Νιτροφουραντοΐνη (φάρμακο Furolin) Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η Νιτροφουραντοΐνη;

Η Νιτροφουραντοΐνη (φάρμακο Furolin, Macrobid, Macrodantin, Nitrofurantoin κ.α.) είναι ένα αντιβιοτικό φάρμακο που περιέχει τη δραστική ουσία νιτροφουραντοΐνη και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος. Σε αυτόν τον εγκυκλοπαιδικό οδηγό, θα εξετάσουμε τη δομή, τις χρήσεις, τις παρενέργειες και τις κλινικές μελέτες που σχετίζονται με το φάρμακο την νιτροφουραντοΐνη.

Η νιτροφουραντοΐνη (φάρμακο Furolin, Macrobid, κ.α.), ανήκει στην κατηγορία των νιτροφουρανών και έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. Αυτό το παλαιό αντιβιοτικό έχει επανέλθει στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια λόγω της αυξανόμενης αντοχής σε άλλα αντιβιοτικά, όπως η τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη και οι κινολόνες (“Nitrofurantoin revisited” 2456). Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη κενά στη γνώση μας σχετικά με τη φαρμακοκινητική της νιτροφουραντοΐνης και τις αλληλεπιδράσεις της, καθώς αναπτύχθηκε πριν από τις σύγχρονες απαιτήσεις για ισχυρή μεθοδολογία στην ανάπτυξη φαρμάκων (“Review of the pharmacokinetic properties…” 2916). Σε αυτόν τον οδηγό, θα εξετάσουμε λεπτομερώς όλες τις πτυχές αυτού του φαρμάκου με βάση τις πιο πρόσφατες κλινικές έρευνες.

 

Φάρμακο Furolin

Η κεντρική πυρηνική δομή του φαρμάκου Furolin (νιτροφουραντοΐνη) είναι ένας πενταμελής δακτύλιος φουρανίου συνδεδεμένος άμεσα με μια νιτρο-ομάδα (-ΝΟ2). Αυτή η δομή είναι υπεύθυνη για τις αντιβακτηριδιακές του ιδιότητες.

 

Χρήσεις

Η νιτροφουραντοΐνη έχει αντιμικροβιακό φάσμα δράσης που περιλαμβάνει Gram-θετικά βακτήρια όπως οι εντερόκοκκοι και Gram-αρνητικά όπως η Escherichia coli (“Nitrofurantoin revisited” 2457). Ωστόσο, βακτήρια όπως η Pseudomonas aeruginosa και τα είδη Proteus φέρουν εγγενή αντοχή. Το Furolin ενδείκνυται για τη θεραπεία και την προφύλαξη οξειών, απολυμαντικών λοιμώξεων του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος σε γυναίκες (“Gupta et al.” 103). Δεν συνιστάται για λοιμώξεις του ανώτερου ουρογεννητικού ή για άνδρες με πιθανή προστατίτιδα λόγω ανεπαρκούς συγκέντρωσης στον προστάτη αδένα.

 

Παρενέργειες

Οι πιο συχνές παρενέργειες της νιτροφουραντοΐνης είναι ήπιες και σχετίζονται με το γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία, δυσκοιλιότητα, κοιλιακό άλγος και διάρροια (“Huttner et al.” 2459). Σοβαρότερες παρενέργειες όπως πνευμονική ίνωση, ηπατοτοξικότητα, απολεπιστική δερματίτιδα και αγρανουλοκυττάρωση είναι σπάνιες και σχετίζονται συνήθως με παρατεταμένη χρήση (“D’Arcy” 540). Η μετάβαση από τις παλαιότερες μορφές της νιτροφουραντοΐνης στη σύγχρονη μακροκρυσταλλική μορφή οδήγησε σε καλύτερη ανοχή (“Huttner et al.” 2460).

