Ιβουπροφαίνη | φάρμακο Algofren | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η ιβουπροφαίνη (ibuprofen)

Η ιβουπροφαίνη (ibuprofen) είναι ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο (ΜΣΑΦ). Μερικά δημοφιλή εμπορικά σκευάσματα που περιέχουν ιβουπροφαίνη είναι το Algofren (Ελλάδα), το Advil (ΗΠΑ), το Nurofen (Ηνωμένο Βασίλειο), το Brufen (Ιταλία) κ.ά. Χρησιμοποιείται ευρέως για την ανακούφιση από τον πόνο, τον πυρετό και τη φλεγμονή που σχετίζονται με διάφορες παθήσεις, όπως η αρθρίτιδα, η ημικρανία και η δυσμηνόρροια.

Η ιβουπροφαίνη ανακαλύφθηκε το 1961 από τον Dr. Stewart Adams και την ερευνητική του ομάδα στα εργαστήρια της φαρμακευτικής εταιρείας Boots στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αρχικά εγκρίθηκε για ιατρική χρήση στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1969 και στη συνέχεια στις ΗΠΑ το 1974.

Στο παρόν άρθρο, θα αναλύσουμε τα ευρήματα από επιστημονικές μελέτες που διερευνούν τις επιδράσεις της ιβουπροφαίνης, όπως αυτές που δημοσιεύθηκαν στα επιστημονικά περιοδικά Environmental Science and Pollution Research (Iovino et al., 2016), Medical Hypotheses (García et al., 2020) και Scientific Reports (Ben Maamar et al., 2017).

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η ιβουπροφαίνη (φάρμακο Algofren, Nurofen κ.α.) ανήκει στην κατηγορία των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ). Ο μηχανισμός δράσης της βασίζεται στην αναστολή της σύνθεσης των προσταγλανδινών μέσω της μη εκλεκτικής αναστολής των ενζύμων κυκλοοξυγενάση-1 (COX-1) και κυκλοοξυγενάση-2 (COX-2). Οι προσταγλανδίνες είναι ενδογενή μόρια που εμπλέκονται στη φλεγμονώδη απόκριση, την αίσθηση του πόνου και τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.

Χημικά, η ιβουπροφαίνη είναι ένα παράγωγο του προπιονικού οξέος με τον μοριακό τύπο C13H18O2. Η συστηματική ονομασία της είναι (RS)-2-(4-(2-μεθυλοπροπυλο)φαινυλο)προπιονικό οξύ. Είναι ένα άχρωμο ή λευκό κρυσταλλικό στερεό, πρακτικά αδιάλυτο στο νερό, αλλά ευδιάλυτο σε οργανικούς διαλύτες.

Θεραπευτικά, η ιβουπροφαίνη χρησιμοποιείται για τη συμπτωματική ανακούφιση από τον ήπιο έως μέτριο πόνο, τον πυρετό και τη φλεγμονή σε διάφορες παθήσεις, όπως:

• Αρθρίτιδα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, οστεοαρθρίτιδα)
• Μυοσκελετικές διαταραχές
• Δυσμηνόρροια
• Οδοντικός πόνος
• Κεφαλαλγία και ημικρανία
• Μετεγχειρητικός πόνος

Ενδείξεις ιβουπροφαίνης (φάρμακο Algofren, Advil, Nurofen κ.α.)

