Φυλλικό οξύ (Φάρμακο Filicine): Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine κ.α.) έχει πολλαπλές ενδείξεις στην ιατρική. Η πρωταρχική του χρήση είναι η πρόληψη και θεραπεία της ανεπάρκειας φυλλικού οξέος, μιας κατάστασης που μπορεί να προκαλέσει μεγαλοβλαστική αναιμία, διαταραχές του νευρικού συστήματος και άλλες επιπλοκές. Η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος μπορεί να οφείλεται σε ανεπαρκή διατροφική πρόσληψη, δυσαπορρόφηση, ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές ή αυξημένες απαιτήσεις, όπως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (Reynolds, 2014).

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folvite κ.α.) συνιστάται ευρέως για την πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα, όπως η δισχιδής ράχη και η αναφαλία, σε εγκύους. Η επαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος πριν και κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων της εγκυμοσύνης μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των σοβαρών συγγενών ανωμαλιών.

Επιπλέον, το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folicet κ.α.) χρησιμοποιείται ως συμπληρωματική θεραπεία σε ορισμένες αιματολογικές διαταραχές, όπως η μεγαλοβλαστική αναιμία που προκαλείται από ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, καθώς και σε περιπτώσεις αιμοκάθαρσης και ηπατικής νόσου. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι το φυλλικό οξύ μπορεί επίσης να έχει προστατευτικό ρόλο έναντι καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων ομοκυστεΐνης στο αίμα, ενός παράγοντα κινδύνου για αθηροσκλήρωση και θρομβωτικά επεισόδια.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η υπερβολική πρόσληψη φυλλικού οξέος μπορεί να έχει δυνητικά δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία. Όπως επισημαίνουν οι Selhub και Rosenberg (2016), η υπερβολική κατανάλωση φυλλικού οξέος μπορεί να μασκάρει την ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, επιτρέποντας την εξέλιξη νευρολογικών βλαβών που σχετίζονται με την ανεπάρκεια αυτής της βιταμίνης. Επομένως, η δοσολογία και η διάρκεια της συμπληρωματικής λήψης φυλλικού οξέος πρέπει να εξατομικεύονται και να παρακολουθούνται προσεκτικά από επαγγελματίες υγείας.

Αντενδείξεις

Παρά τα οφέλη του, το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folvite κ.α.) έχει ορισμένες αντενδείξεις που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πριν από τη χρήση του. Άτομα με διαγνωσμένη αλλεργία ή υπερευαισθησία στο φυλλικό οξύ ή σε οποιοδήποτε από τα έκδοχα των σκευασμάτων του θα πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη του. Επιπλέον, ασθενείς με ορισμένες κακοήθειες, όπως ο καρκίνος του μαστού ή του προστάτη, θα πρέπει να συμβουλεύονται τον ιατρό τους πριν λάβουν συμπληρώματα φυλλικού οξέος, καθώς ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη προϋπαρχόντων νεοπλασμάτων.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε περιπτώσεις ανεπάρκειας βιταμίνης Β12, καθώς η χορήγηση φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) μπορεί να επιδεινώσει τις νευρολογικές επιπλοκές που σχετίζονται με αυτήν την κατάσταση. Όπως επισημαίνει ο Reynolds (2014) στο άρθρο του “The neurology of folic acid deficiency” στο Handbook of Clinical Neurology, η μεγαλοβλαστική αναιμία που προκαλείται από ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 μπορεί να διορθωθεί με τη χορήγηση φυλλικού οξέος, αλλά οι νευρολογικές βλάβες μπορεί να συνεχίσουν να εξελίσσονται. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να αποκλειστεί η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 πριν από την έναρξη της θεραπείας με φυλλικό οξύ.

