Αλγινικό οξύ (φάρμακο Gaviscon): Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι το αλγινικό οξύ (φάρμακο Gaviscon, Algicon, Pepsamar κ.α.)

Το αλγινικό οξύ (alginic acid) είναι ένα φυσικό πολυμερές που προέρχεται από φύκη. Σε συνδυασμό με το όξινο ανθρακικό νάτριο και το ανθρακικό ασβέστιο, χρησιμοποιείται ως δραστική ουσία σε φάρμακα για τη θεραπεία γαστρεντερικών παθήσεων, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και η δυσπεψία. Μερικά δημοφιλή εμπορικά σκευάσματα που περιέχουν αλγινικό οξύ είναι το Gaviscon (Ελλάδα), το Algicon (ΗΠΑ), το Gastrocote (Ηνωμένο Βασίλειο), το Pepsamar (Ιταλία) κ.α.

Το αλγινικό οξύ (φάρμακο Gaviscon, Pepsamar κ.α.) ανακαλύφθηκε το 1883 από τον Βρετανό χημικό E.C.C. Stanford, ο οποίος το απομόνωσε από φύκη του γένους Laminaria. Έκτοτε, έχει μελετηθεί εκτενώς για τις ιδιότητές του και τις εφαρμογές του στην ιατρική. Στο παρόν άρθρο, θα αναλύσουμε επιστημονικές δημοσιεύσεις και ιατρικές έρευνες σχετικά με τη δράση του αλγινικού οξέος, του όξινου ανθρακικού νατρίου και του ανθρακικού ασβεστίου στον οργανισμό, καθώς και τη χρήση τους στη θεραπεία γαστρεντερικών διαταραχών.

 

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Το αλγινικό οξύ ανήκει στην κατηγορία των φυσικών πολυσακχαριτών και αποτελείται από μονομερή β-D-μαννουρονικού οξέος και α-L-γουλουρονικού οξέος. Όταν έρχεται σε επαφή με το όξινο περιβάλλον του στομάχου, σχηματίζει ένα ιξώδες gel που επιπλέει στο γαστρικό υγρό, δημιουργώντας ένα προστατευτικό φραγμό που εμποδίζει την παλινδρόμηση του οξέος προς τον οισοφάγο (Gerin et al., 2016).

Επιπλέον, το όξινο ανθρακικό νάτριο και το ανθρακικό ασβέστιο δρουν ως αντιόξινα, εξουδετερώνοντας το υδροχλωρικό οξύ στο στομάχι. Το ανθρακικό ασβέστιο, ειδικότερα, έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλει την εναπόθεση μεταλλικών αλάτων στις καρδιακές βαλβίδες, ενώ το αλγινικό οξύ ενισχύει αυτή την αντιμεταλλική δράση (Kanakis et al., 2001).

Ο συνδυασμός αλγινικού οξέος (φάρμακο Gaviscon, Pepsamar κ.α.), όξινου ανθρακικού νατρίου και ανθρακικού ασβεστίου ανήκει στην ευρύτερη θεραπευτική κατηγορία των φαρμάκων για τη θεραπεία γαστρεντερικών διαταραχών. Η μοναδική τους σύνθεση και ο συνεργικός μηχανισμός δράσης τους προσφέρουν αποτελεσματική ανακούφιση από συμπτώματα όπως ο οπισθοστερνικός καύσος, η αναγωγή και το αίσθημα πληρότητας.

 

Ενδείξεις

Το αλγινικό οξύ, σε συνδυασμό με το όξινο ανθρακικό νάτριο και το ανθρακικό ασβέστιο, ενδείκνυται για τη θεραπεία των ακόλουθων παθήσεων:

• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
• Δυσπεψία
• Οπισθοστερνικός καύσος
• Υπερέκκριση γαστρικού οξέος
• Πεπτικό έλκος

 

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Το αλγινικό οξύ αντενδείκνυται σε ασθενείς με:

• Γνωστή αλλεργία σε κάποιο από τα συστατικά του φαρμάκου
• Σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια
• Υπερασβεστιαιμία
• Νεφρολιθίαση

Προφυλάξεις:

• Συνιστάται προσοχή σε ασθενείς με ιστορικό νεφρικής δυσλειτουργίας ή αυξημένο κίνδυνο νεφρολιθίασης.
• Η μακροχρόνια χρήση υψηλών δόσεων ανθρακικού ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει σε υπερασβεστιαιμία, νεφρολιθίαση και νεφρική βλάβη.
• Το φάρμακο μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση άλλων φαρμάκων που λαμβάνονται ταυτόχρονα από το στόμα.