Οι παρατηρήσεις του D’Arcy για τις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες βασίζονται σε στοιχεία που υποβλήθηκαν από τους κατασκευαστές του φαρμάκου παγκοσμίως (“D’Arcy” 540). Ωστόσο, ο ίδιος επισημαίνει ότι η υποαναφορά των ήπιων παρενεργειών είναι πιθανή και οι πραγματικές συχνότητες θα μπορούσαν να είναι υψηλότερες από τις υπολογισμένες.

 

Προφυλάξεις

Η νιτροφουραντοΐνη (φάρμακο Furolin, Nitrofurantoin κ.α.) αντενδείκνυται σε ασθενείς με σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια, ιστορικό ηπατικής βλάβης από το φάρμακο και κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων της εγκυμοσύνης (“FDA Macrobid” 1). Πρέπει να χορηγείται με προσοχή σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία, αναιμία, σακχαρώδη διαβήτη και ανεπάρκεια γλυκόζης-6-φωσφατάσης (“FDA Macrobid” 4). Η νιτροφουραντοΐνη αποβάλλεται κυρίως από τους νεφρούς, επομένως η δόση πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τον ρυθμό σπειραματικής διήθησης (“Sachs et al.” 1032). Η χρήση κατά τη διάρκεια του θηλασμού πρέπει να αποφεύγεται.

Συνιστάται τακτική παρακολούθηση των ασθενών με κίνδυνο για πνευμονική ίνωση ή άλλη πνευμονική τοξικότητα (“Review of the pharmacokinetic properties…” 2923). Εάν εμφανιστούν συμπτώματα όπως βήχας, δύσπνοια ή πυρετός, το φάρμακο πρέπει να διακόπτεται άμεσα. Οι ασθενείς θα πρέπει να συμβουλεύονται έναν ιατρό εάν εμφανιστούν σημεία νευροτοξικότητας, όπως αριθμησία, μυρμηκιάσεις ή οπτική νευροπάθεια (“FDA Macrobid” 2).

 

Φάρμακο Furolin: Ως φάρμακο με ευρεία κλινική χρήση, η νιτροφουραντοΐνη αλληλεπιδρά με διάφορες άλλες ουσίες και παρουσιάζει ορισμένους κινδύνους σε περίπτωση υπερδοσολογίας.

 

Αλληλεπιδράσεις

Η νιτροφουραντοΐνη δεν θα πρέπει να συγχορηγείται με αντακά καθώς μειώνουν σημαντικά τη συγκέντρωσή της στα ούρα (“FDA Macrobid” 5). Τα δισθενή ιόντα, όπως το αργίλιο, αδρανοποιούν τη νιτροφουραντοΐνη μέσω σύνδεσης και σχηματισμού αδιάλυτων αλάτων (“Naggar and Khalil” 857). Παρόμοια, ενώσεις που αυξάνουν το ρΗ των ούρων, όπως τα διττανθρακικά, μειώνουν την αντιβακτηριδιακή της δράση γιατί εξαρτάται από το όξινο περιβάλλον (Fransen et al. 3366). Αυτή η pΗ-εξαρτώμενη δραστικότητα έχει οδηγήσει σε μελέτες για χρήση νιτροφουραντοΐνης ως χημειοθεραπευτικού παράγοντα (“Nitrofurantoin revisited” 2457). Οι αναστολείς της παγκρεατικής ριβονουκλεάσης ενισχύουν την αντιβακτηριδιακή της δράση in vitro (“McOsker and Fitzpatrick” 27).

 

Υπερβολική Δόση

Σε περίπτωση οξείας υπερδοσολογίας, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία, εμετό, δυσκοιλιότητα, ίλιγγο και πτώση της αρτηριακής πίεσης (“FDA Macrobid” 5). Η θεραπεία είναι συμπτωματική και στηρίζεται στην παροχή υποστήρικτικής αγωγής. Η αιμοδιύλιση μπορεί να αξιολογηθεί εάν είναι απαραίτητη η απομάκρυνση ενός σημαντικού ποσοστού της δόσης.

