Απιξαμπάνη (φάρμακο Apixaban): Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι το Φάρμακο Απιξαμπάνη;

Η απιξαμπάνη (φάρμακο Apixaban, Eliquis, Apixaban Glenmark κ.α.) είναι ένα αντιπηκτικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για την πρόληψη και θεραπεία των θρομβώσεων. Σύμφωνα με τη μελέτη “Apixaban for the Initial Management of Pulmonary Embolism and Deep-Vein Thrombosis as First-Line Therapy” των Agnelli et al., η απιξαμπάνη είναι εξίσου αποτελεσματική με τη συμβατική θεραπεία για την αντιμετώπιση της οξείας φλεβικής θρομβοεμβολής, ενώ παράλληλα μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας κατά 69%. Επιπλέον, η μελέτη “Apixaban in Patients with Atrial Fibrillation” των Connolly et al. έδειξε ότι η απιξαμπάνη μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού ή συστηματικής εμβολής σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή.

Η απιξαμπάνη αποτελεί ένα καινοτόμο αντιπηκτικό που έχει αλλάξει τα δεδομένα στην πρόληψη και θεραπεία των θρομβοεμβολικών επεισοδίων. Οι κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια του φαρμάκου σε ένα ευρύ φάσμα ασθενών, προσφέροντας μια πολύτιμη θεραπευτική επιλογή. Στα επόμενα κεφάλαια, θα αναλύσουμε διεξοδικά τις χρήσεις, τις παρενέργειες και τις προφυλάξεις της απιξαμπάνης, εξετάζοντας παράλληλα τις αλληλεπιδράσεις του με άλλα φάρμακα, τη φαρμακοκινητική του και την αποτελεσματικότητά του μέσα από τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.

 

Χρήσεις

Η Η απιξαμπάνη έχει εγκριθεί για τη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Η μελέτη “Apixaban in Patients with Atrial Fibrillation” των Connolly et al. κατέδειξε ότι η απιξαμπάνη μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού ή συστηματικής εμβολής σε σύγκριση με την ασπιρίνη, χωρίς σημαντική αύξηση του κινδύνου σοβαρής αιμορραγίας. Επιπλέον, το φάρμακο ενδείκνυται για την πρόληψη της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (DVT) μετά από χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης ισχίου ή γόνατος. Η απιξαμπάνη χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία της DVT και της πνευμονικής εμβολής (PE), καθώς και για τη μείωση του κινδύνου υποτροπής αυτών των παθήσεων.

 

Παρενέργειες

Όπως κάθε φάρμακο, έτσι και η απιξαμπάνη μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι πιο συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν αιμορραγία, αναιμία, ναυτία και περιφερικό οίδημα. Σύμφωνα με τη μελέτη “Apixaban: A Clinical Pharmacokinetic and Pharmacodynamic Review” των Byon et al., η επίπτωση της σοβαρής αιμορραγίας με απιξαμπάνη είναι παρόμοια με εκείνη της ασπιρίνης. Ωστόσο, οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά για σημεία και συμπτώματα αιμορραγίας, ειδικά εάν λαμβάνουν και άλλα φάρμακα που αυξάνουν τον κίνδυνο αιμορραγίας. Σπάνιες αλλά σοβαρές παρενέργειες περιλαμβάνουν αλλεργικές αντιδράσεις και θρόμβους στην σπονδυλική στήλη.

Προφυλάξεις

Πριν από τη λήψη απιξαμπάνης, οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνουν τον γιατρό τους για το πλήρες ιατρικό ιστορικό τους, συμπεριλαμβανομένων τυχόν αιμορραγικών διαταραχών, ηπατικής ή νεφρικής νόσου. Όπως επισημαίνουν οι Byon et al., η απιξαμπάνη θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς με σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία, καθώς η έκθεση στο φάρμακο μπορεί να αυξηθεί σημαντικά. Επιπλέον, η απιξαμπάνη αντενδείκνυται σε ασθενείς με ενεργό παθολογική αιμορραγία ή σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία. Οι γυναίκες που είναι έγκυες ή θηλάζουν θα πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση του φαρμάκου, καθώς μπορεί να βλάψει το έμβρυο ή το νεογνό. Οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνουν τον γιατρό τους για όλα τα φάρμακα που λαμβάνουν, συμπεριλαμβανομένων των συνταγογραφούμενων, των μη συνταγογραφούμενων και των φυτικών σκευασμάτων, καθώς ορισμένα φάρμακα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με την απιξαμπάνη και να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας.

