Απιξαμπάνη (Φάρμακο Eliquis): Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η απιξαμπάνη;

Η απιξαμπάνη (apixaban) είναι ένας ισχυρός, από του στόματος χορηγούμενος, άμεσος και εκλεκτικός αναστολέας του παράγοντα Xa. Κυκλοφορεί με διάφορα εμπορικά ονόματα όπως το φάρμακο Eliquis, Elicuis, Apixaband κ.α. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε πληροφορίες από ιατρικές έρευνες και επιστημονικά περιοδικά σχετικά με τη δραστική ουσία απιξαμπάνη.

Η απιξαμπάνη αναστέλλει τόσο τον ελεύθερο όσο και τον συνδεδεμένο με θρόμβο παράγοντα Xa, καθώς και τη δράση της προθρομβινάσης. Μέσω της αναστολής του παράγοντα Xa, η απιξαμπάνη εμποδίζει το σχηματισμό θρομβίνης και την ανάπτυξη θρόμβων. Χρησιμοποιείται για την πρόληψη και θεραπεία διάφορων θρομβοεμβολικών διαταραχών.

Σύμφωνα με τους Agnelli et al. στο άρθρο “Apixaban for extended treatment of venous thromboembolism”, η απιξαμπάνη αποτελεί μια ασφαλή και αποτελεσματική επιλογή για την παρατεταμένη θεραπεία της φλεβικής θρομβοεμβολής. Επιπλέον, οι Proietti et al. στο άρθρο “Real-world use of apixaban for stroke prevention in atrial fibrillation” τονίζουν τη σημασία της απιξαμπάνης στην πρόληψη εγκεφαλικών επεισοδίων σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή.

 

Θεραπευτική κατηγορία

Η απιξαμπάνη ανήκει στην κατηγορία των αντιπηκτικών φαρμάκων και πιο συγκεκριμένα στους άμεσους από του στόματος αναστολείς του παράγοντα Xa (Direct Oral Anticoagulants, DOACs). Δρα αναστέλλοντας εκλεκτικά τον παράγοντα Xa, έναν κρίσιμο παράγοντα στην πήξη του αίματος.

Χημική δομή και ιδιότητες

Η απιξαμπάνη είναι μια συνθετική ένωση με χημικό τύπο C25H25N5O4. Έχει μοριακό βάρος 459,5 g/mol και εμφανίζεται ως λευκή έως υπόλευκη κρυσταλλική σκόνη. Είναι ελαφρώς διαλυτή στο νερό και εμφανίζει υψηλή διαλυτότητα σε οργανικούς διαλύτες.

Μηχανισμός δράσης

Ο μηχανισμός δράσης της απιξαμπάνης βασίζεται στην εκλεκτική αναστολή του παράγοντα Xa, τόσο του ελεύθερου όσο και του δεσμευμένου στο σύμπλοκο της προθρομβινάσης. Αναστέλλοντας τον παράγοντα Xa, η απιξαμπάνη μειώνει την παραγωγή θρομβίνης και επομένως τον σχηματισμό θρόμβων. Δεν απαιτείται η παρουσία αντιθρομβίνης ΙΙΙ για την αντιπηκτική της δράση (Raghavan et al., “Apixaban metabolism and pharmacokinetics after oral administration to humans”).

Ενδείξεις χρήσης

Η απιξαμπάνη ενδείκνυται για:

• Πρόληψη αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και συστηματικής εμβολής σε ενήλικες ασθενείς με μη βαλβιδική κολπική μαρμαρυγή (NVAF)
• Θεραπεία της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (DVT) και της πνευμονικής εμβολής (PE)
• Πρόληψη υποτροπιάζουσας DVT και PE σε ενήλικες
• Πρόληψη φλεβικών θρομβοεμβολικών επεισοδίων (VTE) σε ενήλικες ασθενείς που υποβάλλονται σε εκλεκτική χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης ισχίου ή γόνατος

Οι Agnelli et al. στο άρθρο “Apixaban for the treatment of venous thromboembolism associated with cancer” υπογραμμίζουν την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της απιξαμπάνης στη θεραπεία φλεβικής θρομβοεμβολής σε ασθενείς με καρκίνο.

 

Προειδοποιήσεις

Προφυλάξεις πριν τη λήψη του φαρμάκου απιξαμπάνη

Πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία με απιξαμπάνη (φάρμακο Eliquis, Elicuis, Apixaband κ.α.), είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό σας εάν έχετε νεφρική ή ηπατική δυσλειτουργία, ιστορικό παθολογικής αιμορραγίας, ή εάν λαμβάνετε άλλα φάρμακα που επηρεάζουν την πήξη του αίματος. Οι ασθενείς με προσθετικές καρδιακές βαλβίδες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, καθώς η απιξαμπάνη δεν συνιστάται για αυτήν την ομάδα ασθενών (Agnelli et al.).