Η ιβουπροφαίνη ενδείκνυται για τη συμπτωματική ανακούφιση από:

• Ήπιο έως μέτριο πόνο, όπως κεφαλαλγία, οδοντικό πόνο, μυαλγία, αρθραλγία, δυσμηνόρροια και μετεγχειρητικό πόνο
• Πυρετό
• Φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα και οστεοαρθρίτιδα

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η ιβουπροφαίνη αντενδείκνυται σε ασθενείς με:

• Γνωστή υπερευαισθησία στην ιβουπροφαίνη ή σε άλλα ΜΣΑΦ
• Ιστορικό αντιδράσεων υπερευαισθησίας (π.χ. άσθμα, ρινίτιδα, αγγειοοίδημα) μετά από λήψη ασπιρίνης ή άλλων ΜΣΑΦ
• Ενεργό ή υποτροπιάζον πεπτικό έλκος/αιμορραγία

Η ιβουπροφαίνη θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς με:

• Ιστορικό γαστρεντερικής νόσου
• Υπέρταση ή καρδιακή ανεπάρκεια
• Νεφρική ή ηπατική δυσλειτουργία
• Αιματολογικές διαταραχές

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Αυξημένος κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών, ιδιαίτερα γαστρεντερικής αιμορραγίας και διάτρησης. Χορηγείτε τη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση για τη μικρότερη δυνατή διάρκεια.
• Παιδιά: Δεν συνιστάται για παιδιά < 6 μηνών. Σε μεγαλύτερα παιδιά, χρησιμοποιείτε μόνο υπό ιατρική καθοδήγηση.
• Εγκυμοσύνη: Αποφύγετε τη χρήση στο 3ο τρίμηνο λόγω κινδύνου πρόωρου κλεισίματος του αρτηριακού πόρου του εμβρύου και παράτασης του τοκετού (Ben Maamar et al., 2017).

Δοσολογία και χορήγηση

• Ενήλικες: 200-400 mg κάθε 4-6 ώρες, έως 1200 mg/ημέρα
• Παιδιά > 6 μηνών: 5-10 mg/kg ανά δόση, έως 40 mg/kg/ημέρα, χωρισμένα σε 3-4 δόσεις

Λαμβάνεται από το στόμα, κατά προτίμηση με τροφή για μείωση του γαστρεντερικού ερεθισμού.

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση ιβουπροφαίνης;

Αν παραλείψετε μια δόση, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, αν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη δόση που ξεχάσατε και συνεχίστε με το κανονικό σας δοσολογικό πρόγραμμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που παραλείψατε.

 

Υπερδοσολογία

Τα συμπτώματα υπερδοσολογίας ιβουπροφαίνης (φάρμακο Algofren, Advil, Nurofen κ.α.) περιλαμβάνουν:

• Ναυτία και έμετο
• Επιγαστρικό άλγος
• Υπνηλία ή λήθαργο
• Κεφαλαλγία
• Ζάλη και αταξία
• Σπάνια, υπόταση, αναπνευστική καταστολή και κώμα

Η διαχείριση περιλαμβάνει υποστηρικτική φροντίδα και συμπτωματική θεραπεία. Η γαστρική πλύση ή η χορήγηση ενεργού άνθρακα μπορεί να είναι ωφέλιμη εντός 1 ώρας από την κατάποση.

Παρενέργειες

Οι συχνές παρενέργειες της ιβουπροφαίνης περιλαμβάνουν:

• Δυσπεψία, ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος, διάρροια
• Κεφαλαλγία, ζάλη, υπνηλία
• Εξάνθημα, κνησμός
• Κατακράτηση υγρών, οίδημα

Σπανιότερα, μπορεί να εμφανιστούν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως:

• Γαστρεντερική αιμορραγία ή έλκος
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Ηπατική ή νεφρική βλάβη
• Αιματολογικές διαταραχές

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η ιβουπροφαίνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με:

• Άλλα ΜΣΑΦ ή κορτικοστεροειδή: Αυξημένος κίνδυνος γαστρεντερικών ελκών/αιμορραγίας
• Αντιπηκτικά (π.χ. βαρφαρίνη): Αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας
• Λίθιο, διγοξίνη, μεθοτρεξάτη: Η ιβουπροφαίνη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδά τους στο αίμα
• Αντιυπερτασικά και διουρητικά: Μειωμένη αποτελεσματικότητα

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Η ταυτόχρονη λήψη με τροφή μπορεί να καθυστερήσει την απορρόφηση της ιβουπροφαίνης, αλλά δεν επηρεάζει τη συνολική βιοδιαθεσιμότητα. Η λήψη με τροφή συνιστάται για μείωση του γαστρεντερικού ερεθισμού.