Συνοψίζοντας, η απιξαμπάνη αποτελεί μια σημαντική θεραπευτική επιλογή για την πρόληψη και τη θεραπεία των θρομβοεμβολικών διαταραχών. Ωστόσο, όπως κάθε αντιπηκτικό, απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση και προσαρμογή της δόσης με βάση τα ατομικά χαρακτηριστικά του ασθενούς. Η στενή συνεργασία μεταξύ ασθενών και ιατρών είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της ασφαλούς και αποτελεσματικής χρήσης του φαρμάκου.

 

Αλληλεπιδράσεις

Η απιξαμπάνη (φάρμακο Apixaban κ.α.) μεταβολίζεται κυρίως από το CYP3A4, ένα ένζυμο του κυτοχρώματος P450, και αποτελεί υπόστρωμα για την P-γλυκοπρωτεΐνη (P-gp). Ως εκ τούτου, φάρμακα που επηρεάζουν αυτά τα συστήματα μπορεί να μεταβάλλουν τις συγκεντρώσεις της απιξαμπάνης στο πλάσμα. Σύμφωνα με τους Byon et al., η συγχορήγηση ισχυρών αναστολέων του CYP3A4 και της P-gp, όπως η κετοκοναζόλη, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της έκθεσης στην απιξαμπάνη κατά 100%, ενώ ισχυροί επαγωγείς όπως η ριφαμπικίνη μπορεί να μειώσουν την έκθεση κατά περίπου 50%. Συνεπώς, η ταυτόχρονη χρήση της απιξαμπάνης με αυτούς τους παράγοντες θα πρέπει να αποφεύγεται. Άλλα φάρμακα που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας όταν συγχορηγούνται με απιξαμπάνη περιλαμβάνουν μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και αντιαιμοπεταλιακούς παράγοντες.

 

Υπερβολική Δόση

Η υπερδοσολογία της απιξαμπάνης μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας. Σε περίπτωση υπερβολικής δόσης, θα πρέπει να εφαρμόζονται γενικά υποστηρικτικά μέτρα, όπως η διακοπή του φαρμάκου και η στενή παρακολούθηση για σημεία και συμπτώματα αιμορραγίας. Η χρήση ενεργού άνθρακα μπορεί να είναι χρήσιμη για τη μείωση της απορρόφησης της απιξαμπάνης σε περίπτωση πρόσφατης λήψης. Η αιμοκάθαρση είναι απίθανο να είναι αποτελεσματική, καθώς η απιξαμπάνη συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με πρωτεΐνες του πλάσματος. Ένας ειδικός παράγοντας αναστροφής, το andexanet alfa, έχει εγκριθεί για τη θεραπεία της απειλητικής για τη ζωή αιμορραγίας που σχετίζεται με την απιξαμπάνη.

 

Φύλαξη φαρμάκου

Τα δισκία απιξαμπάνης θα πρέπει να φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου, μακριά από την υγρασία και το άμεσο ηλιακό φως. Θα πρέπει να φυλάσσονται στην αρχική τους συσκευασία και να μην αφαιρούνται μέχρι τη στιγμή της χορήγησης. Τα δισκία δεν θα πρέπει να συνθλίβονται, να μασώνται ή να σπάνε πριν από τη χορήγηση. Το φάρμακο θα πρέπει να φυλάσσεται μακριά από παιδιά και κατοικίδια ζώα.

