Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη (φάρμακο Bactrimel ): Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη;

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη (φάρμακο Bactrimel, Septra DS, Bactrim DS, Bactrim, κ.α.) είναι ένα αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία διαφόρων βακτηριακών λοιμώξεων, κυρίως του ουροποιητικού συστήματος, του αναπνευστικού και του γαστρεντερικού. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τις φαρμακολογικές ιδιότητες του Bactrimel, τις ενδείξεις χρήσης του, τη δοσολογία και τις πιθανές παρενέργειες, βασιζόμενοι σε πρόσφατες επιστημονικές μελέτες και κατευθυντήριες οδηγίες.

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη είναι ένα ευρέως συνταγογραφούμενο αντιβιοτικό στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Ο συνδυασμός σουλφαμεθοξαζόλης και τριμεθοπρίμης προσφέρει ένα ευρύ φάσμα αντιβακτηριακής δράσης, καθιστώντας το αποτελεσματικό σε πολλές λοιμώξεις. Ωστόσο, όπως με όλα τα φάρμακα, η χρήση του Bactrimel πρέπει να γίνεται με προσοχή και υπό ιατρική καθοδήγηση, λαμβάνοντας υπόψη τις ενδείξεις, τις αντενδείξεις και τις πιθανές παρενέργειες. Στη συνέχεια του άρθρου, θα αναλύσουμε διεξοδικά αυτές τις πτυχές, παραθέτοντας τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.

 

Ενδείξεις

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη (φάρμακο Bactrimel κ.α.) ενδείκνυται για τη θεραπεία ποικίλων βακτηριακών λοιμώξεων. Συχνά συνταγογραφείται για λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, όπως κυστίτιδα και πυελονεφρίτιδα, καθώς και για λοιμώξεις του αναπνευστικού, όπως βρογχίτιδα και πνευμονία από ευαίσθητα βακτήρια (Thiebault, 2020). Επιπλέον, χρησιμοποιείται στη θεραπεία γαστρεντερικών λοιμώξεων, όπως η σιγκέλωση και ορισμένες σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις.

Η επιλογή του Bactrimel ως κατάλληλο αντιβιοτικό βασίζεται στην ταυτοποίηση του υπεύθυνου παθογόνου και στην ευαισθησία του στο φάρμακο. Η δοσολογία και η διάρκεια της θεραπείας εξατομικεύονται ανάλογα με τη σοβαρότητα της λοίμωξης, την ηλικία και τη νεφρική λειτουργία του ασθενούς.

 

Παρενέργειες

Όπως όλα τα φάρμακα, Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι πιο συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν:

• Γαστρεντερικές διαταραχές: ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακό άλγος
• Δερματικές αντιδράσεις: εξάνθημα, κνησμός, κνίδωση
• Κεφαλαλγία, ζάλη
• Αιματολογικές διαταραχές: αναιμία, λευκοπενία, θρομβοπενία

Σπανιότερα, μπορεί να εμφανιστούν σοβαρότερες παρενέργειες, όπως σύνδρομο Stevens-Johnson, τοξική επιδερμική νεκρόλυση, ηπατοτοξικότητα και νεφροτοξικότητα. Οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνουν αμέσως τον ιατρό τους εάν παρουσιάσουν σοβαρά συμπτώματα κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

 

Προφυλάξεις

Πριν από τη χορήγηση της Σουλφαμεθοξαζόλης/Τριμεθοπρίμης, οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνουν τον ιατρό τους για τυχόν αλλεργίες, ιδιαίτερα στις σουλφοναμίδες, καθώς και για προϋπάρχουσες παθήσεις, όπως νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια, που μπορεί να επηρεάσουν τη δοσολογία ή την καταλληλότητα του φαρμάκου.

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ηλικιωμένους ασθενείς και σε έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες. Οι ασθενείς θα πρέπει να ολοκληρώνουν την προβλεπόμενη διάρκεια της θεραπείας, ακόμη και αν τα συμπτώματα βελτιωθούν, για την αποφυγή υποτροπής ή ανάπτυξης βακτηριακής αντοχής, ένα ζήτημα που έχει επισημανθεί από τους Rodriguez-Mozaz et al. (2020) στη μελέτη τους για την παρουσία αντιβιοτικών σε υγρά απόβλητα.

Η έκθεση στον ήλιο θα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας, καθώς το Bactrimel μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία. Οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνουν τους ιατρούς τους για όλα τα φάρμακα που λαμβάνουν, συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωμάτων διατροφής, για την αποφυγή πιθανών αλληλεπιδράσεων.

