έλκος, ενδοκρανιακή αιμορραγία).
• Σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία.
• Υπερευαισθησία στην κλοπιδογρέλη ή σε κάποιο έκδοχο του φαρμάκου.
• Θηλασμός.

Απαιτείται προσοχή σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας λόγω τραύματος, χειρουργικής επέμβασης ή άλλης παθολογικής κατάστασης. Σε προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις, η κλοπιδογρέλη πρέπει να διακόπτεται 5-7 ημέρες πριν.

 

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Δεν απαιτείται προσαρμογή της δόσης. Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι έχουν γενικά αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας.
• Παιδιά: Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα στα παιδιά δεν έχουν τεκμηριωθεί.
• Εγκυμοσύνη: Επειδή δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα, η χρήση της κλοπιδογρέλης δεν συνιστάται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εκτός εάν είναι σαφώς απαραίτητο.

 

Δοσολογία και χορήγηση

• Ενήλικες: 75 mg μία φορά την ημέρα, με ή χωρίς τροφή. Σε ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, συνιστάται δόση εφόδου 300 mg.
• Ηλικιωμένοι: Ίδια δοσολογία με τους ενήλικες.
• Παιδιά: Δεν συνιστάται.

 

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση κλοπιδογρέλης;

Εάν παραλείψετε μια δόση, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας δοσολογικό σχήμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.

 

Υπερδοσολογία

• Τα συμπτώματα υπερδοσολογίας με κλοπιδογρέλη μπορεί να περιλαμβάνουν αιμορραγία, ζάλη, κεφαλαλγία και ταχυκαρδία.
• Σε περίπτωση υποψίας υπερδοσολογίας, συνιστάται η διακοπή του φαρμάκου και η παρακολούθηση του ασθενούς για σημεία αιμορραγίας.
• Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο για την κλοπιδογρέλη. Η αντιμετώπιση είναι υποστηρικτική και συμπτωματική.

 

Παρενέργειες

Οι συχνότερες παρενέργειες της κλοπιδογρέλης περιλαμβάνουν:

• Αιμορραγία (π.χ. αιματώματα, επίσταξη, γαστρεντερική αιμορραγία, αιματουρία)
• Διάρροια, κοιλιακό άλγος, δυσπεψία
• Εξάνθημα, κνησμός
• Αναιμία

Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστούν σοβαρές παρενέργειες όπως θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα, ουδετεροπενία, πανκυτταροπενία και σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.

 

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

• Αντιπηκτικά (π.χ. βαρφαρίνη), αντιαιμοπεταλιακά (π.χ. ασπιρίνη, ΜΣΑΦ): Αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας.
• Αναστολείς CYP2C19 (π.χ. ομεπραζόλη, εσομεπραζόλη, φλουοξετίνη): Μπορεί να μειώσουν την αντιαιμοπεταλιακή δράση της κλοπιδογρέλης.
• Επαγωγείς CYP2C19 (π.χ. ριφαμπικίνη, καρβαμαζεπίνη): Μπορεί να αυξήσουν την αντιαιμοπεταλιακή δράση της κλοπιδογρέλης.

 

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

• Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές αλληλεπιδράσεις της κλοπιδογρέλης με τρόφιμα. Το φάρμακο μπορεί να λαμβάνεται με ή χωρίς τροφή.

 

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην κλοπιδογρέλη έχει παρατηρηθεί σε ορισμένους ασθενείς. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως γενετικές παραλλαγές στα ένζυμα CYP που μεταβολίζουν το φάρμακο, αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα, και υποκείμενες παθήσεις όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία (Antypenko et al.). Προκλινικές και κλινικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της κλοπιδογρέλης στην πρόληψη αθηροθρομβωτικών συμβάντων. Μεγάλες τυχαιοποιημένες δοκιμές όπως η CAPRIE, η CURE και η COMMIT έδειξαν ότι η κλοπιδογρέλη μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου, εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιαγγειακού θανάτου σε ασθενείς υψηλού κινδύνου.

Μετεγκριτικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τα ευρήματα αυτά και στην καθημερινή κλινική πράξη. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς φαίνεται να έχουν μικρότερο όφελος από την κλοπιδογρέλη. Για παράδειγμα, η μελέτη TRITON-TIMI 38 έδειξε ότι οι φορείς του αλληλόμορφου CYP2C19*2 είχαν αυξημένο κίνδυνο θρομβωτικών επεισοδίων υπό θεραπεία με κλοπιδογρέλη μετά από τοποθέτηση στεφανιαίου stent (Huang et al.).

Οι αρχές φαρμακοεπαγρύπνησης παρακολουθούν στενά την ασφάλεια της κλοπιδογρέλης μετά την κυκλοφορία της στην αγορά. Σπάνιες αλλά δυνητικά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν αναγνωριστεί περιλαμβάνουν την θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα και την ουδετεροπενία.

Φαρμακοκινητικά, η κλοπιδογρέλη απορροφάται ταχέως μετά την από του στόματος χορήγηση. Μεταβολίζεται εκτενώς στο ήπαρ, κυρίως μέσω του CYP2C19, σε έναν ενεργό μεταβολίτη θειόλης. Η μέγιστη αναστολή της συσσωμάτωσης των αιμοπεταλίων επιτυγχάνεται 3 έως 7 ημέρες μετά την έναρξη της θεραπείας. Η ημίσεια ζωή του ενεργού μεταβολίτη είναι περίπου 30 λεπτά (Den Toom et al.). Η επίδραση της κλοπιδογρέλης στα αιμοπετάλια διαρκεί για όλη τη διάρκεια ζωής τους (7-10 ημέρες).

Συμπερασματικά, η κλοπιδογρέλη (Clopidogrel, Plavix, Iscover κ.ά.) είναι ένα αποτελεσματικό και γενικά ασφαλές αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο για την πρόληψη αθηροθρομβωτικών συμβάντων. Η ορθή χρήση της, με προσοχή στις αντενδείξεις, τις αλληλεπιδράσεις και την πιθανότητα ανθεκτικότητας, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την έκβαση σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο.

 

Αποτελεσματικότητα κλοπιδογρέλης (φάρμακο Clopidogrel, Plavix, Iscover κ.α.)

Η αποτελεσματικότητα της κλοπιδογρέλης στην πρόληψη των αθηροθρομβωτικών επεισοδίων έχει αξιολογηθεί εκτενώς σε συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις. Μια μετα-ανάλυση των μελετών CAPRIE, CURE, CREDO, CLARITY-TIMI 28, COMMIT και CHARISMA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κλοπιδογρέλη μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου, ισχαιμικού αγκεφαλικού επεισοδίου και αγγειακού θανάτου σε ασθενείς με διάφορες καρδιαγγειακές παθήσεις (Antypenko et al.). Ο συνδυασμός κλοπιδογρέλης και ασπιρίνης έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην πρόληψη της θρόμβωσης των στεφανιαίων stents.

Ωστόσο, η ανταπόκριση στην κλοπιδογρέλη παρουσιάζει σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των ασθενών. Περίπου το 4-30% των ασθενών εμφανίζουν μειωμένη ανταπόκριση ή ανθεκτικότητα στην αντιαιμοπεταλιακή δράση της κλοπιδογρέλης. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε γενετικούς πολυμορφισμούς των ενζύμων CYP (κυρίως του CYP2C19), σε αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα, ή σε υποκείμενες παθήσεις όπως ο διαβήτης και η νεφρική δυσλειτουργία. Η ανθεκτικότητα στην κλοπιδογρέλη έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ισχαιμικών επεισοδίων και θρόμβωσης των stents (Den Toom et al.).

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στην εξατομίκευση της αντιαιμοπεταλιακής θεραπείας με βάση τα γενετικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών. Η γονότυπηση του CYP2C19 και η μέτρηση της αντιδραστικότητας των αιμοπεταλίων με ειδικές δοκιμασίες (π.χ. VerifyNow P2Y12) έχουν προταθεί ως μέθοδοι για την προσαρμογή της θεραπείας. Σε ασθενείς με γενετικά καθορισμένη μειωμένη ενεργοποίηση της κλοπιδογρέλης, νεότεροι αναστολείς των υποδοχέων P2Y12, όπως η πρασουγρέλη και η τικαγρελόρη, μπορεί να προσφέρουν μεγαλύτερο όφελος (Huang et al.).