 

Ανάλυση Δραστικής Ουσίας

Η απιξαμπάνη, 1-(4-μεθοξυφαινυλ)-7-οξο-6-(4-(2-οξοπιπεριδιν-1-υλ)φαινυλ)-4,5,6,7-τετραϋδρο-1H-πυραζολο[3,4-c]πυριδινο-3-καρβοξαμίδιο, είναι ένας ισχυρός, άμεσος και εξαιρετικά εκλεκτικός αναστολέας του παράγοντα Xa με σταθερά αναστολής (Ki) 0,08 nM. Όπως περιγράφεται στην ανασκόπηση των Byon et al., η απιξαμπάνη αναστέλλει τόσο τον ελεύθερο όσο και τον συνδεδεμένο με θρόμβο παράγοντα Xa, καθώς και τη δραστικότητα της προθρομβινάσης. Αυτή η αναστολή μειώνει την παραγωγή θρομβίνης και την ανάπτυξη θρόμβων. Η απιξαμπάνη έχει περίπου 50% από του στόματος βιοδιαθεσιμότητα και η απορρόφησή του δεν επηρεάζεται σημαντικά από την τροφή.

Αν και η απιξαμπάνη (φάρμακο Apixaban, Eliquis, κ.α.) προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των παραδοσιακών αντιπηκτικών, όπως οι ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ, η ασφαλής και αποτελεσματική χρήση του απαιτεί προσεκτική εκτίμηση των αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων και των ατομικών χαρακτηριστικών των ασθενών. Περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη για τη βελτιστοποίηση της θεραπείας με απιξαμπάνη σε ειδικούς πληθυσμούς και για την ανάπτυξη βελτιωμένων στρατηγικών διαχείρισης της υπερδοσολογίας και των επιπλοκών.

 

Φαρμακοκινητική

Η φαρμακοκινητική της απιξαμπάνης χαρακτηρίζεται από ταχεία απορρόφηση, με μέγιστες συγκεντρώσεις στο πλάσμα να επιτυγχάνονται 3-4 ώρες μετά τη χορήγηση από το στόμα. Η απόλυτη βιοδιαθεσιμότητα είναι περίπου 50% για δόσεις έως και 10 mg, ενώ η τροφή δεν έχει κλινικά σημαντική επίδραση στη βιοδιαθεσιμότητα. Η απιξαμπάνη μεταβολίζεται κυρίως μέσω του CYP3A4/5, με πολλαπλές οδούς αποβολής, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής και της εντερικής απέκκρισης. Ο χρόνος ημίσειας ζωής είναι περίπου 12 ώρες, επιτρέποντας τη χορήγηση δύο φορές ημερησίως. Όπως αναφέρουν οι Byon et al. στο άρθρο “Apixaban: A Clinical Pharmacokinetic and Pharmacodynamic Review”, η φαρμακοκινητική της απιξαμπάνης είναι συνεπής σε ένα ευρύ φάσμα ασθενών, με περιορισμένες κλινικά σχετικές αλληλεπιδράσεις με τα περισσότερα συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα.

 

Αποτελεσματικότητα

Η αποτελεσματικότητα της απιξαμπάνης έχει αποδειχθεί σε πολλαπλές κλινικές μελέτες για διάφορες ενδείξεις. Στη μελέτη ARISTOTLE, η απιξαμπάνη ήταν ανώτερο από τη βαρφαρίνη στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου ή συστηματικής εμβολής σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, με μειωμένο κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας (Granger et al.). Στη μελέτη AMPLIFY, η απιξαμπάνη ήταν εξίσου αποτελεσματικό με τη συμβατική θεραπεία για τη θεραπεία της οξείας φλεβικής θρομβοεμβολής, με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας (Agnelli et al. “Oral Apixaban for the Treatment of Acute Venous Thromboembolism”). Επιπλέον, η απιξαμπάνη έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στην πρόληψη των φλεβικών θρομβοεμβολικών επεισοδίων μετά από ορθοπεδικές χειρουργικές επεμβάσεις.