Επιπρόσθετα, άτομα με διαταραχές του μεταβολισμού του φυλλικού οξέος, όπως η κληρονομική δυσαπορρόφηση φυλλικού οξέος ή η μεθυλενοτετραϋδροφυλλική αναγωγάση (MTHFR), ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται επαρκώς στη συμπληρωματική χορήγηση φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) και μπορεί να απαιτούν εναλλακτικές μορφές θεραπείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η στενή ιατρική παρακολούθηση και εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι απαραίτητες για τη βέλτιστη διαχείριση της κατάστασης του ασθενούς.

Τέλος, η ταυτόχρονη λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως τα αντιεπιληπτικά, η μεθοτρεξάτη και η σουλφασαλαζίνη, μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό του φυλλικού οξέος και να οδηγήσει σε ανεπάρκεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να απαιτείται προσαρμογή της δοσολογίας του φυλλικού οξέος ή εναλλακτικές θεραπευτικές στρατηγικές, πάντα υπό την καθοδήγηση ενός επαγγελματία υγείας.

Δοσολογία και χορήγηση φυλλικού οξέος

Η δοσολογία του φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folacin, Folvite κ.α.) εξαρτάται από την ένδειξη, την ηλικία και την κατάσταση υγείας του ατόμου. Για την πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα, συνιστάται στις γυναίκες που προγραμματίζουν εγκυμοσύνη να λαμβάνουν 400-800 μg φυλλικού οξέος ημερησίως, ξεκινώντας τουλάχιστον ένα μήνα πριν τη σύλληψη και συνεχίζοντας καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυξημένου κινδύνου, όπως ιστορικό προηγούμενης κύησης με ανωμαλία του νευρικού σωλήνα, μπορεί να απαιτούνται υψηλότερες δόσεις της τάξης των 4-5 mg ημερησίως.

Για τη θεραπεία της ανεπάρκειας φυλλικού οξέος, οι συνήθεις δόσεις κυμαίνονται από 250 μg έως 1 mg ημερησίως, ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης. Σε σοβαρές περιπτώσεις μεγαλοβλαστικής αναιμίας, μπορεί να χορηγηθούν αρχικά υψηλότερες δόσεις, της τάξης των 5 mg ημερησίως, με σταδιακή μείωση μετά την επίτευξη αιματολογικής ανταπόκρισης. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι Selhub και Rosenberg (2016), η υπερβολική πρόσληψη φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) μπορεί να έχει δυνητικά δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, όπως η επιδείνωση νευρολογικών βλαβών σε περιπτώσεις ανεπάρκειας βιταμίνης Β12.

Οδοί και τρόποι χορήγησης

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folicet κ.α.) είναι διαθέσιμο σε διάφορες μορφές, όπως δισκία, κάψουλες και πόσιμα διαλύματα για από του στόματος χορήγηση. Επίσης, μπορεί να χορηγηθεί παρεντερικά, με ενδομυϊκή ή ενδοφλέβια ένεση, σε περιπτώσεις όπου η από του στόματος λήψη δεν είναι εφικτή ή επαρκής, όπως σε ασθενείς με δυσαπορρόφηση ή σε κρίσιμες καταστάσεις.

Η βιοδιαθεσιμότητα του φυλλικού οξέος επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η μορφή του σκευάσματος, η παρουσία τροφής και η λειτουργία του γαστρεντερικού σωλήνα. Η λήψη φυλλικού οξέος με άδειο στομάχι συνδέεται γενικά με υψηλότερη απορρόφηση σε σύγκριση με τη λήψη μετά από γεύμα. Επιπλέον, ορισμένες μορφές φυλλικού οξέος, όπως το L-5-μεθυλοτετραϋδροφυλλικό οξύ (L-5-MTHF), έχουν καλύτερη βιοδιαθεσιμότητα και μπορεί να είναι προτιμότερες σε άτομα με γενετικές παραλλαγές που επηρεάζουν το μεταβολισμό του φυλλικού οξέος, όπως ο πολυμορφισμός MTHFR (Scaglione & Panzavolta, 2014).