 

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

Ηλικιωμένοι:

• Οι ηλικιωμένοι ασθενείς μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι στις επιδράσεις του φαρμάκου λόγω μειωμένης νεφρικής λειτουργίας.

Παιδιά:

• Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του αλγινικού οξέος σε παιδιά κάτω των 12 ετών δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς.

Έγκυοι και θηλάζουσες:

• Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα σχετικά με τη χρήση του αλγινικού οξέος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Συνιστάται η χρήση του μόνο όταν τα οφέλη υπερτερούν των πιθανών κινδύνων.

 

Δοσολογία και χορήγηση

• Ενήλικες και παιδιά άνω των 12 ετών: 10-20 ml (2-4 κουταλάκια) μετά τα γεύματα και πριν τον ύπνο, ή σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.
• Μην υπερβαίνετε τη συνιστώμενη δόση.
• Το φάρμακο πρέπει να λαμβάνεται μετά τα γεύματα και πριν τον ύπνο για μέγιστη αποτελεσματικότητα.
• Ανακινήστε καλά τη φιάλη πριν από κάθε χρήση.

 

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση αλγινικού οξέος;

Εάν παραλείψετε μια δόση, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας πρόγραμμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.

 

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας αλγινικού οξέος, ενδέχεται να εμφανιστούν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Ναυτία και έμετος
• Κοιλιακό άλγος και διάρροια
• Υπερασβεστιαιμία (υψηλά επίπεδα ασβεστίου στο αίμα)
• Νεφρική δυσλειτουργία

Εάν υποψιάζεστε υπερδοσολογία, επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας ή το τοπικό κέντρο δηλητηριάσεων. Η θεραπεία της υπερδοσολογίας περιλαμβάνει συμπτωματική υποστηρικτική φροντίδα και παρακολούθηση των ζωτικών σημείων και των επιπέδων ηλεκτρολυτών.

 

Παρενέργειες

Όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και το αλγινικό οξύ μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, αν και δεν παρουσιάζονται σε όλους τους ασθενείς. Οι πιο συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν:

• Δυσκοιλιότητα
• Μετεωρισμό
• Ξηροστομία
• Κεφαλαλγία
• Ναυτία

Σπάνιες, αλλά σοβαρές παρενέργειες:

• Αλλεργικές αντιδράσεις (εξάνθημα, κνησμός, δυσκολία στην αναπνοή)
• Υπερασβεστιαιμία
• Νεφρολιθίαση

Εάν παρατηρήσετε κάποια από τις παραπάνω σοβαρές παρενέργειες, διακόψτε τη χρήση του φαρμάκου και ενημερώστε αμέσως τον γιατρό σας.

 

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Το αλγινικό οξύ μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, επηρεάζοντας τη δράση τους ή αυξάνοντας τον κίνδυνο παρενεργειών. Φάρμακα που μπορεί να αλληλεπιδράσουν με το αλγινικό οξύ περιλαμβάνουν:

• Τετρακυκλίνες
• Φθοριοκινολόνες
• Σίδηρο
• Διγοξίνη
• Λεβοθυροξίνη

Ενημερώστε τον γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε, συμπεριλαμβανομένων των συνταγογραφούμενων, των μη συνταγογραφούμενων και των φυτικών σκευασμάτων, πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία με αλγινικό οξύ.

 

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Η απορρόφηση του αλγινικού οξέος μπορεί να επηρεαστεί από ορισμένες τροφές και ποτά. Για να ελαχιστοποιήσετε τις πιθανές αλληλεπιδράσεις:

• Αποφύγετε την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφών πλούσιων σε ασβέστιο, όπως γαλακτοκομικά προϊόντα, ταυτόχρονα με τη λήψη του φαρμάκου.
• Μην καταναλώνετε αλκοόλ ενώ λαμβάνετε αλγινικό οξύ, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο γαστρεντερικού ερεθισμού.
• Λαμβάνετε το φάρμακο τουλάχιστον 2 ώρες μετά ή 4 ώρες πριν από τη λήψη άλλων φαρμάκων ή συμπληρωμάτων που μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφησή του.

Σημαντική σημείωση: Οι πληροφορίες σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου και φαρμάκου-τροφής στο παρόν άρθρο βασίζονται σε βιβλιογραφικές αναφορές. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι Zhao et al. (2007) στην εργασία τους “Preparation of calcium alginate microgel beads in an electrodispersion reactor using an internal source of calcium carbonate nanoparticles”, η παρασκευή και χορήγηση νέων μορφών φαρμάκων, όπως τα μικροσφαιρίδια αλγινικού ασβεστίου, μπορεί να επηρεάσει τα πρότυπα απορρόφησης και αλληλεπίδρασης.