 

Φύλαξη φαρμάκου

Η νιτροφουραντοΐνη (φάρμακο Furolin, Macrobid, κ.α.) είναι φωτοευαίσθητη, επομένως όλα τα σκευάσματα πρέπει να φυλάσσονται σε συσκευασίες και δοχεία που προστατεύουν από το φως (“Vree et al.” 110). Επίσης, είναι σημαντικό να διατηρείται στεγνή καθώς υδρολύεται από την υγρασία. Οι κάψουλες και τα δισκία θα πρέπει να αποθηκεύονται σε θερμοκρασία δωματίου (“FDA Macrobid” 10).

Ανάλυση Δραστικής Ουσίας

Η ανάλυση της νιτροφουραντοΐνης παρουσιάζει προκλήσεις λόγω της φωτοευαισθησίας της. Πρώιμες αναλυτικές μέθοδοι συμπεριλάμβαναν χρωματογραφία και φασματοφωτομετρία (“Bender et al.” 420), αλλά οι περισσότερες μελέτες χρησιμοποίησαν την πιο ακριβή μέθοδο εκχύλισης υγρού-υγρού και φασματοφωτομετρίας UV που περιγράφηκε από τους Conklin και Hollifield (“Conklin and Hollifield” 925). Νεότερες μέθοδοι περιλαμβάνουν:

• Υγρή χρωματογραφία υψηλής απόδοσης (HPLC) με ανιχνευτή UV (“Aufrere et al.” 2207)
• HPLC με ανιχνευτή μάζας (LC-MS) (“Patel et al.” 141)

Η φασματοφωτομετρία UV είναι επαρκής για τον προσδιορισμό των συγκεντρώσεων στα ούρα καθώς είναι υψηλές, αλλά η ανίχνευση μάζας είναι πιο χρήσιμη για τις χαμηλότερες πλασματικές συγκεντρώσεις και την ανάλυση των μεταβολιτών (“Review of the pharmacokinetic properties…” 2920). Εν τω μεταξύ, τεχνικές όπως η πολαρογραφία έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για ταχύτερη ανίχνευση στα ούρα (“Gröning” 175).

 

Φάρμακο Furolin: Η κατανόηση της φαρμακοκινητικής και της αποτελεσματικότητας της νιτροφουραντοΐνης είναι ζωτικής σημασίας για την ασφαλή και αποτελεσματική χρήση του φαρμάκου Furolin.

 

Φαρμακοκινητική

Η νιτροφουραντοΐνη απορροφάται καλά από το γαστρεντερικό σύστημα με βιοδιαθεσιμότητα περίπου 80% (“Cunha” 1089). Ωστόσο, η απορρόφηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος των κρυστάλλων, με τα μακροκρυσταλλικά σκευάσματα να απορροφώνται πιο αργά αλλά με μικρότερο κίνδυνο παρενεργειών (“Conklin and Hailey” 534). Η παρουσία τροφής παρατείνει τον χρόνο γαστρικής κένωσης, αυξάνοντας την απορρόφηση.

Η νιτροφουραντοΐνη δεν απαντάται σχεδόν καθόλου στο πλάσμα καθώς αποβάλλεται γρήγορα μέσω των νεφρών (“Liedtke et al.” 833). Οι συγκεντρώσεις στα ούρα εξαρτώνται από τη λειτουργία των νεφρών, με τις υψηλότερες τιμές να παρατηρούνται σε ασθενείς με φυσιολογική νεφρική λειτουργία (“Lippman et al.” 77). Σε ασθενείς με σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια, η αποβολή της νιτροφουραντοΐνης είναι ελάχιστη (“Lippman et al.” 77).

Ο μεταβολισμός της νιτροφουραντοΐνης από βακτηριακά ένζυμα οδηγεί στο σχηματισμό δραστικών μεταβολιτών που συμβάλλουν στην αντιμικροβιακή της δράση (“McOsker and Fitzpatrick” 23). Ωστόσο, οι ακριβείς δομές και η σχετική συνεισφορά των μεταβολιτών παραμένουν υπό διερεύνηση (“Review of the pharmacokinetic properties…” 2917).

