Ο Ελευθέριος Βενιζέλος (1864-1936) υπήρξε ίσως ο σημαντικότερος Έλληνας πολιτικός του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης και από νεαρή ηλικία αγωνίστηκε για την απελευθέρωση του τόπου του. Το 1910 κλήθηκε στην Αθήνα για να γίνει πρωθυπουργός της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του πέτυχε σπουδαίες μεταρρυθμίσεις και οδήγησε τη χώρα σε μεγάλες νίκες, αλλά γνώρισε και περιόδους εξορίας. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία της Ελλάδας κατά τον 20ο αιώνα.
Νεανικά χρόνια και αγώνας για την Κρήτη
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος γεννήθηκε το 1864 στα Χανιά της Κρήτης, την εποχή που το νησί βρισκόταν ακόμα υπό Οθωμανική κατοχή. Ως νέος σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δικηγόρος. Από νωρίς όμως ενεπλάκη στον αγώνα για την απελευθέρωση της Κρήτης, γεγονός που τον ανάγκασε το 1897 να διαφύγει στην Αθήνα για να αποφύγει τη σύλληψή του.
Άφιξη στην Ελλάδα και ανάληψη της πρωθυπουργίας
Το 1909 ξέσπασε το Κίνημα στο Γουδί στην Αθήνα, το οποίο απαιτούσε πολιτικές μεταρρυθμίσεις και τον τερματισμό της πολιτικής διαφθοράς. Οι επαναστάτες αξιωματικοί του στρατού κάλεσαν τον Βενιζέλο από την Κρήτη για να αναλάβει την πρωθυπουργία της Ελλάδας και να υλοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που επεδίωκαν.
Ο Βενιζέλος έφτασε στην Αθήνα και, παρά τις αρχικές του επιφυλάξεις, τελικά δέχθηκε να αναλάβει την πρωθυπουργία το 1910. Αμέσως προχώρησε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως τη θέσπιση νέου Συντάγματος, τον εκσυγχρονισμό του στρατού και μεταρρυθμίσεις στη δικαιοσύνη και τη φορολογία.
Το 1912-13 ηγήθηκε της Ελλάδας στους Βαλκανικούς Πολέμους εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο ελληνικός στρατός πέτυχε μεγάλες νίκες υπό την ηγεσία του διαδόχου Κωνσταντίνου και η Ελλάδα διπλασίασε τα εδάφη της, προσαρτώντας τη Θεσσαλονίκη, την Ήπειρο και άλλες περιοχές. Ο Βενιζέλος είχε κεντρικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν σε αυτές τις εδαφικές προσαρτήσεις για την Ελλάδα.
Όμως, οι σχέσεις του Βενιζέλου με τη μοναρχία παρέμεναν τεταμένες. Κατά τον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο υποστήριξε την Αντάντ ενώ ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος επέμενε στην ουδετερότητα. Αυτή η διαμάχη οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό, με τον Βενιζέλο να φεύγει για κάποιο διάστημα στη Γαλλία. Ωστόσο, μετά τη λήξη του πολέμου και τη νίκη της Αντάντ, επέστρεψε θριαμβευτικά στην Ελλάδα και πέτυχε σημαντικά οφέλη για τη χώρα με τη Συνθήκη των Σεβρών.
Η επιστροφή στην εξουσία και οι τελευταίες περίοδοι
Παρά τα εδαφικά οφέλη για την Ελλάδα μετά τον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές του 1920. Αποσύρθηκε για μερικά χρόνια από την ενεργό πολιτική σκηνή της Ελλάδας, αλλά επανήλθε νικηφόρα το 1928.
Κατά τη δεύτερη θητεία του ως πρωθυπουργός προσπάθησε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Υπέγραψε τη Συνθήκη της Λωζάννης με την Τουρκία το 1923, η οποία οριοθέτησε επίσημα τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών μετά την καταστροφή στη Μικρά Ασία.
Ωστόσο, στα τελευταία χρόνια του η πολιτική του καριέρα σημαδεύτηκε από αναταραχές και βία. Το 1933 έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, ενώ το 1935, μετά από μία αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος που υποκινήθηκε από αξιωματικούς οπαδούς του, αναγκάστηκε να διαφύγει ξανά στο Παρίσι. Εκεί πέθανε το 1936, έχοντας χαρακτηριστεί πλέον «προδότης της πατρίδας» από την κυβέρνηση της Ελλάδας.
Ωστόσο, παρά το δραματικό τέλος, ο Ελευθέριος Βενιζέλος άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας στις αρχές του 20ού αιώνα. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες πολιτικούς, που σημάδεψε τη χώρα με μεγάλες μεταρρυθμίσεις, στρατιωτικές νίκες αλλά και περιόδους βαθιάς κρίσης και διχασμού.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η παρακαταθήκη του
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος άφησε πίσω του μια τεράστια παρακαταθήκη και κληρονομιά που σημάδεψε την Ελλάδα. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες πολιτικούς του 20ού αιώνα και ονομάστηκε «Εθνάρχης».
Οι μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε κατά την πρώτη θητεία του ως πρωθυπουργός άλλαξαν το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας. Επίσης, οι νίκες του στους Βαλκανικούς Πολέμους οδήγησαν στη διπλασιασμό των εδαφών της χώρας.
Αν και τα τελευταία χρόνια της ζωής του σημαδεύτηκαν από πολιτικές διαμάχες, εξορίες και βία, η κληρονομιά που άφησε πίσω του είναι τεράστια. Θεωρείται μία από τις κεντρικές πολιτικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης Ελλάδας.
Η ζωή και δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου υπήρξε συνυφασμένη με τις μεγάλες στιγμές της σύγχρονης Ελλάδας. Άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του και κληροδότησε μια τεράστια παρακαταθήκη που επηρέασε την πορεία της χώρας σημαντικά. Παραμένει μία από τις κορυφαίες πολιτικές μορφές της νεότερης Ελλάδας.
Βιβλιογραφία
S. Victor Papacosma, The Republicanism of Eleftherios Venizelos: Ideology or Tactics?
Παπαρρηγόπουλος, Κ. (2015). Ιστορία του Ελευθερίου Βενιζέλου. Εκδόσεις Παπαζήση.