Δουταστερίδη (φάρμακο Avodart): Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η δουταστερίδη (φάρμακο Avodart, Duagen, Avolve κ.α.);

Η δουταστερίδη (dutasteride) είναι μια δραστική ουσία που ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων της 5-άλφα αναγωγάσης. Περιέχεται σε διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα, με πιο γνωστό το Avodart (Ελλάδα), το Duagen (ΗΠΑ), το Duprost (Καναδάς), το Avolve (Ηνωμένο Βασίλειο) κ.α. Η δουταστερίδη χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και της ανδρογενετικής αλωπεκίας.

Η δουταστερίδη ανακαλύφθηκε από ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρίας GlaxoSmithKline (GSK) στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Εγκρίθηκε για πρώτη φορά από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) το 2001 για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη.

Στο παρόν άρθρο, θα αναλυθούν επιστημονικά δεδομένα από έγκυρα ιατρικά περιοδικά και μελέτες σχετικά με τη δουταστερίδη, εστιάζοντας στο μηχανισμό δράσης, την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της ουσίας στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας.

 

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η δουταστερίδη ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων της 5-άλφα αναγωγάσης, ενζύμων που καταλύουν τη μετατροπή της τεστοστερόνης σε διϋδροτεστοστερόνη (DHT). Η DHT είναι ένα ισχυρό ανδρογόνο που συμβάλλει στην υπερπλασία του προστάτη και την ανδρογενετική αλωπεκία. Αναστέλλοντας τη δράση της 5-άλφα αναγωγάσης, η δουταστερίδη μειώνει τα επίπεδα της DHT στον οργανισμό (Tsunemi et al., 2016).

Η δουταστερίδη έχει χημικό τύπο C27H30F6N2O2 και μοριακό βάρος 528,53 g/mol. Η χημική της δομή χαρακτηρίζεται από έναν τετρακυκλικό δακτύλιο στεροειδών με μια ομάδα τριφθορομεθυλίου στη θέση 17 και μια ομάδα Ν-τριτοταγούς βουτυλίου στη θέση 2.

Θεραπευτικά, η δουταστερίδη χρησιμοποιείται κυρίως σε άνδρες για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, μειώνοντας τον όγκο του αδένα και βελτιώνοντας τα συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας, καθυστερώντας ή αναστρέφοντας τη διαδικασία της τριχόπτωσης (Arif et al., 2017).

 

Ενδείξεις

Η δουταστερίδη ενδείκνυται για:

• Θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη (ΚΥΠ) σε άνδρες με αυξημένο κίνδυνο εξέλιξης της νόσου, με ή χωρίς συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού.
• Θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας σε άνδρες ηλικίας 18-41 ετών, για την αναστροφή και την πρόληψη της προοδευτικής τριχόπτωσης (Zhou et al., 2019).

 

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η χρήση της δουταστερίδης (φάρμακο Avodart, Avolve κ.α.) αντενδείκνυται σε:

• Γυναίκες και παιδιά.
• Άτομα με υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα του φαρμάκου.
• Ασθενείς με σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία.

Προφυλάξεις:

• Η δουταστερίδη μπορεί να απορροφηθεί από το δέρμα, επομένως οι γυναίκες και τα παιδιά πρέπει να αποφεύγουν την επαφή με κατεστραμμένα καψάκια.
• Η δουταστερίδη μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα του προστατικού ειδικού αντιγόνου (PSA) για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη. Οι ιατροί θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αυτή την επίδραση κατά την ερμηνεία των τιμών PSA.

 

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Δεν απαιτείται προσαρμογή της δόσης σε ηλικιωμένους ασθενείς.
• Παιδιά: Η δουταστερίδη αντενδείκνυται για χρήση σε παιδιά.
• Έγκυος: Η δουταστερίδη αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι έγκυες γυναίκες ή αυτές που ενδέχεται να μείνουν έγκυες πρέπει να αποφεύγουν την επαφή με κατεστραμμένα καψάκια, καθώς η δουταστερίδη μπορεί να απορροφηθεί από το δέρμα και να επηρεάσει την ανάπτυξη του εμβρύου.