 

Αποτελεσματικότητα της Νιτροφουραντοΐνης (φάρμακο Furolin, Macrobid, κ.α.)

Πολλές μελέτες έχουν τεκμηριώσει την αποτελεσματικότητα της νιτροφουραντοΐνης στη θεραπεία των λοιμώξεων του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος. Σε μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση από τους Huttner et al., η νιτροφουραντοΐνη βρέθηκε ισοδύναμη με τη τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη, τις κινολόνες και την αμοξικιλλίνη όσον αφορά την κλινική ίαση, με ποσοστά 79-92% (“Huttner et al.” 2459). Ωστόσο, υπήρξε ένα μικρό πλεονέκτημα των συγκριτικών φαρμάκων στη μικροβιολογική εξάλειψη (λόγος κινδύνου 0,93) (“Huttner et al.” 2461).

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι η αποτελεσματικότητα της νιτροφουραντοΐνης μειώνεται όταν χορηγείται μόνο για 3 ημέρες (ποσοστά ίασης 61-70%) (“Huttner et al.” 2460). Επομένως, συνιστάται θεραπεία τουλάχιστον 5 ημερών. Η απόκτηση αντοχής στη νιτροφουραντοΐνη παραμένει σχετικά σπάνια, αν και αναμένεται να αυξηθεί λόγω της αυξανόμενης χρήσης της.

 

Κλινικές Μελέτες

Παρά τις σύγχρονες κατευθυντήριες γραμμές που συνιστούν τη νιτροφουραντοΐνη ως θεραπεία πρώτης γραμμής, οι περισσότερες ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές που την αξιολογούν χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1970 και του 1990 (“Huttner et al.” 2459). Πολλές από αυτές τις μελέτες παρουσιάζουν σοβαρούς περιορισμούς και υψηλό κίνδυνο συστηματικού σφάλματος.

Οι πιο πρόσφατες και μεθοδολογικά ορθές μελέτες προέρχονται από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τη δεκαετία του 2000. Για παράδειγμα, μια τυχαιοποιημένη μελέτη του 1999 από τους Iravani et al. έδειξε ισοδυναμία μεταξύ νιτροφουραντοΐνης και σιπροφλοξασίνης για τη θεραπεία ουρολοιμώξεων (“Iravani et al.” 67). Ομοίως, οι Gupta et al. βρήκαν παρόμοια ποσοστά κλινικής και μικροβιολογικής επιτυχίας για νιτροφουραντοΐνη και τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη σε γυναίκες με ανεπίπλεκτη κυστίτιδα (“Gupta et al.” 2207).

Ελάχιστες μελέτες έχουν διερευνήσει την αποτελεσματικότητα της νιτροφουραντοΐνης σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια, παρά τις ανησυχίες σχετικά με πιθανή τοξικότητα σε αυτόν τον πληθυσμό. Απαιτούνται περαιτέρω κλινικές δοκιμές υψηλής ποιότητας για να διασφαλιστεί η ορθή χρήση αυτού του χρήσιμου αντιβιοτικού.

Συνοπτικά, η νιτροφουραντοΐνη (φάρμακο Furolin) είναι μια παλαιά αντιμικροβιακή ουσία που έχει επανέλθει στο προσκήνιο για τη θεραπεία λοιμώξεων του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος. Παρά την έλλειψη εκτενών φαρμακοκινητικών δεδομένων, φαίνεται να είναι αποτελεσματική, ισοδύναμη με σύγχρονα αντιβιοτικά. Η τοξικότητά της είναι συνήθως ήπια και αντιμετωπίσιμη, αν και σοβαρές αντιδράσεις μπορούν να συμβούν σε μακροχρόνια χρήση. Η χορήγησή της απαιτεί προσοχή σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια ή άλλες ευπαθείς ομάδες. Συνολικά, αποτελεί μια χρήσιμη επιλογή για τις ουρολοιμώξεις, ιδιαίτερα εν μέσω αυξανόμενης αντοχής, αλλά απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για την πλήρη κατανόηση του προφίλ της.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