 

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Ανάπτυξη ανθεκτικότητας

Η μακροχρόνια χρήση του αλγινικού οξέος (φάρμακο Gaviscon, Gastrocote, Pepsamar κ.α.) ως θεραπεία για γαστρεντερικές διαταραχές δεν έχει συσχετιστεί με την ανάπτυξη ανθεκτικότητας. Ωστόσο, η παρατεταμένη χρήση μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση από το φάρμακο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνιστάται η σταδιακή μείωση της δόσης υπό ιατρική επίβλεψη για την αποφυγή φαινομένου rebοund.

 

Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες

Προκλινικές μελέτες σε ζωικά μοντέλα έχουν καταδείξει την αποτελεσματικότητα του αλγινικού οξέος (φάρμακο Gaviscon, Algicon, Pepsamar κ.α.) στην προστασία του οισοφαγικού βλεννογόνου από την έκθεση σε γαστρικό οξύ. Επιπλέον, κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους έχουν επιβεβαιώσει τη δραστικότητα του φαρμάκου στη μείωση των συμπτωμάτων της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και της δυσπεψίας.

Μια μελέτη των Kanakis et al. (2001) με τίτλο “The crystallization of calcium carbonate on porcine and human cardiac valves and the antimineralization effect of sodium alginate” ανέδειξε μια ακόμη ενδιαφέρουσα ιδιότητα του αλγινικού οξέος. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι το αλγινικό νάτριο αναστέλλει την εναπόθεση κρυστάλλων ανθρακικού ασβεστίου στις καρδιακές βαλβίδες, υποδηλώνοντας πιθανό προστατευτικό ρόλο έναντι της βαλβιδικής ασβεστοποίησης.

 

Μετεγκριτικές μελέτες, Φαρμακοεπαγρύπνηση και Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά

Μετεγκριτικές μελέτες και δεδομένα φαρμακοεπαγρύπνησης έχουν επιβεβαιώσει το ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας του αλγινικού οξέος (φάρμακο Gaviscon, Algicon, Gastrocote, Pepsamar κ.α.). Οι αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι σπάνιες και συνήθως ήπιες, με τη δυσκοιλιότητα και τον μετεωρισμό να αποτελούν τις συχνότερες.

Όσον αφορά τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά, το αλγινικό οξύ δεν απορροφάται συστηματικά μετά την από του στόματος χορήγηση. Αντ’ αυτού, ασκεί την επίδρασή του τοπικά στον γαστρεντερικό σωλήνα, σχηματίζοντας ένα προστατευτικό στρώμα gel που επιπλέει στο γαστρικό περιεχόμενο. Ο χρόνος ημίσειας ζωής του φαρμάκου στο στομάχι είναι περίπου 4 ώρες, επιτρέποντας παρατεταμένη δράση μετά από κάθε δόση.

Σε μια καινοτόμο προσέγγιση, οι Zhao et al. (2007) περιέγραψαν τη χρήση ενός ηλεκτροδιασπορικού αντιδραστήρα για την παρασκευή μικροσφαιριδίων αλγινικού ασβεστίου, χρησιμοποιώντας νανοσωματίδια ανθρακικού ασβεστίου ως εσωτερική πηγή ασβεστίου. Αυτή η μέθοδος θα μπορούσε δυνητικά να βελτιώσει τα φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά και την αποτελεσματικότητα των σκευασμάτων αλγινικού οξέος.

 

Συγκριτική αποτελεσματικότητα

Σε σύγκριση με άλλες θεραπευτικές επιλογές για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τη δυσπεψία, το αλγινικό οξύ (φάρμακο Gaviscon, Gastrocote, Pepsamar κ.α.) έχει αποδειχθεί εξίσου αποτελεσματικό στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, το μοναδικό μηχανισμό δράσης του, που συνδυάζει τον σχηματισμό ενός προστατευτικού φραγμού gel και την εξουδετέρωση του γαστρικού οξέος, το καθιστά μια ελκυστική επιλογή για ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται επαρκώς σε άλλες θεραπείες, όπως οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (PPIs) ή τα Η2 αντιισταμινικά.

Επιπλέον, το ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας του αλγινικού οξέος και η χαμηλή συχνότητα ανεπιθύμητων ενεργειών το καθιστούν μια καλά ανεκτή επιλογή για μακροχρόνια χρήση. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ασθενείς που απαιτούν συνεχή θεραπεία για τη διαχείριση χρόνιων γαστρεντερικών συμπτωμάτων.

