Ομεπραζόλη: φάρμακο Losec | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η ομεπραζόλη

Η ομεπραζόλη (omeprazole) είναι ένα φάρμακο που ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων της αντλίας πρωτονίων (proton pump inhibitors, PPIs). Κυκλοφορεί με διάφορες εμπορικές ονομασίες, όπως Losec (Ελλάδα), Prilosec (ΗΠΑ), Omepral (Ηνωμένο Βασίλειο), Omez (Ινδία) κ.α. Η ομεπραζόλη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία παθήσεων που σχετίζονται με την υπερέκκριση γαστρικού οξέος, όπως το πεπτικό έλκος, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD) και το σύνδρομο Zollinger-Ellison.

Η ομεπραζόλη ανακαλύφθηκε το 1979 από Σουηδούς ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρείας AstraZeneca. Ήταν το πρώτο φάρμακο της κατηγορίας των PPIs που εγκρίθηκε για ιατρική χρήση το 1988. Στο παρόν άρθρο, θα αναλύσουμε επιστημονικές μελέτες και ιατρικά κείμενα που αφορούν τη δραστική ουσία ομεπραζόλη, εστιάζοντας στο μηχανισμό δράσης, τις ενδείξεις, τις αντενδείξεις, τη δοσολογία και τις πιθανές παρενέργειες του φαρμάκου.

 

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η ομεπραζόλη ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων της αντλίας πρωτονίων (PPIs). Ο μηχανισμός δράσης της βασίζεται στην αναστολή της Η+/Κ+ ATPάσης, ενός ενζύμου που βρίσκεται στα τοιχωματικά κύτταρα του στομάχου και είναι υπεύθυνο για την έκκριση υδροχλωρικού οξέος (HCl) στον γαστρικό αυλό. Η ομεπραζόλη, όπως και οι άλλοι PPIs, είναι προφάρμακα που ενεργοποιούνται σε όξινο περιβάλλον. Μετά την από του στόματος χορήγηση, η ομεπραζόλη απορροφάται από το λεπτό έντερο και μεταφέρεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στα τοιχωματικά κύτταρα του στομάχου. Εκεί, σε όξινο pH, μετατρέπεται στην ενεργή της μορφή, η οποία συνδέεται μη αναστρέψιμα με την Η+/Κ+ ATPάση, αναστέλλοντας τη λειτουργία της και μειώνοντας την έκκριση HCl (Forgerini et al.).

Η χημική δομή της ομεπραζόλης περιλαμβάνει έναν βενζιμιδαζολικό δακτύλιο που συνδέεται με μια πυριδινομεθυλοσουλφινυλική ομάδα. Η ύπαρξη ασύμμετρου θείου στο μόριο της ομεπραζόλης οδηγεί στο σχηματισμό δύο εναντιομερών, του S-εναντιομερούς (εσομεπραζόλη) και του R-εναντιομερούς. Το μίγμα ρακεμικής ομεπραζόλης αποτελείται από ίσες ποσότητες των δύο εναντιομερών (Paz et al.).

 

Ενδείξεις για το φάρμακο Losec

Η ομεπραζόλη ενδείκνυται για τη θεραπεία των ακόλουθων παθήσεων:

• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD)
• Πεπτικό έλκος (γαστρικό και δωδεκαδακτυλικό)
• Εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (H. pylori) σε συνδυασμό με αντιβιοτικά
• Σύνδρομο Zollinger-Ellison
• Πρόληψη γαστρικών και δωδεκαδακτυλικών ελκών σε ασθενείς που λαμβάνουν μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs)

 

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η ομεπραζόλη αντενδείκνυται σε ασθενείς με γνωστή υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα του φαρμάκου. Επίσης, δεν συνιστάται η ταυτόχρονη χορήγηση ομεπραζόλης με αταζαναβίρη, καθώς η ομεπραζόλη μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της αταζαναβίρης στο πλάσμα.

 

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Δεν απαιτείται προσαρμογή της δοσολογίας σε ηλικιωμένους ασθενείς.
• Παιδιά: Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της ομεπραζόλης σε παιδιά κάτω του ενός έτους δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς.
• Κύηση: Η ομεπραζόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μόνο εάν τα πιθανά οφέλη υπερτερούν των πιθανών κινδύνων για το έμβρυο.

 

Δοσολογία και χορήγηση

Η δοσολογία της ομεπραζόλης εξαρτάται από την ένδειξη και τη σοβαρότητα της πάθησης. Ενδεικτικά:

• GERD: 20-40 mg ημερησίως για 4-8 εβδομάδες
• Πεπτικό έλκος: 20-40 mg ημερησίως για 2-4 εβδομάδες
• Εκρίζωση H. pylori: 20 mg δύο φορές ημερησίως σε συνδυασμό με αντιβιοτικά για 7-14 ημέρες
• Σύνδρομο Zollinger-Ellison: Αρχική δόση 60 mg ημερησίως, με προσαρμογή ανάλογα με την ανταπόκριση

Η ομεπραζόλη λαμβάνεται από το στόμα, κατά προτίμηση το πρωί, με ή χωρίς τροφή.