Αντενδείξεις

Η απιξαμπάνη αντενδείκνυται σε ασθενείς με ενεργό παθολογική αιμορραγία, σοβαρή ηπατική δυσλειτουργία ή υπερευαισθησία στη δραστική ουσία. Επιπλέον, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα αντιπηκτικά φάρμακα, εκτός εάν γίνεται αλλαγή αντιπηκτικής θεραπείας.

Τι πρέπει να αποφύγετε

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με απιξαμπάνη, οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν δραστηριότητες με υψηλό κίνδυνο τραυματισμού ή αιμορραγίας. Η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να περιορίζεται, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας. Επιπλέον, οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνουν τους επαγγελματίες υγείας ότι λαμβάνουν απιξαμπάνη πριν από οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση ή διαδικασία.

Δοσολογία και χορήγηση του φαρμάκου απιξαμπάνη

Η δοσολογία της απιξαμπάνης εξαρτάται από την ένδειξη χρήσης και την κατάσταση του ασθενούς. Οι συνήθεις δόσεις κυμαίνονται από 2,5 mg δύο φορές ημερησίως έως 5 mg δύο φορές ημερησίως. Σύμφωνα με τους Proietti et al., η απιξαμπάνη χορηγείται συνήθως σε δόση 5 mg δύο φορές ημερησίως για την πρόληψη εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Ωστόσο, η δόση μπορεί να μειωθεί σε 2,5 mg δύο φορές ημερησίως σε ασθενείς με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου.

Οδοί και τρόποι χορήγησης

Η απιξαμπάνη χορηγείται από του στόματος, με ή χωρίς τροφή. Τα δισκία πρέπει να καταπίνονται ολόκληρα με νερό και δεν πρέπει να θρυμματίζονται, να μασώνται ή να διαλύονται. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να λαμβάνουν το φάρμακο ακριβώς όπως συνταγογραφήθηκε και να μην διακόπτουν τη θεραπεία χωρίς να συμβουλευτούν τον γιατρό τους, καθώς αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο θρομβοεμβολικών επεισοδίων.

 

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση του φαρμάκου απιξαμπάνη;

Εάν παραλείψετε μια δόση απιξαμπάνης (φάρμακο Eliquis, Elicuis, Apixaband κ.α.), πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας δοσολογικό σχήμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε. Εάν έχετε αμφιβολίες, επικοινωνήστε με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας για καθοδήγηση.

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας απιξαμπάνης, οι ασθενείς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας. Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο για την απιξαμπάνη, ωστόσο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν γενικά μέτρα υποστήριξης, όπως η διακοπή του φαρμάκου, η παρακολούθηση για σημεία αιμορραγίας και η υποστηρικτική φροντίδα. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο χορήγησης παραγόντων πήξης ή μετάγγισης αίματος (Raghavan et al.).

Ανεπιθύμητες Ενέργειες του φαρμάκου απιξαμπάνη

Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της απιξαμπάνης περιλαμβάνουν:

• Αιμορραγία, συμπεριλαμβανομένων των μωλώπων, της επίσταξης και της αιμορραγίας των ούλων
• Αναιμία
• Ναυτία
• Κόπωση

Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Σοβαρή αιμορραγία, όπως γαστρεντερική ή ενδοκρανιακή αιμορραγία
• Αλλεργική αντίδραση

Εάν εμφανίσετε σημεία σοβαρής αιμορραγίας ή αλλεργικής αντίδρασης, αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η απιξαμπάνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αιμορραγίας. Φάρμακα που μπορεί να αλληλεπιδράσουν με την απιξαμπάνη περιλαμβάνουν:

• Άλλα αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
• Αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) ή αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRIs)
• Αντιμυκητιασικά από του στόματος, όπως κετοκοναζόλη ή ιτρακοναζόλη
• Αναστολείς πρωτεάσης HIV, όπως ριτοναβίρη

Οι Agnelli et al. τονίζουν τη σημασία της αξιολόγησης των πιθανών φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων κατά την έναρξη και τη διάρκεια της θεραπείας με απιξαμπάνη.

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Δεν υπάρχουν γνωστές σημαντικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ της απιξαμπάνης και των τροφών. Ωστόσο, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας και πρέπει να περιορίζεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας με απιξαμπάνη.

 

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους και παιδιά

Η απιξαμπάνη (φάρμακο Eliquis, Elicuis, Apixaband κ.α.) πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ηλικιωμένους ασθενείς, καθώς μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας λόγω ηλικίας και συννοσηροτήτων. Η νεφρική λειτουργία πρέπει να παρακολουθείται στενά σε αυτόν τον πληθυσμό, καθώς η μειωμένη νεφρική λειτουργία μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση του φαρμάκου και αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας.

Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της απιξαμπάνης δεν έχουν τεκμηριωθεί σε παιδιά και εφήβους ηλικίας κάτω των 18 ετών. Ως εκ τούτου, η χρήση του σε αυτόν τον πληθυσμό δεν συνιστάται επί του παρόντος.