Η σταθερότητα του φυλλικού οξέος σε διαφορετικές συνθήκες αποθήκευσης και επεξεργασίας έχει επίσης σημασία για τη βέλτιστη χορήγησή του. Όπως αναφέρουν οι Gazzali et al. (2016) στο άρθρο τους “Stability of folic acid under several parameters” στο European Journal of Pharmaceutical Sciences, παράγοντες όπως το pH, η θερμοκρασία και η έκθεση στο φως μπορούν να επηρεάσουν τη σταθερότητα του φυλλικού οξέος στα φαρμακευτικά σκευάσματα. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να ακολουθούνται οι κατάλληλες οδηγίες αποθήκευσης και χειρισμού για τη διασφάλιση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου.

Συμπερασματικά, η δοσολογία και η οδός χορήγησης του φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) θα πρέπει να εξατομικεύονται με βάση τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η ένδειξη, η ηλικία, η κατάσταση υγείας και η γενετική προδιάθεση. Η στενή παρακολούθηση και η τακτική αξιολόγηση από έναν επαγγελματία υγείας είναι απαραίτητες για τη βελτιστοποίηση της θεραπείας και την ελαχιστοποίηση των δυνητικών κινδύνων που σχετίζονται με τη χρήση φυλλικού οξέος.

Παρενέργειες  (φάρμακο Filicine, Folvite κ.α.)

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) είναι γενικά καλά ανεκτό στις συνιστώμενες δόσεις, με περιορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες. Ωστόσο, ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν:

• Γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία, διάρροια, μετεωρισμό ή απώλεια όρεξης
• Αλλεργικές αντιδράσεις, όπως εξάνθημα, κνησμό ή αναφυλαξία (σπάνια)
• Διαταραχές του ύπνου, όπως αϋπνία ή υπερβολική υπνηλία
• Ψυχιατρικές παρενέργειες, όπως ευερεθιστότητα, κατάθλιψη ή σύγχυση (σπάνια)

Η υπερβολική πρόσληψη φυλλικού οξέος μπορεί να προκαλέσει μια κατάσταση γνωστή ως “μάσκα της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12”, στην οποία τα αιματολογικά συμπτώματα της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 διορθώνονται, αλλά οι νευρολογικές επιπλοκές επιδεινώνονται (Reynolds, 2014).

Προφυλάξεις

• Η χρήση φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet κ.α.) θα πρέπει να γίνεται με προσοχή σε άτομα με διαταραχές του μεταβολισμού του φυλλικού οξέος, όπως η κληρονομική δυσαπορρόφηση φυλλικού οξέος ή ο πολυμορφισμός MTHFR.
• Ασθενείς με επιληψία που λαμβάνουν αντιεπιληπτικά φάρμακα μπορεί να χρειάζονται υψηλότερες δόσεις φυλλικού οξέος, καθώς αυτά τα φάρμακα μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα φυλλικού οξέος στον οργανισμό.
• Η κατάσταση βιταμίνης Β12 θα πρέπει να αξιολογείται πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας με φυλλικό οξύ, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ή άτομα με παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 (Selhub & Rosenberg, 2016).

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Οι ηλικιωμένοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 και θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια της θεραπείας με φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.). Η δοσολογία μπορεί να χρειαστεί προσαρμογή με βάση τη νεφρική και ηπατική λειτουργία.
• Παιδιά: Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του φυλλικού οξέος σε παιδιά εξαρτώνται από την ένδειξη και την ηλικία. Η δοσολογία θα πρέπει να εξατομικεύεται και να παρακολουθείται από παιδίατρο. Η υπερβολική πρόσληψη φυλλικού οξέος θα πρέπει να αποφεύγεται.
• Έγκυες: Η επαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος είναι ζωτικής σημασίας πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για την πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα. Ωστόσο, οι έγκυες θα πρέπει να ακολουθούν τις συστάσεις δοσολογίας του ιατρού τους και να μην υπερβαίνουν τα συνιστώμενα επίπεδα χωρίς ιατρική καθοδήγηση.