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην ιβουπροφαίνη δεν έχει αναφερθεί. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ανταπόκρισης λόγω της εξέλιξης της υποκείμενης νόσου.

Προκλινικές μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι η ιβουπροφαίνη έχει αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές και αντιπυρετικές ιδιότητες. Κλινικές δοκιμές επιβεβαίωσαν την αποτελεσματικότητά της στη διαχείριση διαφόρων επώδυνων και φλεγμονωδών καταστάσεων (García et al., 2020). Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν εγείρει ανησυχίες σχετικά με τις επιδράσεις της ιβουπροφαίνης στην ανάπτυξη των όρχεων του εμβρύου (Ben Maamar et al., 2017).

Μετεγκριτικές μελέτες και δεδομένα φαρμακοεπαγρύπνησης έχουν εντοπίσει σπάνιες αλλά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως καρδιαγγειακά συμβάματα, γαστρεντερικές αιμορραγίες και σοβαρές δερματικές αντιδράσεις.

Η ιβουπροφαίνη απορροφάται ταχέως και σχεδόν πλήρως από το γαστρεντερικό σωλήνα μετά από χορήγηση από το στόμα. Η μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα επιτυγχάνεται σε 1-2 ώρες. Μεταβολίζεται εκτενώς στο ήπαρ και αποβάλλεται κυρίως από τους νεφρούς, με χρόνο ημίσειας ζωής περίπου 2 ώρες.

Περιβαλλοντικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ιβουπροφαίνη μπορεί να υποστεί φωτοδιάσπαση σε υδατικά διαλύματα, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τη φαρμακολογική της δράση και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις (Iovino et al., 2016). Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την πλήρη κατανόηση των επιπτώσεων της ιβουπροφαίνης στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

 

Αποτελεσματικότητα ιβουπροφαίνης (φάρμακο Algofren, Advil, Nurofen κ.α.)

Η αποτελεσματικότητα της ιβουπροφαίνης στη διαχείριση του πόνου, του πυρετού και της φλεγμονής έχει τεκμηριωθεί εκτενώς μέσω συστηματικών ανασκοπήσεων και μετα-αναλύσεων. Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση από τους Moore et al. (2015) διαπίστωσε ότι η ιβουπροφαίνη είναι αποτελεσματική στη μείωση του οξέος μετεγχειρητικού πόνου, με αριθμό που απαιτείται για θεραπεία (NNT) 2.5 για τουλάχιστον 50% ανακούφιση του πόνου σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Η ιβουπροφαίνη έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματική στη διαχείριση της δυσμηνόρροιας, της οστεοαρθρίτιδας και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα της ιβουπροφαίνης πρέπει να εξισορροπείται με τους πιθανούς κινδύνους, ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς. Μια συστηματική ανασκόπηση από τους Bavry et al. (2011) διαπίστωσε αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων με μακροχρόνια χρήση ιβουπροφαίνης, ιδιαίτερα σε υψηλές δόσεις. Επιπλέον, μια πρόσφατη μελέτη από τους Ben Maamar et al. (2017), που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Scientific Reports , έδειξε ότι η έκθεση στην ιβουπροφαίνη μπορεί να οδηγήσει σε αλλοιώσεις στην ανάπτυξη των όρχεων του ανθρώπινου εμβρύου, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με τη χρήση της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στην καλύτερη κατανόηση του προφίλ οφέλους-κινδύνου της ιβουπροφαίνης σε διάφορους πληθυσμούς ασθενών και στην ανάπτυξη ασφαλέστερων και πιο αποτελεσματικών θεραπευτικών προσεγγίσεων. Για παράδειγμα, νέες φαρμακοτεχνικές μορφές ιβουπροφαίνης, όπως εκείνες που διερευνώνται από τους García et al. (2020) στο επιστημονικό περιοδικό Medical Hypotheses, έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τη στοχευμένη χορήγηση του φαρμάκου και να ελαχιστοποιήσουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες.