 

Αλληλεπιδράσεις

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, επηρεάζοντας τη φαρμακοκινητική ή τη φαρμακοδυναμική τους. Οι σημαντικότερες αλληλεπιδράσεις περιλαμβάνουν:

• Αντιπηκτικά: Το Bactrimel μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας όταν συγχορηγείται με βαρφαρίνη ή άλλα αντιπηκτικά.
• Μεθοτρεξάτη: Ο συνδυασμός με Bactrimel μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη τοξικότητα της μεθοτρεξάτης.
• Διγοξίνη: Οι συγκεντρώσεις της διγοξίνης στον ορό μπορεί να αυξηθούν, οδηγώντας σε τοξικότητα.
• Αντιδιαβητικά: Το Bactrimel μπορεί να ενισχύσει τη δράση των σουλφονυλουριών, προκαλώντας υπογλυκαιμία.

Οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνουν τον ιατρό τους για όλα τα φάρμακα που λαμβάνουν, ώστε να αξιολογείται ο κίνδυνος πιθανών αλληλεπιδράσεων.

 

Υπερβολική Δόση

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος, ζάλη και σύγχυση. Σπανιότερα, μπορεί να προκύψουν σοβαρότερες επιπλοκές, όπως:

• Αιματολογικές διαταραχές (αναιμία, λευκοπενία, θρομβοπενία)
• Ηπατοτοξικότητα
• Νεφροτοξικότητα
• Νευρολογικές διαταραχές (π.χ., σπασμοί)

Σε περίπτωση υποψίας υπερδοσολογίας, οι ασθενείς πρέπει να αναζητούν άμεσα ιατρική βοήθεια. Η διαχείριση της υπερδοσολογίας περιλαμβάνει υποστηρικτικά μέτρα και, σε σοβαρές περιπτώσεις, αιμοκάθαρση.

 

Φύλαξη φαρμάκου

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη πρέπει να φυλάσσεται σε θερμοκρασία δωματίου (15-25°C), μακριά από το άμεσο ηλιακό φως και την υγρασία. Τα δισκία πρέπει να διατηρούνται στην αρχική τους συσκευασία έως ότου χρησιμοποιηθούν. Το φάρμακο θα πρέπει να φυλάσσεται μακριά από παιδιά και κατοικίδια. Οι ασθενείς δεν πρέπει να χρησιμοποιούν Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη μετά την ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στη συσκευασία.

 

Ανάλυση Δραστικής Ουσίας

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη περιέχει δύο δραστικές ουσίες: τη σουλφαμεθοξαζόλη και την τριμεθοπρίμη, σε αναλογία 5:1. Η σουλφαμεθοξαζόλη ανήκει στην κατηγορία των σουλφοναμιδών και δρα αναστέλλοντας τη σύνθεση φυλλικού οξέος στα βακτήρια. Η τριμεθοπρίμη, από την άλλη, είναι ένας αναστολέας της αναγωγάσης του διυδροφυλλικού οξέος, εμποδίζοντας έτσι ένα μεταγενέστερο στάδιο στη σύνθεση φυλλικού οξέος.

Ο συνδυασμός αυτών των δύο ουσιών έχει συνεργιστική δράση, αναστέλλοντας αποτελεσματικά τη βακτηριακή ανάπτυξη. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι Thiebault et al. (2020) στην ανασκόπησή τους “Sulfamethoxazole/Trimethoprim ratio as a new marker in raw wastewaters”, αυτό το χαρακτηριστικό θεραπευτικό προφίλ του Bactrimel δημιουργεί επίσης μοναδικές προκλήσεις όσον αφορά στην παρακολούθηση και τον έλεγχο της εμφάνισής του στο υδάτινο περιβάλλον, κάτι που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη συνταγογράφησή του.

 

Φαρμακοκινητική

Η φαρμακοκινητική της σουλφαμεθοξαζόλη;/τριμεθοπρίμη; καθορίζει την απορρόφηση, κατανομή, μεταβολισμό και απέκκριση των δραστικών ουσιών του στον οργανισμό. Μετά την από του στόματος χορήγηση, η σουλφαμεθοξαζόλη και η τριμεθοπρίμη απορροφώνται ταχέως από τον γαστρεντερικό σωλήνα, επιτυγχάνοντας μέγιστες συγκεντρώσεις στο πλάσμα εντός 2-4 ωρών. Η βιοδιαθεσιμότητα και των δύο ουσιών είναι υψηλή, υπερβαίνοντας το 90%.

Οι δραστικές ουσίες κατανέμονται ευρέως στους ιστούς και τα υγρά του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του προστατικού αδένα, των πνευμόνων και των νεφρών. Η σύνδεση με τις πρωτεΐνες του πλάσματος είναι περίπου 70% για τη σουλφαμεθοξαζόλη και 45% για την τριμεθοπρίμη. Ο μεταβολισμός πραγματοποιείται κυρίως στο ήπαρ, με την τριμεθοπρίμη να υφίσταται εκτεταμένη ηπατική βιομετατροπή, ενώ η σουλφαμεθοξαζόλη υπόκειται σε περιορισμένο μεταβολισμό. Η απέκκριση γίνεται κυρίως μέσω των ούρων, με την τριμεθοπρίμη να αποβάλλεται κατά 50-60% αναλλοίωτη, ενώ η σουλφαμεθοξαζόλη αποβάλλεται κατά 20% αναλλοίωτη και κατά 15-30% ως ανενεργοί μεταβολίτες.