Η τακτική παρακολούθηση και η εξατομικευμένη προσαρμογή της θεραπείας με φυλλικό οξύ είναι απαραίτητες για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ειδικούς πληθυσμούς. Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση φυλλικού οξέος.

Αλληλεπιδράσεις

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folvite κ.α.) μπορεί να αλληλεπιδράσει με διάφορα φάρμακα, επηρεάζοντας τη φαρμακοκινητική ή τη φαρμακοδυναμική τους. Ορισμένα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Αντιεπιληπτικά φάρμακα, όπως η φαινυτοΐνη και η καρβαμαζεπίνη, τα οποία μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα φυλλικού οξέος στον οργανισμό.
• Μεθοτρεξάτη, ένα ανοσοκατασταλτικό και αντινεοπλασματικό φάρμακο, του οποίου η τοξικότητα μπορεί να αυξηθεί με ταυτόχρονη χορήγηση φυλλικού οξέος.
• Σουλφασαλαζίνη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, το οποίο μπορεί να μειώσει την απορρόφηση του φυλλικού οξέος.
• Αντιόξινα και ανταγωνιστές των Η2 υποδοχέων, τα οποία μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) εάν λαμβάνονται ταυτόχρονα.

Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να είναι ενήμεροι για τις πιθανές αλληλεπιδράσεις και να παρακολουθούν στενά τους ασθενείς που λαμβάνουν πολλαπλά φάρμακα. Μπορεί να απαιτούνται προσαρμογές της δοσολογίας ή εναλλακτικές θεραπευτικές στρατηγικές για τη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και την ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων ενεργειών.

Υπερβολική Δόση

Η υπερβολική δόση φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folvite κ.α.) είναι σπάνια και συνήθως δεν προκαλεί σοβαρές επιπλοκές λόγω της χαμηλής τοξικότητας της βιταμίνης. Ωστόσο, η χρόνια υπερβολική πρόσληψη φυλλικού οξέος μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως:

• Μάσκα της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12, με επιδείνωση των νευρολογικών συμπτωμάτων (Reynolds, 2014).
• Πιθανή αύξηση του κινδύνου ορισμένων τύπων καρκίνου, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, σε ευάλωτα άτομα (Selhub & Rosenberg, 2016).
• Αλληλεπιδράσεις με ορισμένα φάρμακα, όπως η μεθοτρεξάτη, οδηγώντας σε μειωμένη αποτελεσματικότητα ή αυξημένη τοξικότητα.

Σε περίπτωση υπερβολικής δόσης, η θεραπεία είναι κυρίως υποστηρικτική. Σπάνια μπορεί να απαιτηθεί κλινική παρακολούθηση ή παρεμβάσεις. Είναι σημαντικό να αποφεύγεται η υπερβολική συμπληρωματική λήψη φυλλικού οξέος χωρίς ιατρική επίβλεψη.

Φύλαξη φαρμάκου

Για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της αποτελεσματικότητας του φυλλικού οξέος, θα πρέπει να ακολουθούνται οι κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης:

• Φυλάσσετε τα σκευάσματα φυλλικού οξέος σε δροσερό, ξηρό μέρος, μακριά από άμεσο ηλιακό φως και θερμότητα.
• Διατηρείτε τα δισκία ή τις κάψουλες στην αρχική τους συσκευασία και καλά κλεισμένα.
• Μην χρησιμοποιείτε το φάρμακο μετά την ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στην ετικέτα.
• Φυλάσσετε τα σκευάσματα μακριά από παιδιά και κατοικίδια ζώα.

Όπως επισημαίνουν οι Gazzali et al. (2016) στο άρθρο τους “Stability of folic acid under several parameters” στο European Journal of Pharmaceutical Sciences, παράγοντες όπως το pH, η θερμοκρασία και η έκθεση στο φως μπορούν να επηρεάσουν τη σταθερότητα του φυλλικού οξέος στα φαρμακευτικά σκευάσματα. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να ακολουθούνται οι συνιστώμενες οδηγίες αποθήκευσης για τη διατήρηση της ποιότητας και της δραστικότητας του φαρμάκου.