 

Δοσολογία και χορήγηση

• Για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη: Η συνιστώμενη δόση είναι ένα καψάκιο των 0,5 mg από του στόματος, μία φορά την ημέρα, με ή χωρίς τροφή.
• Για την ανδρογενετική αλωπεκία: Η συνιστώμενη δόση είναι ένα καψάκιο των 0,5 mg από του στόματος, μία φορά την ημέρα, με ή χωρίς τροφή, για τουλάχιστον 6 μήνες (Tsunemi et al., 2016).

 

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση δουταστερίδης;

Εάν παραλείψετε μια δόση δουταστερίδης, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε την δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας πρόγραμμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.

 

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας με δουταστερίδη:

• Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο. Εφαρμόστε συμπτωματική και υποστηρικτική θεραπεία όπως απαιτείται.
• Η δουταστερίδη έχει μεγάλο θεραπευτικό δείκτη και τα συμπτώματα υπερδοσολογίας είναι απίθανο να είναι σοβαρά.
• Σε κλινικές μελέτες, εφάπαξ δόσεις έως και 40 mg και πολλαπλές δόσεις των 5 mg ημερησίως για 6 μήνες δεν προκάλεσαν ανεπιθύμητες ενέργειες.

 

Παρενέργειες

Οι συχνότερες παρενέργειες της δουταστερίδης περιλαμβάνουν:

• Μειωμένη γενετήσια ορμή (λίμπιντο)
• Στυτική δυσλειτουργία
• Διαταραχές εκσπερμάτισης, όπως μείωση του όγκου του σπέρματος
• Διόγκωση και ευαισθησία του μαστού (γυναικομαστία)
• Αλλεργικές αντιδράσεις, όπως εξάνθημα, κνησμός ή κνίδωση

Σπάνιες αλλά σοβαρές παρενέργειες:

• Καταθλιπτική διάθεση ή κατάθλιψη
• Πόνος και πρήξιμο στους όρχεις
• Ταχυκαρδία ή αίσθημα παλμών
• Μεταβολές στη λειτουργία του ήπατος (ενημερώστε αμέσως τον γιατρό σας εάν παρατηρήσετε κιτρίνισμα του δέρματος ή των ματιών σας, σκουρόχρωμα ούρα ή απώλεια όρεξης)

Οι περισσότερες παρενέργειες της δουταστερίδης είναι ήπιες και συνήθως δεν απαιτούν διακοπή της θεραπείας (Arif et al., 2017). Ωστόσο, ενημερώστε τον γιατρό σας εάν οι παρενέργειες είναι επίμονες ή ενοχλητικές.

 

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η δουταστερίδη (φάρμακο Avodart, Avolve κ.α.) μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, όπως:

• Αντιαρρυθμικά (π.χ. βεραπαμίλη, διλτιαζέμη)
• Αντιμυκητιασικά (π.χ. κετοκοναζόλη, ιτρακοναζόλη)
• HIV πρωτεάσης αναστολείς (π.χ. ριτοναβίρη)
• Φάρμακα για την υπέρταση (π.χ. τελμισαρτάνη, ιρμπεσαρτάνη)

Ενημερώστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε, συμπεριλαμβανομένων των συνταγογραφούμενων, των μη συνταγογραφούμενων και των φυτικών σκευασμάτων, για να αποφύγετε πιθανές αλληλεπιδράσεις.

 

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

• Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ της δουταστερίδης και των τροφών.
• Η δουταστερίδη μπορεί να λαμβάνεται με ή χωρίς τροφή.
• Ωστόσο, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων χυμού γκρέιπφρουτ θα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της δουταστερίδης στο αίμα και τον κίνδυνο παρενεργειών.

Παρόλο που η δουταστερίδη θεωρείται γενικά ασφαλής και καλά ανεκτή (Zhou et al., 2019), είναι σημαντικό να γνωρίζετε τις πιθανές παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για οποιεσδήποτε ανησυχίες ή ερωτήσεις σχετικά με τη θεραπεία σας με δουταστερίδη.

 

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Ανάπτυξη ανθεκτικότητας

Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στη δουταστερίδη (φάρμακο Avodart, Duagen κ.α.) δεν έχει αναφερθεί στη βιβλιογραφία. Ωστόσο, η μακροχρόνια αποτελεσματικότητα της δουταστερίδης στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας έχει αποδειχθεί σε κλινικές μελέτες διάρκειας έως και 4 ετών (Tsunemi et al., 2016). Η διατήρηση της αποτελεσματικότητας κατά τη διάρκεια παρατεταμένης θεραπείας υποδηλώνει ότι η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στη δουταστερίδη (φάρμακο Avodart, Duagen, Duprost, Avolve κ.α.) είναι απίθανη.