 

Αποτελεσματικότητα

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στη θεραπεία ποικίλων βακτηριακών λοιμώξεων. Ο συνδυασμός σουλφαμεθοξαζόλης και τριμεθοπρίμης παρέχει ευρύ φάσμα αντιμικροβιακής δράσης, καλύπτοντας τόσο Gram-θετικά όσο και Gram-αρνητικά βακτήρια. Επιπλέον, ο συνεργιστικός μηχανισμός δράσης των δύο ουσιών ελαχιστοποιεί την πιθανότητα ανάπτυξης βακτηριακής αντοχής.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι Sabri et al. (2020) στη μελέτη τους “Fate of antibiotics and antibiotic resistance genes during conventional and additional treatment technologies in wastewater treatment plants”, η αποτελεσματικότητα του Bactrimel και άλλων αντιβιοτικών μπορεί να διακυβεύεται από την αυξανόμενη εμφάνιση ανθεκτικών βακτηρίων και γονιδίων αντοχής στο περιβάλλον, ιδιαίτερα σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών και εφαρμογή αποτελεσματικών τεχνολογιών επεξεργασίας υγρών αποβλήτων.

 

Κλινικές Μελέτες

Πολυάριθμες κλινικές μελέτες έχουν αξιολογήσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της Σουλφαμεθοξαζόλης/Τριμεθοπρίμης σε διάφορες ενδείξεις. Μια μετα-ανάλυση των Katchman et al. (2005) εξέτασε τη χρήση της σουλφαμεθοξαζόλης/τριμεθοπρίμης στη θεραπεία μη επιπλεγμένων λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος, επιβεβαιώνοντας την αποτελεσματικότητά της ως θεραπεία πρώτης γραμμής.

Άλλες μελέτες έχουν διερευνήσει τη χρήση της Σουλφαμεθοξαζόλης/Τριμεθοπρίμης σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, γαστρεντερικού και δέρματος, καθώς και σε ειδικούς πληθυσμούς ασθενών, όπως παιδιά, ηλικιωμένους και ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κατάλληλη επιλογή αντιβιοτικών θα πρέπει πάντα να βασίζεται στην ταυτοποίηση του παθογόνου, το προφίλ ευαισθησίας του και τα ατομικά χαρακτηριστικά του ασθενούς.

 

Συνοπτικά για την Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη  (Φάρμακο Bactrimel κ.α)

Η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη (φάρμακο Bactrimel κ.α.) είναι ένα αντιβιοτικό που περιέχει σουλφαμεθοξαζόλη και τριμεθοπρίμη, χρησιμοποιούμενο για τη θεραπεία διαφόρων βακτηριακών λοιμώξεων. Με ευρύ φάσμα αντιμικροβιακής δράσης και συνεργιστικό μηχανισμό, η Σουλφαμεθοξαζόλη/Τριμεθοπρίμη προσφέρει αποτελεσματικότητα έναντι πολλών παθογόνων. Ωστόσο, πιθανές παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα επιβάλλουν προσεκτική χρήση υπό ιατρική καθοδήγηση. Η φαρμακοκινητική του επιτρέπει ταχεία απορρόφηση και ευρεία κατανομή στον οργανισμό, ενώ κλινικές μελέτες επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητά του σε ποικίλες ενδείξεις. Παρά τα πλεονεκτήματά του, η ορθολογική χρήση του Bactrimel είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης μικροβιακής αντοχής και την προστασία της δημόσιας υγείας.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Thiebault, T. “Sulfamethoxazole/Trimethoprim ratio as a new marker in raw wastewaters: A critical review.” Science of the Total Environment, 2020. Elsevier.
• Kutuzova, A., Dontsova, T., & Kwapinski, W. “Application of TiO2-Based Photocatalysts to Antibiotics Degradation: Cases of Sulfamethoxazole, Trimethoprim and Ciprofloxacin.” Catalysts, 2021. MDPI.
• Wilson, A.M., Clark, A.B., Cahn, T., Chilvers, E.R., Fraser, W., et al. “Effect of co-trimoxazole (trimethoprim-sulfamethoxazole) vs placebo on death, lung transplant, or hospital admission in patients with moderate and severe idiopathic …” Jama, 2020. JAMA Network.
• Sabri, N.A., van Holst, S., Schmitt, H., van der Zaan, B.M., Gerritsen, H.W., Rijnaarts, H.H.M., & Langenhoff, A.A.M. (2020). Fate of antibiotics and antibiotic resistance genes during conventional and additional treatment technologies in wastewater treatment plants. Science of The Total Environment, 741, 140199.

 

Συχνές Ερωτήσεις