 

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση ομεπραζόλης;

Εάν παραλείψετε μια δόση ομεπραζόλης, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας δοσολογικό σχήμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.

 

Υπερδοσολογία

Η υπερδοσολογία με ομεπραζόλη είναι σπάνια και συνήθως δεν προκαλεί σοβαρές επιπλοκές. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ναυτία και έμετο
• Ζάλη και πονοκέφαλο
• Διάρροια και κοιλιακό άλγος
• Υπνηλία και σύγχυση

Σε περίπτωση σημαντικής υπερδοσολογίας, ενδέχεται να απαιτηθεί υποστηρικτική θεραπεία και παρακολούθηση των ζωτικών σημείων.

 

Παρενέργειες

Οι συχνότερες παρενέργειες της ομεπραζόλης περιλαμβάνουν:

• Κεφαλαλγία
• Διάρροια
• Κοιλιακό άλγος
• Ναυτία και έμετο
• Μετεωρισμό
• Δυσκοιλιότητα

Σπανιότερες, αλλά σοβαρότερες παρενέργειες μπορεί να είναι:

• Υπομαγνησαιμία
• Αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων, όπως πνευμονία και γαστρεντερίτιδα από Clostridium difficile
• Οστικά κατάγματα σε μακροχρόνια χρήση
• Δερματικές αντιδράσεις, όπως εξάνθημα και κνίδωση
• Αλλαγές στα αποτελέσματα των ηπατικών δοκιμασιών

 

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η ομεπραζόλη μπορεί να αλληλεπιδράσει με διάφορα φάρμακα, αυξάνοντας ή μειώνοντας τα επίπεδά τους στο αίμα. Ορισμένα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Κλοπιδογρέλη: Η ομεπραζόλη μπορεί να μειώσει την αντιαιμοπεταλιακή δράση της κλοπιδογρέλης.
• Κουμαρινικά αντιπηκτικά (π.χ. βαρφαρίνη): Η ομεπραζόλη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας.
• Φαινυτοΐνη, διαζεπάμη και άλλα φάρμακα που μεταβολίζονται από το CYP2C19: Η ομεπραζόλη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδά τους στο αίμα.

 

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Η τροφή δεν επηρεάζει σημαντικά την απορρόφηση ή τη δράση της ομεπραζόλης. Ωστόσο, η ταυτόχρονη κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων χυμού γκρέιπφρουτ μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της ομεπραζόλης στο αίμα.

 

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η μακροχρόνια χρήση ομεπραζόλης μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (H. pylori) στα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για την εκρίζωσή του. Αυτό μπορεί να καταστήσει τη θεραπεία εκρίζωσης λιγότερο αποτελεσματική (Forgerini et al.).

Προκλινικές μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι η ομεπραζόλη μπορεί να προκαλέσει υπερπλασία των θηλωδών εντεροχρωμαφινών κυττάρων (ECL) και καρκινοειδείς όγκους του στομάχου σε υψηλές δόσεις. Ωστόσο, αυτά τα ευρήματα δεν έχουν επιβεβαιωθεί σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους (Shah and Gossman).

Μετεγκριτικές μελέτες και δεδομένα φαρμακοεπαγρύπνησης έχουν εντοπίσει πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με τη μακροχρόνια χρήση ομεπραζόλης, όπως αυξημένο κίνδυνο οστικών καταγμάτων, υπομαγνησαιμία και λοιμώξεις από Clostridium difficile. Ωστόσο, τα οφέλη της θεραπείας με ομεπραζόλη θεωρείται ότι υπερτερούν των κινδύνων για τους περισσότερους ασθενείς (Paz et al.).

Η ομεπραζόλη απορροφάται ταχέως μετά την από του στόματος χορήγηση, με μέγιστες συγκεντρώσεις στο πλάσμα (Cmax) να επιτυγχάνονται εντός 0,5-3,5 ωρών. Η βιοδιαθεσιμότητα της ομεπραζόλης είναι περίπου 30-40% μετά από εφάπαξ δόση και αυξάνεται σε 60% μετά από επαναλαμβανόμενη χορήγηση. Ο χρόνος ημίσειας ζωής (t1/2) της ομεπραζόλης είναι περίπου 0,5-1 ώρα, αλλά η διάρκεια της αντισεκρετορικής της δράσης είναι πολύ μεγαλύτερη (24-72 ώρες) λόγω της μη αναστρέψιμης σύνδεσης με την αντλία πρωτονίων.

 

Αποτελεσματικότητα ομεπραζόλης (φάρμακο Losec, Prilosec, Omepral, Omez κ.α.)