 

Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις

Πολλές συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του αλγινικού οξέος (φάρμακο Gaviscon, Algicon, Gastrocote κ.α.) στη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και της δυσπεψίας. Τα αποτελέσματα αυτών των αναλύσεων υποστηρίζουν τη χρήση του φαρμάκου ως μια αποτελεσματική και καλά ανεκτή θεραπευτική επιλογή.

Ωστόσο, οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες επικεντρώνονται στα παραδοσιακά σκευάσματα αλγινικού οξέος. Καθώς αναδύονται νέες μορφές χορήγησης, όπως τα μικροσφαιρίδια αλγινικού ασβεστίου που περιγράφονται από τους Zhao et al. (2007), απαιτούνται περαιτέρω συστηματικές αξιολογήσεις για να προσδιοριστεί η συγκριτική αποτελεσματικότητα και ασφάλεια αυτών των καινοτόμων σκευασμάτων.

 

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις και μελλοντικές προοπτικές

Η τρέχουσα έρευνα επικεντρώνεται στην ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης του αλγινικού οξέος με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της φαρμακοκινητικής και της συμμόρφωσης των ασθενών. Καινοτόμες προσεγγίσεις, όπως τα μικροσφαιρίδια αλγινικού ασβεστίου που περιγράφονται από τους Zhao et al. (2007) στο άρθρο τους “Preparation of calcium alginate microgel beads in an electrodispersion reactor using an internal source of calcium carbonate nanoparticles” στο περιοδικό Langmuir, αντιπροσωπεύουν ένα ελπιδοφόρο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Επιπλέον, οι ερευνητές διερευνούν πιθανές πρόσθετες θεραπευτικές εφαρμογές του αλγινικού οξέος πέραν της αντιμετώπισης των γαστρεντερικών διαταραχών. Για παράδειγμα, τα ευρήματα των Kanakis et al. (2001) σχετικά με την αντιμεταλλευτική δράση του αλγινικού νατρίου στις καρδιακές βαλβίδες υποδηλώνουν πιθανό προστατευτικό ρόλο στην πρόληψη της βαλβιδικής ασβεστοποίησης.

Μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην περαιτέρω αποσαφήνιση των μηχανισμών δράσης του αλγινικού οξέος, στη βελτιστοποίηση των μορφών χορήγησης και στη διερεύνηση νέων θεραπευτικών εφαρμογών. Η συνεχιζόμενη έρευνα σε αυτούς τους τομείς υπόσχεται να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση του αλγινικού οξέος ως μια πολύτιμη θεραπευτική επιλογή στην κλινική πρακτική.

 

Συνοπτικά

Το αλγινικό οξύ (φάρμακο Gaviscon, Pepsamar κ.α.) είναι μια φυσική πολυσακχαρίτης που χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το όξινο ανθρακικό νάτριο και το ανθρακικό ασβέστιο για τη θεραπεία γαστρεντερικών διαταραχών όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και η δυσπεψία. Ο μοναδικός μηχανισμός δράσης του περιλαμβάνει τον σχηματισμό ενός προστατευτικού φραγμού gel στο στομάχι και την εξουδετέρωση του γαστρικού οξέος. Το φάρμακο έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό και καλά ανεκτό σε κλινικές μελέτες και μετα-αναλύσεις, με σπάνιες και ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες. Ωστόσο, απαιτείται προσοχή σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία ή αυξημένο κίνδυνο υπερασβεστιαιμίας. Η τρέχουσα έρευνα επικεντρώνεται στην ανάπτυξη νέων μορφών χορήγησης, όπως τα μικροσφαιρίδια αλγινικού ασβεστίου, και στη διερεύνηση πρόσθετων θεραπευτικών εφαρμογών, όπως η πρόληψη της βαλβιδικής ασβεστοποίησης. Συνολικά, το αλγινικό οξύ αποτελεί μια πολύτιμη θεραπευτική επιλογή για τη διαχείριση γαστρεντερικών συμπτωμάτων, με ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Gerin, M. (2016). Reactions. Retrieved from search.proquest
• Kanakis, J., Malkaj, P., Petroheilos, J., & Dalas, E. (2001). The crystallization of calcium carbonate on porcine and human cardiac valves and the antimineralization effect of sodium alginate. Journal of Crystal Growth. sciencedirect
• Zhao, Y., Carvajal, M. T., Won, Y. Y., & Harris, M. T. (2007). Preparation of calcium alginate microgel beads in an electrodispersion reactor using an internal source of calcium carbonate nanoparticles. Langmuir. pubs.acs

 

Συχνές Ερωτήσεις