• Oplinger, M., & Andrews, C.O. (2013). Nitrofurantoin contraindication in patients with a creatinine clearance below 60 mL/min: looking for the evidence. Annals of Pharmacotherapy. SAGE Journals.
• Gallas, J.M.M., González, Á.O., & Ortiz, J.F. (2015). Toxicidad pulmonar crónica por nitrofurantoína. Medicina General y de Familia. Elsevier.
• Huttner, A., Verhaegh, E.M., Harbarth, S., et al. (2015). Nitrofurantoin revisited: a systematic review and meta-analysis of controlled trials. Journal of Antimicrobial Chemotherapy. Oxford Academic.
• Wijma, R.A., Huttner, A., Koch, B.C.P., et al. (2018). Review of the pharmacokinetic properties of nitrofurantoin and nitroxoline. Journal of Antimicrobial Chemotherapy. Oxford Academic.
• D’Arcy, P.F. “Nitrofurantoin.” Drug Intelligence & Clinical Pharmacy, vol. 19, no. 7, 1985, pp. 540–547. SAGE Journals.
• Gupta, K., et al. “International Clinical Practice Guidelines for the Treatment of Acute Uncomplicated Cystitis and Pyelonephritis in Women: A 2010 Update by the Infectious Diseases Society of America and the European Society for Microbiology and Infectious Diseases.” Clinical Infectious Diseases, vol. 52, no. 5, 2011, pp. e103–e120. Oxford Academic.
• Huttner, A., et al. “Nitrofurantoin Revisited: A Systematic Review and Meta-Analysis of Controlled Trials.” Journal of Antimicrobial Chemotherapy, vol. 70, no. 9, 2015, pp. 2456–2464. Oxford Academic.
• Iravani, A., et al. “A Trial Comparing Low-Dose, Short-Course Ciprofloxacin and Standard 7 Day Therapy with Co-Trimoxazole or Nitrofurantoin in the Treatment of Uncomplicated Urinary Tract Infection.” Journal of Antimicrobial Chemotherapy, vol. 43, 1999, pp. 67–75. Oxford Academic.
• Liedtke, R., et al. “Single-Dose Pharmacokinetics of Macrocrystalline Nitrofurantoin Formulations.” Arzneimittelforschung, vol. 30, no. 5, 1980, pp. 833–836. Europe PMC.
• Lippman, R.W., et al. “A Theory Concerning Recurrence of Urinary Infection: Prolonged Administration of Nitrofurantoin for Prevention.” The Journal of Urology, vol. 80, no. 1, 1958, pp. 77–81. AUA Journals.
• McOsker, C.C., and P.M. Fitzpatrick. “Nitrofurantoin: Mechanism of Action and Implications for Resistance Development in Common Uropathogens.” Journal of Antimicrobial Chemotherapy, vol. 33, 1994, pp. 23–30. Oxford Academic.
• Naggar, V.F., and S.A. Khalil. “Effect of Magnesium Trisilicate on Nitrofurantoin Absorption.” Clinical Pharmacology & Therapeutics, vol. 25, no. 6, 1979, pp. 857–863. ASCPT.
• Patel, D.S., et al. “Quantitation of Nitrofurantoin in Human Plasma by Liquid Chromatography Tandem Mass Spectrometry.” Acta Pharmaceutica, vol. 63, no. 2, 2013, pp. 141–158. Hrcak.
• Sachs, J., et al. “Effect of Renal Function on Urinary Recovery of Orally Administered Nitrofurantoin.” New England Journal of Medicine, vol. 278, no. 19, 1968, pp. 1032–1035. NEJM.
• Vree, T.B., et al. “Determination of Nitrofurantoin (Furadantine) and Hydroxymethylnitrofurantoin (Urfadyn) in Plasma and Urine of Man by Means of High Performance Liquid Chromatography.” Journal of Chromatography, vol. 162, 1979, pp. 110–116. ScienceDirect.

 

Συχνές Ερωτήσεις