Ανάπτυξη ανθεκτικότητας

Δεν υπάρχουν επί του παρόντος στοιχεία που να υποδηλώνουν την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην απιξαμπάνη. Ωστόσο, είναι σημαντικό οι ασθενείς να λαμβάνουν το φάρμακο ακριβώς όπως συνταγογραφήθηκε και να μην διακόπτουν τη θεραπεία χωρίς να συμβουλευτούν τον γιατρό τους, προκειμένου να διασφαλιστεί η μακροχρόνια αποτελεσματικότητα.

Κλινικές μελέτες του φαρμάκου απιξαμπάνη

Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της απιξαμπάνης έχουν αξιολογηθεί σε πολλές μεγάλες, τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές. Στη μελέτη ARISTOTLE, η απιξαμπάνη ήταν ανώτερη από τη βαρφαρίνη στην πρόληψη εγκεφαλικού επεισοδίου ή συστηματικής εμβολής σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, με χαμηλότερο κίνδυνο σημαντικής αιμορραγίας (Agnelli et al.).

Στις μελέτες ADVANCE-1, ADVANCE-2 και ADVANCE-3, η απιξαμπάνη ήταν αποτελεσματική στην πρόληψη της φλεβικής θρομβοεμβολής μετά από εκλεκτική χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης ισχίου ή γόνατος, με προφίλ ασφαλείας συγκρίσιμο με αυτό της ενοξαπαρίνης.

Συγκριτική αποτελεσματικότητα

Πολλές μελέτες έχουν συγκρίνει την απιξαμπάνη με άλλα αντιπηκτικά, όπως η βαρφαρίνη και άλλοι άμεσοι από του στόματος αναστολείς του παράγοντα Xa. Σε μια μετα-ανάλυση των Proietti et al., που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Stroke, η απιξαμπάνη συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, συστηματικής εμβολής και σημαντικής αιμορραγίας σε σύγκριση με τη βαρφαρίνη σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή στην πραγματική κλινική πρακτική.

Φαρμακολογικά χαρακτηριστικά της απιξαμπάνης (φάρμακο Eliquis, Elicuis, Apixaband κ.α.)

Η απιξαμπάνη έχει υψηλή από του στόματος βιοδιαθεσιμότητα (περίπου 50%) και επιτυγχάνει μέγιστες συγκεντρώσεις στο πλάσμα εντός 3-4 ωρών μετά τη χορήγηση. Η ημίσεια ζωή της είναι περίπου 12 ώρες, επιτρέποντας τη δοσολογία δύο φορές ημερησίως. Η απιξαμπάνη μεταβολίζεται κυρίως από το CYP3A4 και είναι υπόστρωμα για την P-glycoprotein. Απεκκρίνεται τόσο από τους νεφρούς όσο και από το ήπαρ (Raghavan et al., “Apixaban metabolism and pharmacokinetics after oral administration to humans”, Drug Metabolism and Disposition).

 

Συνοπτικά

Η απιξαμπάνη (φάρμακο Eliquis, Elicuis, Apixaband κ.α.) είναι ένας ισχυρός, από του στόματος χορηγούμενος, άμεσος και εκλεκτικός αναστολέας του παράγοντα Xa, που χρησιμοποιείται για την πρόληψη και θεραπεία διάφορων θρομβοεμβολικών διαταραχών. Ο μηχανισμός δράσης της βασίζεται στην αναστολή τόσο του ελεύθερου όσο και του συνδεδεμένου με θρόμβο παράγοντα Xa, καθώς και της προθρομβινάσης. Η απιξαμπάνη ενδείκνυται για την πρόληψη εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, τη θεραπεία και πρόληψη της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης και της πνευμονικής εμβολής, και την πρόληψη φλεβικής θρομβοεμβολής μετά από ορθοπεδική χειρουργική επέμβαση. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν αιμορραγία, αναιμία, ναυτία και κόπωση. Η απιξαμπάνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, επομένως είναι σημαντικό να ενημερώνετε τον γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε. Κλινικές μελέτες έχουν καταδείξει την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της απιξαμπάνης σε διάφορες ενδείξεις, ενώ συγκριτικές μελέτες έχουν δείξει πλεονεκτήματα έναντι άλλων αντιπηκτικών.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Agnelli, G., et al. “Apixaban for extended treatment of venous thromboembolism.” New England Journal of Medicine, 2013, nejm
• Proietti, M., et al. “Real-world use of apixaban for stroke prevention in atrial fibrillation: a systematic review and meta-analysis.” Stroke, 2018, ahajournals
• Agnelli, G., et al. “Apixaban for the treatment of venous thromboembolism associated with cancer.” New England Journal of Medicine, 2020, nejm
• Raghavan, N., et al. “Apixaban metabolism and pharmacokinetics after oral administration to humans.” Drug metabolism and disposition, 2009, aspetjournals

 

Συχνές Ερωτήσεις