Οι ασθενείς θα πρέπει να συμβουλεύονται τον φαρμακοποιό ή τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης εάν έχουν οποιεσδήποτε ερωτήσεις ή ανησυχίες σχετικά με τη σωστή χρήση και φύλαξη των σκευασμάτων φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.).

Ανάλυση Δραστικής Ουσίας

Η δραστική ουσία στο φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folicet κ.α.) είναι το συνθετικό φολικό οξύ, μια υδατοδιαλυτή μορφή της βιταμίνης Β9. Χημικά, το φυλλικό οξύ αποτελείται από έναν πτεριδινικό δακτύλιο συνδεδεμένο με ένα μόριο παρα-αμινοβενζοϊκού οξέος (PABA) και μια ουρά γλουταμινικού οξέος. Η χημική του ονομασία είναι Ν-[4-[(2-αμινο-4-υδροξυ-6-πτεριδινυλο)μεθυλαμινο]βενζοϋλ]-L-γλουταμινικό οξύ. Το φυλλικό οξύ μεταβολίζεται in vivo σε διάφορες δραστικές μορφές, όπως το 5-μεθυλο-τετραϋδροφολικό οξύ (5-MTHF), που λειτουργεί ως συνένζυμο σε διάφορες μεταβολικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης DNA, RNA και πρωτεϊνών (Scaglione & Panzavolta, 2014).

Φαρμακοκινητική και Αποτελεσματικότητα

Μετά την από του στόματος χορήγηση, το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folvite κ.α.) απορροφάται ταχέως από το εγγύς τμήμα του λεπτού εντέρου μέσω ενός ειδικού μηχανισμού ενεργού μεταφοράς. Η βιοδιαθεσιμότητα του φυλλικού οξέος κυμαίνεται από 50% έως 90%, ανάλογα με τη δόση και τη μορφή του σκευάσματος. Στη συνέχεια, το φυλλικό οξύ μεταφέρεται στο ήπαρ, όπου μετατρέπεται στην ενεργό μορφή του, το 5-MTHF, μέσω της δράσης του ενζύμου μεθυλενοτετραϋδροφυλλικής αναγωγάσης (MTHFR). Το 5-MTHF κατανέμεται ευρέως στους ιστούς του σώματος, με τις υψηλότερες συγκεντρώσεις να παρατηρούνται στο ήπαρ, τον εγκέφαλο και τον μυελό των οστών. Η αποβολή του φυλλικού οξέος γίνεται κυρίως μέσω των ούρων, με περίπου το 90% της απορροφηθείσας δόσης να απεκκρίνεται εντός 24 ωρών (Scaglione & Panzavolta, 2014).

Η αποτελεσματικότητα του φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) έχει αποδειχθεί σε πολλές κλινικές καταστάσεις. Η επαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος κατά την περιγεννητική περίοδο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα, όπως η δισχιδής ράχη και η αναφαλία. Επιπλέον, το φυλλικό οξύ είναι αποτελεσματικό στην πρόληψη και τη θεραπεία της μεγαλοβλαστικής αναιμίας που προκαλείται από ανεπάρκεια φυλλικού οξέος. Η χρήση συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος έχει επίσης συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, ορισμένων τύπων καρκίνου και γνωστικής εξασθένησης (Reynolds, 2014).

Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες

Πολλές προκλινικές μελέτες έχουν διερευνήσει τους μηχανισμούς δράσης και τις δυνητικές θεραπευτικές εφαρμογές του φυλλικού οξέος. Σε μοντέλα ζώων, η συμπληρωματική χορήγηση φυλλικού οξέος έχει δείξει ευεργετικά αποτελέσματα στην εμβρυϊκή ανάπτυξη, τη γνωστική λειτουργία και την καρδιαγγειακή υγεία. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες έχουν επίσης υποδείξει πιθανούς κινδύνους από την υπερβολική πρόσληψη φυλλικού οξέος, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης της ανάπτυξης ορισμένων τύπων καρκίνου (Selhub & Rosenberg, 2016).