 

Κλινικές Μελέτες

Πολυάριθμες κλινικές μελέτες έχουν διερευνήσει την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα και τη φαρμακοκινητική της απιξαμπάνης σε διάφορους πληθυσμούς ασθενών. Η μελέτη AVERROES, που διεξήχθη από τους Connolly et al., έδειξε ότι η απιξαμπάνη ήταν ανώτερο από την ασπιρίνη στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου ή συστηματικής εμβολής σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή για τους οποίους η θεραπεία με ανταγωνιστή της βιταμίνης Κ θεωρήθηκε ακατάλληλη. Η μελέτη AMPLIFY-EXT κατέδειξε τα οφέλη της παρατεταμένης θεραπείας με απιξαμπάνη (φάρμακο Apixaban, Eliquis, κ.α.) για την πρόληψη της υποτροπιάζουσας φλεβικής θρομβοεμβολής. Εν τω μεταξύ, οι αναλύσεις φαρμακοκινητικής πληθυσμού, όπως αυτές που περιγράφονται από τους Byon et al., έχουν παράσχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τις επιδράσεις των ενδογενών παραγόντων και των αλληλεπιδράσεων φαρμάκων στην έκθεση στην απιξαμπάνη.

Παρά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα αυτών των μελετών, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τους περιορισμούς τους. Πολλές από αυτές τις δοκιμές απέκλεισαν ασθενείς με σοβαρή νεφρική ή ηπατική δυσλειτουργία, περιορίζοντας τη γενίκευση των ευρημάτων σε αυτούς τους πληθυσμούς. Επιπλέον, η μακροχρόνια ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της απιξαμπάνης πέραν της διάρκειας αυτών των μελετών παραμένει αβέβαιη. Ως εκ τούτου, απαιτούνται συνεχείς ερευνητικές προσπάθειες για τη βελτιστοποίηση της χρήσης της απιξαμπάνης στην κλινική πρακτική και την αντιμετώπιση των κενών στις τρέχουσες γνώσεις μας.

 

Συνοπτικά

Η απιξαμπάνη (φάρμακο Apixaban, Eliquis, Apixaban Glenmark κ.α.)αποτελεί ένα καινοτόμο αντιπηκτικό φάρμακο που προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των παραδοσιακών θεραπειών. Με την ικανότητά του να μειώνει αποτελεσματικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και φλεβικής θρομβοεμβολής, ενώ ταυτόχρονα ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας, η απιξαμπάνη έχει αναδειχθεί ως μια πολύτιμη θεραπευτική επιλογή για ένα ευρύ φάσμα ασθενών. Η προβλέψιμη φαρμακοκινητική του, οι περιορισμένες αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα και η ευκολία χορήγησης χωρίς την ανάγκη συνεχούς παρακολούθησης, καθιστούν την απιξαμπάνη μια ελκυστική εναλλακτική λύση έναντι των ανταγωνιστών της βιταμίνης Κ. Ωστόσο, η ασφαλής και αποτελεσματική χρήση της απιξαμπάνης απαιτεί προσεκτική εκτίμηση των ατομικών χαρακτηριστικών των ασθενών και συνεχή επαγρύπνηση για πιθανές επιπλοκές. Καθώς η κλινική εμπειρία με την απιξαμπάνη συνεχίζει να αυξάνεται, περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη για τη βελτιστοποίηση της χρήσης της και την αντιμετώπιση των εναπομεινάντων προκλήσεων.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Byon, W., Garonzik, S., Boyd, R. A., & Frost, C. E. (2019). Apixaban: a clinical pharmacokinetic and pharmacodynamic review. Clinical pharmacokinetics. Retrieved from Springer
• Connolly, S. J., Eikelboom, J., Joyner, C., et al. (2011). Apixaban in patients with atrial fibrillation. New England Journal of Medicine. Retrieved from Mass Medical Society
• Agnelli, G., Buller, H. R., Cohen, A., Curto, M., et al. (2013). Oral apixaban for the treatment of acute venous thromboembolism. New England Journal of Medicine. Retrieved from Mass Medical Society

 

Συχνές Ερωτήσεις