Η περαιτέρω βελτιστοποίηση της θεραπείας με κλοπιδογρέλη αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις και κατευθύνσεις της σύγχρονης καρδιολογίας. Η ανάπτυξη νεότερων, πιο ισχυρών αναστολέων των υποδοχέων P2Y12 και η εξατομικευμένη προσέγγιση με βάση φαρμακογενετικούς και φαρμακοδυναμικούς δείκτες αποτελούν ενεργά πεδία έρευνας. Παράλληλα, διερευνώνται νέοι θεραπευτικοί στόχοι στην αιμόσταση και την αιμοπεταλιακή λειτουργία, όπως οι υποδοχείς PAR-1 και οι οδοί σηματοδότησης PI3K/Akt (Den Toom et al.). Στόχος είναι η ανάπτυξη αποτελεσματικότερων και ασφαλέστερων αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων για τη βέλτιστη πρόληψη των αθηροθρομβωτικών επεισοδίων σε κάθε ασθενή.

Συμπερασματικά, η κλοπιδογρέλη παραμένει ένας ακρογωνιαίος λίθος στη σύγχρονη αντιαιμοπεταλιακή θεραπεία. Η αναγνώριση των περιορισμών της, όπως η μεταβλητή ανταπόκριση και η ανθεκτικότητα, έχει οδηγήσει σε νέες ερευνητικές κατευθύνσεις με στόχο τη βελτιστοποίηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Η εξατομίκευση της θεραπείας με βάση γενετικούς και φαρμακοδυναμικούς δείκτες και η ανάπτυξη νέων αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων αποτελούν ελπιδοφόρες προοπτικές για το μέλλον.

 

Συνοπτικά για την κλοπιδογρέλη (φάρμακο Clopidogrel, Plavix, Iscover κ.α.)

Η κλοπιδογρέλη (φάρμακο Clopidogrel, Plavix, Iscover κ.α.) είναι ένας αντιαιμοπεταλιακός παράγοντας που χρησιμοποιείται ευρέως στην πρόληψη των αθηροθρομβωτικών επεισοδίων. Αναστέλλει τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων στα αιμοφόρα αγγεία. Ενδείκνυται κυρίως για την πρόληψη εμφράγματος του μυοκαρδίου, ισχαιμικού αγκεφαλικού επεισοδίου και περιφερικής αρτηριακής νόσου σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. Η αποτελεσματικότητά της έχει τεκμηριωθεί σε μεγάλες κλινικές μελέτες και μετα-αναλύσεις. Ωστόσο, η ανταπόκριση στην κλοπιδογρέλη παρουσιάζει σημαντική διακύμανση μεταξύ των ασθενών, με ορισμένους να εμφανίζουν μειωμένη ανταπόκριση ή ανθεκτικότητα. Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στην εξατομίκευση της θεραπείας με βάση γενετικούς και φαρμακοδυναμικούς δείκτες, καθώς και στην ανάπτυξη νεότερων αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων. Η κλοπιδογρέλη παραμένει ένας ακρογωνιαίος λίθος στη σύγχρονη καρδιολογία, με στόχο τη βέλτιστη πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβάντων.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Antypenko, L., Gladysheva, S., German, S. & Zemlyanichkina, O. (2016). Development and validation of clopidogrel bisulphate determination in bulk by UV spectrophotometric method. Scripta Scientifica Pharmaceutica, 3(1), 20-27. journals.mu-varna
• Den Toom, M. L., Van Leeuwen, M. W., Szatmári, V. & Teske, E. (2017). Effects of clopidogrel therapy on whole blood platelet aggregation, the Plateletworks® assay and coagulation parameters in cats with asymptomatic hypertrophic cardiomyopathy: a pilot study. Veterinary Quarterly, 37(1), 8-15. tandfonline
• Huang, Y. & Zhu, Q. (2017). The synthesis of clopidogrel. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 274, 012077. iopscience

 

Συχνές Ερωτήσεις