Πολυάριθμες κλινικές δοκιμές έχουν αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folicet, Folacin, Folvite κ.α.) σε διάφορους πληθυσμούς και ενδείξεις. Μια μετα-ανάλυση των Blencowe et al. (2010) διαπίστωσε ότι η περιγεννητική συμπληρωματική χορήγηση φυλλικού οξέος μείωσε τον κίνδυνο ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα κατά 62%. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ευεργετικά αποτελέσματα του φυλλικού οξέος στην πρόληψη της αναιμίας, τη βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας και τη μείωση των επιπέδων ομοκυστεΐνης, ενός παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Παρά τα πολλά υποσχόμενα ευρήματα, απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να διευκρινιστούν πλήρως οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της συμπληρωματικής χορήγησης φυλλικού οξέος και να προσδιοριστούν οι βέλτιστες δόσεις για συγκεκριμένους πληθυσμούς. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αξιολογηθούν προσεκτικά οι δυνητικοί κίνδυνοι της υπερβολικής πρόσληψης φυλλικού οξέου, ιδιαίτερα σε σχέση με τον καρκίνο και την επιδείνωση της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12. Η εξατομικευμένη προσέγγιση, με βάση τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες κάθε ασθενούς, παραμένει ζωτικής σημασίας για τη βελτιστοποίηση της χρήσης φυλλικού οξέου στην κλινική πρακτική.

Εν Συντομία

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folvite κ.α.) είναι μια συνθετική μορφή της βιταμίνης Β9, η οποία διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο σε πολλές μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού. Χρησιμοποιείται για την πρόληψη και θεραπεία της ανεπάρκειας φυλλικού οξέος, καθώς και για την πρόληψη συγγενών ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα σε εγκύους. Το φυλλικό οξύ απορροφάται ταχέως από το έντερο και μετατρέπεται στην ενεργό μορφή του, το 5-μεθυλο-τετραϋδροφολικό οξύ (5-MTHF), το οποίο λειτουργεί ως συνένζυμο σε διάφορες μεταβολικές αντιδράσεις. Η συνιστώμενη δοσολογία εξαρτάται από την ένδειξη και τα χαρακτηριστικά του ασθενούς, ενώ η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να έχει δυνητικά επιβλαβείς επιπτώσεις. Το φυλλικό οξύ είναι γενικά καλά ανεκτό, με περιορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες. Ωστόσο, μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα και να επηρεάσει την αποτελεσματικότητά τους. Οι προκλινικές και κλινικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τα οφέλη του φυλλικού οξέος, ιδιαίτερα στην πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα και στη θεραπεία της μεγαλοβλαστικής αναιμίας. Παρ’ όλα αυτά, απαιτείται εξατομικευμένη προσέγγιση και προσεκτική παρακολούθηση για τη βελτιστοποίηση της χρήσης του φυλλικού οξέος στην κλινική πρακτική.

elpedia.gr

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

Βιβλιογραφία

• Scaglione, F., and G. Panzavolta. “Folate, Folic Acid and 5-Methyltetrahydrofolate Are Not the Same Thing.” Xenobiotica, vol. 44, no. 5, 2014, pp. 480-488., tandfonline
• Gazzali, A. M., et al. “Stability of Folic Acid under Several Parameters.” European Journal of Pharmaceutical Sciences, vol. 93, 2016, pp. 419-430., sciencedirect
• Reynolds, E. H. “The Neurology of Folic Acid Deficiency.” Handbook of Clinical Neurology, vol. 120, 2014, pp. 927-943., sciencedirect
• Selhub, J., and I. H. Rosenberg. “Excessive Folic Acid Intake and Relation to Adverse Health Outcome.” Biochimie, vol. 126, 2016, pp. 71-78., sciencedirect