Επιπλέον, η έρευνα διερευνά τον ρόλο της ιβουπροφαίνης σε νέες θεραπευτικές εφαρμογές. Για παράδειγμα, μια μελέτη από τους Hung et al. (2017) υποδηλώνει ότι η ιβουπροφαίνη μπορεί να έχει χημειοπροληπτικές ιδιότητες κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων και τη διερεύνηση του δυνητικού ρόλου της ιβουπροφαίνης στην πρόληψη του καρκίνου.

Εξίσου σημαντικές είναι οι περιβαλλοντικές προοπτικές που αφορούν την ιβουπροφαίνη. Όπως αναφέρουν οι Iovino et al. (2016) στην εργασία τους που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Environmental Science and Pollution Research , η φωτοδιάσπαση της ιβουπροφαίνης σε υδατικά διαλύματα μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικοτοξικότητά της. Η διεξαγωγή περαιτέρω ερευνών σχετικά με την περιβαλλοντική τύχη και τις επιπτώσεις της ιβουπροφαίνης είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της ασφαλούς και βιώσιμης χρήσης αυτού του ευρέως συνταγογραφούμενου φαρμάκου.

Συνολικά, παρά την αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητά της σε διάφορες κλινικές καταστάσεις, η μελλοντική έρευνα πρέπει να επικεντρωθεί στη βελτιστοποίηση της χρήσης της ιβουπροφαίνης, ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους και μεγιστοποιώντας τα οφέλη για τους ασθενείς, διασφαλίζοντας παράλληλα την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

 

Συνοπτικά

Η ιβουπροφαίνη (ibuprofen) είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο (ΜΣΑΦ) που διατίθεται υπό διάφορες εμπορικές ονομασίες, όπως Algofren, Advil, Nurofen κ.ά. Χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τον πόνο, τον πυρετό και τη φλεγμονή σε ποικίλες παθήσεις. Παρά την αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητά της, η χρήση της ιβουπροφαίνης πρέπει να γίνεται με προσοχή, καθώς μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες, ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς. Η στενή συνεργασία με έναν ειδικευμένο ιατρό είναι απαραίτητη για την ασφαλή και αποτελεσματική χρήση αυτού του φαρμάκου. Μελλοντικές ερευνητικές κατευθύνσεις επικεντρώνονται στη βελτιστοποίηση της χρήσης της ιβουπροφαίνης, ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους και μεγιστοποιώντας τα οφέλη για τους ασθενείς, διασφαλίζοντας παράλληλα την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Βιβλιογραφία

1. Iovino, P., Chianese, S., Canzano, S., Prisciandaro, M., & Olivieri, L. (2016). Ibuprofen photodegradation in aqueous solutions. Environmental Science and Pollution Research , 23(22), 22993-23004. link.springer.com
2. García, N. H., Porta, D. J., Alasino, R. V., Muñoz, S. E., & Beltramo, D. M. (2020). Ibuprofen, a traditional drug that may impact the course of COVID-19 new effective formulation in nebulizable solution. Medical Hypotheses, 144, 110079. sciencedirect.com
3. Ben Maamar, M., Lesné, L., Hennig, K., Desdoits-Lethimonier, C., Kilcoyne, K. R., Coiffec, I., Rolland, A. D., Chevrier, C., Kristensen, D. M., Lavoué, V., Antignac, J. P., Le Bizec, B., Dejucq-Rainsford, N., & Jégou, B. (2017). Ibuprofen results in alterations of human fetal testis development. Scientific Reports, 7, 44184. nature.com

Συχνές Ερωτήσεις