Η αποτελεσματικότητα της ομεπραζόλης στη θεραπεία παθήσεων που σχετίζονται με την υπερέκκριση γαστρικού οξέος έχει τεκμηριωθεί εκτενώς σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις. Μια μετα-ανάλυση του 2017 που περιλάμβανε 82 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές (RCTs) διαπίστωσε ότι η ομεπραζόλη ήταν σημαντικά πιο αποτελεσματική από το εικονικό φάρμακο (placebo) και εξίσου αποτελεσματική με άλλους PPIs στη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (GERD) και της επούλωσης των πεπτικών ελκών.

Επιπλέον, η ομεπραζόλη έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας εκρίζωσης του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (H. pylori) όταν συνδυάζεται με αντιβιοτικά. Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση του 2018 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα σχήματα εκρίζωσης που περιλαμβάνουν ομεπραζόλη επιτυγχάνουν υψηλότερα ποσοστά εκρίζωσης του H. pylori σε σύγκριση με σχήματα που βασίζονται σε Η2-ανταγωνιστές, όπως η ρανιτιδίνη.

Ωστόσο, παρά την αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα της ομεπραζόλης, έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της μακροχρόνιας καταστολής του γαστρικού οξέος. Όπως επισημαίνουν οι Paz et al., η μακροχρόνια χρήση PPIs όπως η ομεπραζόλη έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο υπομαγνησαιμίας, οστικών καταγμάτων και λοιμώξεων από Clostridium difficile. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι η μακροχρόνια χρήση ομεπραζόλης μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση ορισμένων θρεπτικών συστατικών, όπως ο σίδηρος και η βιταμίνη Β12 (Forgerini et al.).

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στην περαιτέρω διερεύνηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της θεραπείας με ομεπραζόλη και άλλους PPIs, καθώς και στην ανάπτυξη στρατηγικών για τη βελτιστοποίηση της χρήσης τους. Για παράδειγμα, μελέτες εξετάζουν την αποτελεσματικότητα διαφορετικών δοσολογικών σχημάτων και τη δυνατότητα εξατομικευμένης θεραπείας με βάση τα γενετικά χαρακτηριστικά των ασθενών. Επιπλέον, διερευνώνται εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η χρήση προβιοτικών και η διαχείριση του τρόπου ζωής, ως συμπληρώματα ή εναλλακτικές λύσεις της φαρμακοθεραπείας με PPIs.

Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη νέων φαρμακολογικών παραγόντων που στοχεύουν ειδικά στους υποκείμενους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς των οξεοεξαρτώμενων διαταραχών, ενώ ελαχιστοποιούν τις πιθανές παρενέργειες. Επιπλέον, η εφαρμογή εξατομικευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων, βάσει φαρμακογενετικών και φαρμακογενωμικών δεδομένων, θα μπορούσε να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της θεραπείας με ομεπραζόλη και άλλους PPIs.

 

Συνοπτικά για την ομεπραζόλη

Η ομεπραζόλη (omeprazole) είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο που ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων της αντλίας πρωτονίων (PPIs). Κυκλοφορεί με διάφορες εμπορικές ονομασίες, όπως Losec, Prilosec, Omepral, Omez κ.α. Η ομεπραζόλη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία παθήσεων που σχετίζονται με την υπερέκκριση γαστρικού οξέος, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD), το πεπτικό έλκος και το σύνδρομο Zollinger-Ellison. Ο μηχανισμός δράσης της βασίζεται στην αναστολή της Η+/Κ+ ATPάσης, ενός ενζύμου που είναι υπεύθυνο για την έκκριση υδροχλωρικού οξέος (HCl) στον γαστρικό αυλό. Η ομεπραζόλη έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε πολυάριθμες κλινικές μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις, αλλά η μακροχρόνια χρήση της έχει συσχετιστεί με ορισμένες πιθανές παρενέργειες, όπως υπομαγνησαιμία, οστικά κατάγματα και λοιμώξεις από Clostridium difficile. Η περαιτέρω έρευνα επικεντρώνεται στη βελτιστοποίηση της χρήσης της ομεπραζόλης και στην ανάπτυξη εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση του ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Forgerini, M., S. Mieli, and P. C. Mastroianni. “Safety assessment of omeprazole use: a review.” Sao Paulo Medical Journal 136.5 (2018): 429-435. www.scielo.br
• Paz, M. F. C. J., et al. “Pharmacological effects and toxicogenetic impacts of omeprazole: genomic instability and cancer.” Oxidative Medicine and Cellular Longevity 2020 (2020). onlinelibrary.wiley.com
• Shah, N., and W. Gossman. “Omeprazole.” StatPearls, StatPearls Publishing, 2019. https://europepmc.org

 

Συχνές Ερωτήσεις