 

Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες

Προκλινικές μελέτες έχουν καταδείξει την ικανότητα της δουταστερίδης να αναστέλλει τη δράση της 5-άλφα αναγωγάσης τύπου 1 και 2, μειώνοντας έτσι τα επίπεδα της διϋδροτεστοστερόνης (DHT) στον προστάτη και το τριχωτό της κεφαλής. Σε κλινικές δοκιμές, η δουταστερίδη έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη βελτίωση των συμπτωμάτων της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και στην αναστροφή της ανδρογενετικής αλωπεκίας.

Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση από τους Zhou et al. (2019) διαπίστωσε ότι η δουταστερίδη ήταν αποτελεσματική στη βελτίωση της πυκνότητας των μαλλιών, του συνολικού αριθμού των τριχών και της ικανοποίησης των ασθενών σε άνδρες με ανδρογενετική αλωπεκία. Επιπλέον, μια μακροχρόνια μελέτη από τους Tsunemi et al. (2016) έδειξε ότι η δουταστερίδη διατήρησε την αποτελεσματικότητά της στην αντιμετώπιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας για διάστημα έως και 4 ετών, με ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας.

 

Μετεγκριτικές μελέτες, Φαρμακοεπαγρύπνηση και Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά

Μετεγκριτικές μελέτες και δεδομένα φαρμακοεπαγρύπνησης επιβεβαιώνουν το ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και ανεκτικότητας της δουταστερίδης στην κλινική πρακτική. Οι αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι συνήθως ήπιες και παροδικές, με τις σεξουαλικές παρενέργειες να είναι οι πιο συχνά αναφερόμενες.

Όσον αφορά τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά, η δουταστερίδη απορροφάται καλά από το γαστρεντερικό σωλήνα, με απόλυτη βιοδιαθεσιμότητα περίπου 60%. Η μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα επιτυγχάνεται περίπου 2-3 ώρες μετά τη χορήγηση από του στόματος. Η δουταστερίδη συνδέεται εκτενώς με τις πρωτεΐνες του πλάσματος (>99,5%) και μεταβολίζεται στο ήπαρ από το κυτόχρωμα P450 3A4. Ο χρόνος ημίσειας ζωής της δουταστερίδης είναι περίπου 5 εβδομάδες μετά από πολλαπλές δόσεις.

Η μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της δουταστερίδης στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας έχει επιβεβαιωθεί σε κλινικές και μετεγκριτικές μελέτες (Arif et al., 2017). Ωστόσο, απαιτείται συνεχής παρακολούθηση και αναφορά ανεπιθύμητων ενεργειών για τη διασφάλιση της ορθής χρήσης του φαρμάκου στην κλινική πρακτική.

Συγκριτική αποτελεσματικότητα

Η δουταστερίδη (φάρμακο Avodart, Duagen, Duprost, Avolve κ.α.) έχει επιδείξει ανώτερη αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με άλλους αναστολείς της 5-άλφα αναγωγάσης, όπως η φιναστερίδη, στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας. Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση από τους Zhou et al. (2019) διαπίστωσε ότι η δουταστερίδη υπερτερούσε της φιναστερίδης όσον αφορά τη βελτίωση της πυκνότητας των μαλλιών, του συνολικού αριθμού των τριχών και της ικανοποίησης των ασθενών. Η ανώτερη αποτελεσματικότητα της δουταστερίδης αποδίδεται στην ικανότητά της να αναστέλλει τόσο την 5-άλφα αναγωγάση τύπου 1 όσο και την τύπου 2, ενώ η φιναστερίδη αναστέλλει εκλεκτικά μόνο τον τύπο 2.

 

Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις

Πολλές συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της δουταστερίδης (φάρμακο Avodart, Duagen, Duprost, Avolve κ.α.) στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας. Μια μετα-ανάλυση από τους Zhou et al. (2019), συμπεριέλαβε 6 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές με 1.553 συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η δουταστερίδη ήταν αποτελεσματική στη βελτίωση της πυκνότητας των μαλλιών, του συνολικού αριθμού των τριχών και της ικανοποίησης των ασθενών, με ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας.

Μια άλλη συστηματική ανασκόπηση από τους Gupta et al. (2019) αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα των από του στόματος και τοπικών παραγόντων για την αντιμετώπιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας. Η ανασκόπηση διαπίστωσε ότι η δουταστερίδη ήταν μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για την αναστροφή και τη σταθεροποίηση της τριχόπτωσης σε άνδρες με ανδρογενετική αλωπεκία.

 

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις και μελλοντικές προοπτικές

Παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για τη βελτιστοποίηση των θεραπευτικών σχημάτων με δουταστερίδη και την αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης αποτελεσματικότητας και ασφάλειας. Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις περιλαμβάνουν τη διερεύνηση του συνδυασμού της δουταστερίδης με άλλες θεραπείες, όπως η μινοξιδίλη ή οι διαδικασίες μεταμόσχευσης μαλλιών, για τη βελτίωση των κλινικών αποτελεσμάτων.

Επιπλέον, απαιτούνται μελέτες για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της δουταστερίδης σε διαφορετικούς πληθυσμούς ασθενών, όπως γυναίκες με ανδρογενετική αλωπεκία ή άτομα με άλλους τύπους τριχόπτωσης. Η ανάπτυξη νέων σκευασμάτων, όπως τοπικές φόρμες δουταστερίδης, θα μπορούσε επίσης να βελτιώσει την ευκολία χρήσης και τη συμμόρφωση των ασθενών.

Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν την προσωποποιημένη προσέγγιση στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας, με βάση τα γονιδιακά προφίλ και άλλους βιοδείκτες, για τη βελτιστοποίηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων και την ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων ενεργειών. Η περαιτέρω κατανόηση των μοριακών μηχανισμών που εμπλέκονται στην ανδρογενετική αλωπεκία θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στην ανακάλυψη νέων θεραπευτικών στόχων και προσεγγίσεων.

Συνοπτικά

Η δουταστερίδη (φάρμακο Avodart, Duagen, Duprost, Avolve κ.α.) είναι ένας αναστολέας της 5-άλφα αναγωγάσης που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και της ανδρογενετικής αλωπεκίας. Δρα μειώνοντας τα επίπεδα της διϋδροτεστοστερόνης (DHT), ενός ισχυρού ανδρογόνου που συμβάλλει στην υπερπλασία του προστάτη και την τριχόπτωση. Η δουταστερίδη έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη βελτίωση των συμπτωμάτων του κατώτερου ουροποιητικού και στην αναστροφή της ανδρογενετικής αλωπεκίας, με ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας.

Οι συχνότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν μειωμένη γενετήσια ορμή, στυτική δυσλειτουργία, διαταραχές εκσπερμάτισης και γυναικομαστία. Η δουταστερίδη αντενδείκνυται σε γυναίκες, παιδιά και άτομα με υπερευαισθησία στο φάρμακο ή σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία. Μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, επομένως είναι σημαντικό να ενημερώνετε τον γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε.

Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν επιβεβαιώσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της δουταστερίδης στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας, με ανώτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με άλλους αναστολείς της 5-άλφα αναγωγάσης, όπως η φιναστερίδη. Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις περιλαμβάνουν τη διερεύνηση συνδυαστικών θεραπειών, την ανάπτυξη νέων σκευασμάτων και την προσωποποιημένη προσέγγιση στη θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η δουταστερίδη πρέπει να λαμβάνεται μόνο υπό ιατρική καθοδήγηση και επίβλεψη. Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνουν τον γιατρό τους για οποιεσδήποτε παρενέργειες ή ανησυχίες κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

1. Arif T, Dorjay K, Adil M, Sami M. Dutasteride in androgenetic alopecia: an update. Current Clinical Pharmacology. 2017. ingentaconnect
2. Zhou Z, Song S, Gao Z, Wu J, Ma J, Cui Y. The efficacy and safety of dutasteride compared with finasteride in treating men with androgenetic alopecia: a systematic review and meta-analysis. Clinical Interventions in Aging. 2019. tandfonline
3. Tsunemi Y, Irisawa R, Yoshiie H, Brotherton B, Ito H, Tsuboi R, Kawashima M, Manyak M. Long‐term safety and efficacy of dutasteride in the treatment of male patients with androgenetic alopecia. The Journal of Dermatology. 2016. onlinelibrary.wiley

 

Συχνές Ερωτήσεις